شناسایی عوامل مؤثر بر پذیرش تشکل‌های آب‌بران با تأکید بر سرمایة اجتماعی (مطالعة موردیِ کشاورزان رامشیر استان خوزستان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مرکز آموزش امام خمینی، سازمان تحقیقات، آموزش ترویج کشاورزی

2 دفتر نظارت و ارزشیابی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

هدف کلی این تحقیق شناسایی عوامل مؤثر بر پذیرش تشکل‌های آب‌بران با تأکید بر سرمایة اجتماعی بود. تحقیق حاضر به لحاظ ماهیت، از نوع کمی و از نظر هدف، از نوع کاربردی و از لحاظ روش، از نوع توصیفی بود. همة­ کشاورزان(382=N) محدودة پروژة توسعه و تجهیز شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی در اراضی واقع در شهرستان رامشیر استان خوزستان، جامعة آماری تحقیق را تشکیل دادند. حجم نمونة آماری بر پایة فرمول کوکران، 95 نفر برآورد شد که این افراد به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات تحقیق پرسش‌نامه­ محقق‌ساخته بود و روایی ظاهری و محتوایی آن با استفاده از نظر متخصصان ذی‌ربط و پایایی بخش‏های مختلف آن با محاسبة ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. نتایج نشان داد که بیش از 67 درصد افراد مورد مطالعه از نظر شاخص سرمایة اجتماعی، در سطوح پایین و متوسط قرار دارند. علاوه بر این، وجود یک همبستگی نسبتاً قوی و مستقیم میان سرمایة اجتماعی و پذیرش تشکل­های آب­بران تأیید شد. همچنین متغیرهای سرمایة اجتماعی، شرکت در دوره‌های ترویجی و انگیزة اقتصادی به ترتیب، اثرگذارترین عوامل در پذیرش تشکل­های آب‌بران بودند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identification of the Factors Affecting the Adoption of Water Users Association with an Emphasis on Social Capital (Case Study: Ramshir Farmers, Khuzestan Province)

نویسندگان [English]

  • ABBAS NORUZI 1
  • adel zare 2
1 Assistant Professor, Imam Khomaini Higher Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization
2 monitoring and evaluation bureau, agricultural research, education, and extension organization, tehran, iran
چکیده [English]

Water is an urgent input in agriculture and its optimum consumption needs management and water users associations can be a tool for this intention. The purpose of the study was to identify the factors affecting the adoption of water users association with an emphasis on social capital. The study was quantitative in nature, applied in terms of purpose, and descriptive regarding the degree of variables control. All farmers around the project area of development and equipping of subsidiary irrigation and draining networks in Ramshir Township in Khuzestan Province (N = 382) formed the population of the study. The sample size was estimated according Cochran formula as 95 people, who were selected randomly as the sample of the study. Data collection tool was a researcher-made questionnaire whose face and content validities were confirmed by experts and reliability of different parts of it by calculating the Cronbach's alpha coefficient. The results indicated that more than 67% of the subjects studied are in the low and average levels of social capital index. Moreover, the existence of a relatively strong and direct correlation between social capital and the adoption of water user association was another result. Furthermore, social capital, participation in extension courses, and economic motivation were, respectively, the most effective factors in accepting water users association.

کلیدواژه‌ها [English]

  • social capital
  • water users association
  • adoption
  • Ramshir
  • Khozestan province

مراجع

آقاپور، ا. (1388). بررسی عوامل مؤثر در ایجاد تشکل‏های مردمی مرتبط با آب و ارائه الگوی مناسب برای ایجاد تشکل در منطقه(مطالعه موردی گتوند). اهواز: مجتمع عالی آموزشی و پژوهشی صنعت آب و برق خوزستان. دفتر فنی و پژوهش‏های کاربردی. شرکت مدیریت منابع آب ایران.
احمدوند، م. و شریف زاده، م. (1388). امکان پذیرش تشکیل انجمن‏های آب‏بران: مورد مطالعه دشت کوار استان فارس. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 5(2)، 1- 14.
افشار، ن. و زرافشانی، ک. (1389). تحلیل تمایل به مشارکت در مدیریت آبیاری: مطالعه موردی تعاونی‏های آب‏بران سفیدبرگ و سراب استان کرمانشاه. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 6(2)، 99 - 114.
بقایی، م.، چیذری،م.، پزشکی راد، غ. ر.  و فعلی، س. (1387). عوامل فردی و اجتماعی مؤثر بر مشارکت روستائیان حوزه آبخیز سرچشمه هونجان در طرح‏های آبخیزداری. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 4 (1)، 73- 87 .
تقی‌پور، م.، عباسی، ع.  و چیذری، م. (1394). شناسایی پیامدهای عضویت در تعاونی‏های آب‏بران (مورد مطالعه: دشت لیشتر در شهرستان گچساران). فصلنامه تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 46(1)، 121- 130.
حیاتی، د. و نجفی قرقانی، ز. (1394). واکاوی سازه‏های مؤثر بر دیدگاه اعضای اتحادیه تشکل‏های آب‌بران درباره توسعه مسئولیت‏های تشکل(مورد مطالعه: حوزه پایاب سد درودزن فارس). فصلنامه تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 46(1)، 143 - 155.
حمیدی زاده، ع. (1397). واکاوی افول سرمایه اجتماعی در ایران. فصلنامه مدیریت سرمایه اجتماعی، 5 (1)،91 - 109.
رحیمی فیض آباد، ف.، یزدان پناه، م.، فروزانی، م.، محمدزاده، س. و بورتن، ر. (1393). رابطه بین سرمایه اجتماعی و تمایلکشاورزان به تشکیل و عضویت در تشکل‏های آب‏بران شهرستان الشتر. فصلنامه تعاون و کشاورزی، 3(12)، 77- 95.
شاهرودی، ع. ا.، چیذری، م. و پزشکی راد، غ. ر. (1387). تأثیر تعاونی آب‏بران بر نگرش کشاورزان نسبت به مدیریت آب کشاورزی: مطالعه موردی استان خراسان رضوی. مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، 22(2)، 71 - 85 .
عبداللهی، م. و موسوی، م. ط. (1386). سرمایه اجتماعی در ایران؛ وضعیت موجود، دورنمای آینده و امکان‏شناسی گذار. فصلنامه رفاه اجتماعی، 6 (25)، 233- 195.
عطایی، پ. و ایزدی، ن. (1393الف). عوامل تأثیرگذار بر تمایل کشاورزان به ایجاد تشکل‏های آب‏بران. فصلنامه تحقیقات اقتصاد  و توسعه کشاورزی ایران، 45(2)، 269- 279.
عطایی، پ. و ایزدی، ن. (1393ب). مقایسه ویژگی‏های کشاورزان پذیرنده و نپذیرنده تشکلهای آب‏بران. فصلنامه پژوهش آب در کشاورزی، 28(1)، 251- 261.  
فوکویاما، ف. (1379). پایان نظم (سرمایه اجتماعی و حفظ آن). ترجمه غلام عباس توسلی. تهران: انتشارات جامعه ایرانیان.
قاسمی، و.، فائقی، س. و امیر، آ. ( 1392). سنجش سرمایه اجتماعی و سطح بندی آن در طبقات مختلف مناطق 14 گانه شهراصفهان در سال 91-1390. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران،5(3)،7- 30.

کشاورز، ع. و حیدری، ن. (1383). نگرشی بر اسراف و ضایع نمودن منابع آب کشور در مراحل تولید و مصرف محصولات کشاورزی. مجموعه مقالات اولین همایش روشهای پیشگیری از اتلاف منابع ملی. 29 تا 31 اردیبهشت 1383. 39 - 51.

محسنی تبریزی، ع.ر.  و آقا محسنی، م. (1389). بررسی نقش سرمایه اجتماعی در توسعه شهری؛ مورد پژوهی: شهر محلات. فصلنامه مدیریت شهری، 26، 147 – 162.
نجات پور، ح. ، شریفی، ح. و مرادی، د. (1387). چگونه می‏توان مشارکت بهره برداران در بهره‏برداری بهینه و نگهداری از منابع آب را نهادینه نمود؟. اولین همایش رویکردهای نوین مشارکت مردمی در مطالعه، ساخت، بهره‏برداری و نگهداری شبکه‌های           آبیاری و زهکشی. شیراز 7 و 8 بهمن 1387.
نجفی، ن.، خسروی پور، ب.، غنیان، م.، برادران، م. و دحیماوی، ع. (1392). شناسایی عوامل بازدارنده موفقیت تشکل‏های آب‏بران از دیدگاه بهره برداران حوزه‏های کرخه شمالی و جنوبی استان خوزستان. فصلنامه پژوهش های روستایی، 4(1)، 165- 188.
نصراللهی، ز. و اسلامی، ر. (1392). بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار در ایران (کاربردی از مدل روبرت فوآ). فصلنامه پژوهش­های رشد و توسعه اقتصادی، (13)، 61- 78.
نظری، غ.ر. ( 1387). نقش سرمایه اجتماعی در بهره­وری نیروی کار. ماهنامه تدبیر، 20(202)، 43- 49.
Barron, A., Pereda, A., & Stacey, S. (2017). Exploring the performance of government affairssubsidiaries: a study of organization design and social capital of European government   affairs managers at Toyota Motor Europe and Hyundai Motor Company in Brussels. Journal of  World Business, 52(2), 184 - 196.       
Bayard, B., & Jolly, C. (2007). Environmental behavior structure and socio-economic conditions of hillside farmers: a multiple-group structural equation modeling approach. Ecological Economics, 62(3-4), 433- 440.
Burdin, G., &  Dean, A. ( 2009). New evidences on wages and employment in worker cooperatives compared with capitalist firms. Journal of Comparative Economics, 37(4), 517-533.
Fine, B. (2001). Social capital versus social theory: political economy and social science at the   turn of the millennium. London and NewYork: Routledge, Taylor and Francis.
Gooderham, P., Minbaeva, D., & Pedersen, T. (2011). Governance mechanism for the promotion of social capital for knowledge transfer in multinational corporations. Journal of Management Studies, 48(1), 123- 150.
Heyd, N., & Neef, A. (2004). Participation of local people in water management: evidence from  the Mae SA watershed northern Thailand. International Food policy Research Institute.  Washington.    
Hong, G., &  Sporleder, T. (2007). Social capital in agricultural cooperatives: application and    measurement. Department of Agricultural. Environmental and Development Economics. Retrieved from https://www.researchgate.net
Krishna, A.,  & Shrader, E. (2000). Cross- cultural measures of social capital: a tool andresults from India and Panama. The World Bank. Washington D.C.

Looman, W. S., & Farrag, S. (2009). Psychometric properties and cross-cultural equivalence of the Arabic Social Capital Scale. International Journal of Nursing Studies, 46 (1), 45–54.

Narayan, D. (1997). Bonds and bridges: social capital and poverty. The World Bank. Washington D.C.
Pretty, J., & Ward, H. (2001). Social capital and the environment. World Development, 29(2), 209- 227.
Putnam, R. (2000). Bowling along: the collaps and revival of American community. New York: Simon and Schuster.
Shalby, A. R., el Gamal, F., & Ali, H. (2004). Participatory water management in Egypt. Country Review: Participatory Water Saving and Water Cultural Heritage. WASAMED Project. 113- 122.
Simmons, R., & Birchall, J. (2008). The role of co-operatives in poverty reduction. Network Perspectives. Journal of Socio-Economics, 37(6), 2131- 2140.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار