تحلیل همبستگی برنامه‌های مدیریتی با میزان اثربخشی تعاونی‌های مرتعداری استان گلستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

2 استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

3 استادیار گروه مرتعداری، دانشگاه گنبد کاووس

4 کارشناس ادارة ترویج و آموزش، ادارة کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان

چکیده

تحقیق حاضر به بررسی وتجزیهوتحلیلبرنامه‌های مدیریتی مؤثربرمیزان اثربخشی تعاونی‏های مرتعداری در حفظ، احیا و بهره‌برداری از مراتع استان گلستان پرداخته است. بدین منظور، تعاونی‌های  تحت نظارت اتحادیة تعاونی‌های مرتعداری با حداقل پنج سال فعالیت در عرصه‌های مرتعی بررسی شدند. جمعیت مورد مطالعه شامل 1043 نفر از اعضای تعاونی‌های مرتعداری بودند که با استفاده از روش تحقیق پیمایشی و نمونه‌گیری طبقه‌‌بندی شدة تصادفی، داده‌های مورد نیاز با کمک پرسش‏نامه از 280 نفر از اعضا، به عنوان نمونة تصادفی، از بین 21 تعاونی مرتعداری در استان گلستان جمع‌آوری شد. نتایج نشان داد که میزان اثربخشی تعاونی‌ها در امر حفظ، احیا و بهره‌برداری از مراتع در دامنة 1تا 5، برابر 35/3 یعنی در حد متوسط به بالاست. همچنین عواملی مانند کنترل ظرفیت تعداد دام در مرتع، اجرای عملیات بوته‌کاری و جلوگیری از تبدیل مراتع به اراضی متروکه و بایر بیشترین تأثیر را در میزان اثربخشی تعاونی‌ها در فعالیت حفظ، احیا و بهره‌برداری از مراتع دارند. یافته‌های حاصل از همبستگی نشان داد که به جز سه عامل، یعنی ارتباط با سایر تعاونی‌ها و میزان ارتباط با اعضا و استقرار تعاونی‌ها در مکان مناسب، سایر برنامه‌های مدیریتی با میزان اثربخشی تعاونی‌های مرتعداری رابطه‏ای مثبت و معنی‌دار دارند. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل عاملی، عوامل مؤثر بر اثربخشی تعاونی‌ها را می‌توان در 4 دسته طبقه‌بندی ‌کرد که بیشترین میزان تبیین مربوط به دستة اول یعنی رفاه اقتصادی- اجتماعی است که 48/28 درصد از واریانس کل را تبیین ‌کرده است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Correlation Analysis of the Management Practices and the Effectiveness of Range Management Cooperatives in Golestan Province

نویسندگان [English]

  • M.reza Shahraki 1
  • Ahmad Abedi-Sarvestani 2
  • Bahareh Behmanesh 3
  • Yazmorad Kouse-Gharavi 4
1 Former Master Student, Department of Rangeland Management, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran
2 Assistant Professor, Department of Agricultural Extension and Education, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran
3 Assistant Professor, Department of Rangeland Management, University of Gonbad Kavoos, Gonbad Kavoos, Iran
4 Specialist of Extension and Education, Bureau of Natural Resources and Watershed Management, Golestan, Iran
چکیده [English]

This research analyzed the effect of management practices and the effectiveness of range management cooperatives on conservation, reclamation and utilization of rangelands in the Golestan province. The Cooperatives which had at least 5 years of operations were selected.  A survey research was used to conduct this study.  The population consisted of (N=1043) members from 21 range management cooperatives in Golestan province. A classified random sampling technique was used to select (n=280) members. Data was collected using a questionnaire. Results showed that the effectiveness of cooperatives on conservation, reclamation and utilization of rangelands gained a mean score of 3.35. Respondents indicated that factors such as controlling stocking rate in rangelands, implementing shrub planting and preventing rangeland transformation to barren lands, are pretty effective. Correlations showed that all the management activities except three factors namely consisting of relation with other cooperatives, the amount of relation with members and establishment of cooperatives in an appropriate location, had positive and significant relation with range management cooperatives effectiveness. Factor analysis classified factors in to four groups. The first factor group was economic-social welfare, which explained 28.48 of total variance. Based on the findings and to increase the effectiveness of the cooperatives, it is recommended that range management cooperatives should take serious attempt to entice greater trust and satisfaction of members, provide drinking water for livestock and planting trees to increase forage.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rangelands
  • Range Management Cooperative
  • Effectiveness
  • Golestan province

مراجع

. آمدی، ا.، ملک محمدی، ا. و حسینی­نیا، غ. (1388). تحلیل رگرسیونی عوامل مؤثر بر ترویج کارآفرینی در تعاونی­های کشاورزی تهران. فصلنامه تعاون، 20(210 و 211)، 17-34.
2. تقوی، ن.(1382). عوامل مؤثر بر موفقیت تعاونی­های تولید زراعی در آذربایجان شرقی. فصلنامه تعاون، شمارة 143، 39 - 46.
3. حیدرپور توتکله، ز.، شعبانعلی­فمی، ح.، اسدی، ع. و ملک محمدی، ا.(1387). عوامل مؤثر بر موفقیت تعاونی­های جنگل­نشینان غرب استان مازندران از دیدگاه اعضا. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 15(1)، 21- 38.
4. حیدری، ق.، خلیلیان، ص. و ارزانی، ح. (1382). بررسی و تحلیل مشکلات اقتصادی- اجتماعی طرح ساماندهی خروج دام و تجمیع جنگل­نشینان در جنگل­های شمال (مطالعه موردی در منطقه لفور سوادکوه). پژوهشنامه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، شمارة 4، 27-36.
5. زارع یکتا، م.(1386). بررسی نقش تعاونی­های منابع طبیعی در حفظ و احیاء مراتع استان گلستان، پایان­نامة کارشناسی ارشد ترویج و آموزش منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.
6. شهرکی، م.(1390). واکاوی عوامل مؤثر بر میزان موفقیت تعاونی­های مرتعداری در استان گلستان. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
7. صفری، ح.، آریان­فر، خ. و ابراهیمی، ع.(1388). عوامل مؤثر بر موفقیت شرکت­های تعاونی مصرف برتر. فصلنامة تعاون، 20(212)، 33-51.
8. صدیقی، ح. و درویشی­نیا، ع.(1381). بررسی میزان موفقیت شرکت­های تعاونی تولید روستایی استان مازندران. مجله علوم کشاورزی ایران، 23(2)، 313-323.
9. طالب، م.(1387). اصول و اندیشه­های تعاونی . تهران: دانشگاه تهران.
10. عباسی، ر. و ابوالقاسمی، ع.(1380). بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت و عدم موفقیت تعاونی‏های تولیدی استان اردبیل. چکیدة مقالات همایش ملی تعاون و کارآفرینی. 24و 25 مهر، تهران.
11. عباسی، ر.، رسول­زاده، ب. و عباسی، پ.(1380). عوامل مؤثر بر موفقیت و عدم موفقیت تعاونی­های تولیدی استان اردبیل. فصلنامة تعاون، 20 (210 و 211)، 71-90.
12. علی بیگی، ا. و نکویی­نایینی، س.ع.(1387). عوامل مؤثر بر میزان مشارکت اعضاء در مدیریت تعاونی­های روستایی شهرستان کرمانشاه. مجله علوم کشاورزی ایران، 1(2- 39)، 95-87.
13. کرمی، ش. و آگهی، ح.(1389). عوامل مؤثر بر موفقیت تعاونی­ها: مطالعۀ موردی تعاونی­های تولیدی محصولات خارج از فصل در استان کرمانشاه. فصلنامة روستا و توسعه، 13(2)، 31- 60.
14. کوسه غراوی، ی.(1376). بررسی فعالیت­ها و نقش حفاظتی، احیایی ترویج مرتعداری منطقه گرگان و گنبد. پایان­نامه کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.
15. کوهی، ک.(1388). راهکارهای ارتقای فرهنگ تعاون مطالعه موردی استان آذربایجان شرقی. فصلنامة تعاون، 20(20 و 203)، 1-18.
16. گندم­زاده، ر. و ثمری، د.(1388). عوامل مؤثر بر گرایش کشاورزان به عضویت در تعاونی­های تولید شهرستان طبس. فصلنامة تعاون، 20(212)، 91-114.
17. مستعانی، ح.(1387). رضایت اعضا: کلید موفقیت تعاونی­ها. فصلنامة تعاون، شمارة 98،
4 - 5.
18. معین­الدین، ح.(1372). مرتعداری. مجلة جنگل و مرتع، شمارة 16، 15.
19. موسایی، م. و احمدی، ا. (1387). بررسی عوامل اجتماعی اثرگذار بر موفقیت تعاونی­های مسکن در ایران. مجلة نامة علوم اجتماعی، 16(پیاپی 34)، 99-115.
20. نامغ، پ.(1388). مدیریت تعاونی­ها، تهران: انتشارات هستان.
21. نکویی­نایینی، س.ع. (1385). عوامل مؤثر در موفقیت تعاونی­ها. فصلنامه تعاون، شمارة 182،  54 - 56.
22. یزدان­پناه، ل. و صمدیان، ف.(1388). عوامل مؤثر بر میزان موفقیت شرکت­های تعاونی (مطالعة موردی: صنایع دستی استان کرمان). فصلنامة تعاون، 20(202 و 203)، 19- 34.
 23. Agrawal, R., Raju, K.V., Reddy, P., Shrinivasan, R., & Sriram, M.S.(2002). Member-funds and cooperative performance. Service Report, 68, 1-17.
24. Braverman, A., Guasch, J.L., Huppi, M., & Pohlmeier, L.(1991). Promoting rural development cooperative in developing countries: the case of sub-saharan Africa. Washington D.C.: The World Bank.
25. Bruynis, C., Goldsmith, P.D., Hahn, D. E., & Taylor, W. J.(2001). Critical success factors for emerging agricultural marketing cooperatives. Journal of Cooperatives, 16, 14- 24.
26. Carlo, R., Weatherspoonb, D., Petersonb, C., & Sabbatinia, M.(2000). Effects of managers power on capital structure : a study of Italian agricultural cooperatives. International Food and Agribusiness Management Review, 3, 27- 39.
27. Laidlaw, A. F.(2000). Cooperatives in the year 2000. London: ICA.
28. Machethe, C.L.(1990). Factors contributing to poor performance of agricultural cooperatives in less developed areas. Agrekon. 29(4), 305-309.
29. Padgham, J.(2002). Worker cooperative. UWCC, Bulletin. No 5, P 17.
30. Sadighi, H., & Mohammadzadeh, G.(2002). Extension professional staff's attitude toward participatory approach of extension activies and rural development. Journal of International Agricultural and Extension Education, 9(2), 7-14.
31. Shaver, G., & Scott, R.(1991). Person, process, choice: the psychology of new venture creation. Entrepreneurship Theory and Practice, 16(2), 23- 45.
32. Unal, V., Guclosoy, H., & Franquesa, R.(2008). A comparative study of success and failure of fishery cooperatives in the Agean, Turkey. Journal of Applied Ichthyology, 25(4), 394-400.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار