نقش تعاونیهای صنایع کوچک در اشتغالزایی و توسعه روستاها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت

2 معاونت پژوهش، برنامه ریزی و تحقیقات اداره کل تعاون استان فارس

چکیده

     برخورداری از سطح قابل قبولی از رفاه، اشتغالزایی و درآمد مکفی برای همه افراد جامعه و همچنین دستیابی به توسعه‌ پایدار ملی از مهمترین اهداف برنامه‌ریزان در کشورهای جهان به ویژه جوامع در حال توسعه محسوب می‌شود. در این میان باید وضعیت معیشتی و رفاهیِ روستاییان به عنوان کم‌برخوردارترین افراد این جوامع، در کانون توجه مدیران قرار بگیرد. از آنجاکه فقیرترین روستانشینان را افراد بدون زمین کشاورزی و یا با زمین اندک تشکیل می‌دهند، می‌توان با تنوع‌بخشی به فعالیتهای غیرکشاورزی در این سکونتگاهها موجبات اشتغالزایی، کاهش فقر و ایجاد رفاه اجتماعی نسبی را در این کانونهای کوچک جمعیتی فراهم آورد. در این راستا صنعتی‌نمودن روستاها با تکیه بر فعالیت صنایع کوچک و دستی می‌تواند ضمن رفع تنگناهای حاصل از بیکاری، فقر و آثار ناشی از پیامدهای محیطی (از جمله خشکسالی) و بحران تولید در روستاها، به عنوان عنصری محوری در جهت کاهش فضای نابرابری در توسعه اقتصادی– اجتماعی محیطهای روستایی قلمداد گردد. البته این سیاست اگر توأم با مشارکت همه‌جانبه روستاییان در ابعاد سرمایه‌گذاری و فعالیت در قالب شرکتهای تعاونیهای مردمی باشد، به نحوی کارامدتر می‌تواند جوابگوی مشکلات و نارساییهای حاصل از عقب ماندگی اقتصادی– اجتماعی روستاها باشد.
     در این پژوهش که با رویکردی تحلیلی– توصیفی در سال 1389 انجام گرفته است، تلاش شده ضمن بیان چارچوب نظری استقرار صنایع کوچک و دستی در مناطق روستایی با تأکید بر فعالیت شرکتهای تعاونی، تأثیرگذاری این‌گونه فعالیتهای تعاونی در اشتغالزایی و توسعه روستاها با یک بررسی ادراکی تجزیه و تحلیل شود. روش جمع‌آوری داده‌ها به صورت انجام مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای و بهره‌گیری از آرا و دیدگاههای  اندیشمندان داخلی و خارجی در زمینه مورد بحث است. نتایج نشان می‌دهد که در شرایط کنونی کشور که خشکسالیهای پی درپی خسارات فراوانی به بخش کشاورزی و متعاقباً شرایط زندگی در جامعه روستایی وارد نموده است، می‌توان با تنوع بخشی به وضعیت فعالیت اقتصادی روستاییان به ویژه توجه به راه اندازی صنایع کوچک و دستی با توجه به مشارکت همه جانبه روستاییان در قالب شرکتهای تعاونی خودجوش و فعال تولیدی، اشتغالزایی و در نتیجه،توسعه پایدار روستاها را فراهم آورد.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Small Industries Cooperatives in Entrepreneurship and Rural Development

نویسندگان [English]

  • A Shamsoddini 1
  • S. N Hosseini 2
1 Faculty Member of Islamic Azad University, Marvdasht Branch
2 Research & Planning Department of Fars Province Cooperation Administration
چکیده [English]

In this research which is carried out by descriptive-analytic method in 2010, it is tried to illustrate theoretical framework of small and handicraft industries in rural areas relying on the activities of cooperative companies in entrepreneurship and development of villages with more realizing  survey. The method of data collocation was library studies and utilizing domestic and foreign scientists’ point of view. The results revealed that in current condition of the country & the continued draughts which have resulted in many damages to agriculture and living conditions in rural societies, by giving diversity to the economical conditions of rural people, especially establishing small & handicraft industries regarding multi dimensional corporation of rural people in form of autonomous cooperatives in production can provide engagement and stable development of rural districts.  
  Acceptable level of welfare, entrepreneurship and quality for all people of society and also acquiring stable national development are counted as important goals of programmers in all countries especially in developing societies. Meanwhile, the welfare level of rural people as the poorest people of these societies should be noticed by managers. Since the most poorest of rural people have no agricultural land or just have a little farm, making diversity to non-agricultural activities in these areas will lead to entrepreneurship, decrease poverty and create proportional welfare in these small societies. To this end industrialization of villages relying on performance of small and handicraft industries in addition to resolve strained circumstances resulted from non-employment and poverty and effects of environmental and production crisis in villages, will be indicated as key element in decreasing unequal situation in socioeconomic development of villages. Certainly if these politics are accompanied with multidimensional corporation of rural people in form of cooperative companies, they will effectively resolve problems resulted from socioeconomic shortage of villages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Small & Handicraft Industries
  • cooperative companies
  • Entrepreneurship
  • villages
  • Rural Development
ابوالحسنی، مهران (1370)، ضرورت پیوند کشاورزی و صنایع روستایی، مجله جهاد، سال دوازدهم، تهران.
2.انصاری، محمد اسماعیل و علی شائلی بزرگی (1384)، پدیده جهانی شدن و نقش آن بر تعاونی ها، نشریه تعاون.
3.امینی، علی­اکبر (1372)،  تعاون راهی به جامعه سالم، انتشارات وزارت تعاون، چاپ اول، تهران.
4.ازکیا، مصطفی و علی ایمانی (1387)، توسعه پایدار روستایی، انتشارات اطلاعات، چاپ اول، تهران.
5.بوذری، سیما (1376)، نقش زنان در برنامه­ریزی توسعه روستا، مجموعه خلاصه مقالات همایش پژوهشها و قابلیتهای علم جغرافیا در عرصه سازندگی، نشر مؤسسه جغرافیا، دانشگاه تهران.
6.براهمن ، جان (1381)، توسعه مردم گرا، ترجمه عبدالرضا رکن­الدین افتخاری و مرتضی توکلی، نشر بازرگانی، چاپ اول، تهران.
7.چمبرز، رابرت و دیگران (1377)، مسایل جامعه شناسی روستایی، ترجمه مصطفی ازکیا، انتشارات روزبهان، چاپ اول، تهران.
8.حاجی پورشوشتری، عبدالحمید (1371)، صنایع دستی، چشم انداز پیشرفت فزاینده صنعت و تکنولوژی، دستها و نقشها.
9.خزاعی قوژدی، علی (پاییز 1376)، صنایع روستایی، تحولات و توسعه، فصلنامه روستا و توسعه، شماره 2 و3 .
10.دیلمانی، فریدون (1378)، گسترش جهانگردی در ایران به جای فروش نفت ( جلد اول)، انتشارت چشم انداز، تهران.
11.رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا و مهدی طاهرخانی (تابستان 1381)، استقرار صنعت در روستا و نقش آن در رفاه مناطق روستایی، فصلنامه مدرس، دوره 6، شماره 2، صص1- 22.
12.سازمان بین­المللی کار ( ILO ) (1383)، پیشرفت و توسعه تعاونی ها ، ترجمه: اصغر بیات، وزارت تعاون، معاونت آموزش و ترویج، انتشارات بایگان، چاپ اول، تهران.
13.سپهر، نصرت الله (1386)، نقش صنایع دستی در تحکیم خانواده، نشریه آموزشی هنرهای سنتی و صنایع دستی، گلابتون، دوره جدید، شماره 2، تهران.
14.سعیدی رضوانی، عباس (1374)، صنایع روستایی و اشتغال جوانان روستایی، ماهنامه جهاد، سال پانزدهم.
15.شایان، حمید و حکمت شاهی اردبیلی (1386)، نقش صنایع روستایی در توزیع بهینه درآمد، مطالعه موردی بخش مرکزی شهرستان مشهد ، مجله روستا و توسعه، سال 10، شماره 2 .
16.شریف­زاده، ابوالقاسم و مهنوش شریفی (1386)، تجربه بانک گرامین در زمینۀ ساماندهی اعتبارات روستایی، ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 236 – 235.
17.شکور، علی (1386)، بررسی اثرات کار جنبی بر درآمد و مهاجرت روستائیان داراب، فصلنامه علوم کشاورزی، سال 13، شماره 4، صص 819-801 .
18.شمس­الدینی، علی (1388)، نقش شرکتهای تعاونی در توسعه پایدار شهرستان ممسنی، نشریه اقتصادی اجتماعی تعاون، سال بیستم، شماره 204 و 205، صص 105-89.
19.شمس­الدینی، علی (1390)، بررسی نقش تفاهم­­نامه­های همکاری بین بخش تعاون و دستگاههای اجرایی در راستای ترویج و تشکیل شرکتهای تعاونی در استان فارس، فصلنامه راهبرد یاس، شماره 25، تهران، صص  122-149.
20.صادقی، احمد (بهار1380)، بررسی اقتصادی صنایع روستایی استان مازندران، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، سال1، شماره 1، صص 87-106.
21.صباغ کرمانی، مجید و لطفعلی عاقلی (1383)، ضرورت ارتقاء تعاونیها و جایگاه آن در بخش سوم اقتصاد ، فصلنامه مدرس، شماره 2، صص 127-148 .
22. صدیقی، حسن و علی اصغر درویشی­نیا (1381)، بررسی میزان موفقیت شرکتهای تعاونی تولید روستائی استان مازندران، مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 33، شماره 2، صص 313-322 .
23.طرازکار، محسن و منصور زیبایی (1383)، بررسی معیارهای رفاه اجتماعی و توزیع درآمد و فقر در جوامع روستایی و شهری، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 48.
24.طاهرخانی، مهدی و وکیل حیدری ساربان (1383)، نقش تعاونی­های تولیدی در توسعۀ مناطق روستائی (مطالعۀ موردی: شهرستان مشکین شهر)، فصلنامه پژوهش های جغرافیایی، شماره 49.
25.عمادی، محمدحسین (1379)، چالش ها و راهبردهای ارتقای بهره وری در صنایع روستایی، مجموعه سخنرانی ها و مقالات ارائه شده در همایش صنایع روستایی، ناشر: اداره کل طرح های صنعتی و بهره برداری، تهران.
26.علیزاده، غلامرضا (1382)، تعاون، WTO و ضرورت کاربرد IT در تعاونی ها، نشریه تعاون، شماره 148، پیاپی 237.
27.فرید ، یدالله (1380)، سیر اندیشه در قلمرو جغرافیای انسانی ، انتشارت دانشگاه تبریز، چاپ اول، تبریز.
28.فرجادی، غلامعلی (1371)، درآمدی بر نظریه­های رشد و توسعه اقتصادی، چاپ اول، نشر البرز، تهران.
29.فشارکی، پریدخت (1382)، استراتژیهای توسعه روستایی در دنیای در حال توسعه، مورد مطالعاتی چین، نشریه علمی فنی سازمان جغرافیایی سپهر، شماره چهل وهشتم، تهران.
30.فاضل بیگی، محمد مهدی و غلامرضا یاوری (1388)، تعاون روستایی سرآغازی بر توسعه کارآفرینی، نشریه اقتصادی - اجتماعی تعاون، شماره 204 و 205، صص 41-63 .
31.کردزاده کرمانی، محمد (1372)، توسعه اقتصادی در اندونزی، انتشارات وزرات امور خارجه، چاپ اول، تهران.
32.کوپاهی، مجید و علیرضا دربان آستانه (1380)، بررسی عوامل مؤثر بر بهره وری صنایع کوچک روستایی، مطالعه موردی استان خراسان، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال نهم، شماره 33 .
33.کوپاهی، مجید و علیرضا دربان آستانه (1381)، اندازه گیری و تحلیل بهره وری صنایع کوچک روستایی در استان خراسان، مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 33، شماره 4، صص 661-669.
34.کرمی زکیه (1386)، نقش بازاریابی در توسعه صنایع دستی و اثرات آن بر گردشگری با تأکید بر گلیم نقش برجسته، نشریه دستها و نقشها، تهران.
35.مطیعی­لنگرودی، سیدحسن (1380)، اثرات اقتصادی- اجتماعی شهرکهای صنعتی در نواحی روستایی در شهرک صنعتی مشهد، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، مشهد.
36.مطیعی لنگرودی، سیدحسن (1382)، برنامه­ریزی روستایی با تأکید بر ایران، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، چاپ اول، مشهد.
37.منشی زاده، رحمت اله (1384)، اندر مقوله گردشگری، نشر منشی، چاپ اول، تهران.
38.مهرگان، نادر (1370)، نقش صنایع روستایی در ایجاد اشتغال ، ماهنامه جهاد سازندگی، سال یازدهم، آذر ماه.
39.مهرفرد، علی اکبر (1379)، صنایع روستایی فرآیندی در تکمیل تولید و اشتغال ، مقالات ارائه شده در همایش صنایع روستایی، اداره کل طرحهای صنعتی و بهره برداری.
40.نشریه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی­تعاون (دی 1382)، WTO و ضرورت­کاربرد IT در تعاونی­ها، شماره 148.
41.نراقی، یوسف (1372)، توسعه و کشورهای توسعه نیافته، انتشارات چاپخش، تهران.
42.وزارت تعاون (1378)، معاونت تحقیقات آموزش و ترویج مشارکت های مردمی در سازمان های تعاونی .
43.هاگ. ام. وی (1368)، تحلیلی از مسایل اساسی صنعتی کردن و توسعه روستایی، گاهنامه روستا و توسعه، شماره دوم.
44.هودر ، روپرت (1381)، جغرافیای توسعه، ترجمه ناصر اقبالی و آنیتا هایراپطیان، نشر کلمه چاپ بیستون، تهران.
45.یاوری، حسین (1385)، آشنایی با هنرهای سنتی، انتشارات دانش جهانگردی وابسته به مؤسسه صبای سحر، تهران.
46. Puttasawamaiah, K. (2000), Poverty and Rural Development, New Delhi, Oxford & IBH Publishing Co, p 22.
47.Kumar, B.L. (1990), Gambhira cooperative farming society : Asuccessful experimental in collective efforts, Ind. J. of Agri. Econ.,45(3):362-366.