نقش شرکت‌های تعاونی تولید روستایی در بهبود رفاه خانوارهای روستایی در شهرستان میاندوآب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد رشته توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران،ایران.

2 دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکتری رشته ترویج و آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی پایدار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران،ایران.

چکیده

زمینه و هدف: شرکت‌های تعاونی تولید روستایی نقش مهمی را در توسعه پایدار روستایی ایفا می‌کنند و یکی از مراحل پیشرفته تعاون به شمار می‌روند. تعاونی‌های تولید روستایی با افزایش بازدهی تولید، نقش بسیار مهمی را درکاهش فقر روستایی ایفا می‌کنند و می‌توانند خدماتی را که دولت‌ها قادر به تامین آنها برای مردم فقیر نیستند، فراهم نمایند. هدف تحقیق حاضر بررسی نقش شرکت‌های تعاونی تولید روستایی در بهبود استقرارپذیری مولفه‌های 12 گانه رفاه لگاتوم در مناطق روستایی بود.
روش‌شناسی/رهیافت: تحقیق حاضر با استفاده از پیمایش و روش شناسی توصیفی- همبستگی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر را تعداد 17493 خانوار روستایی دارای شرکت‌های تعاونی تولید روستایی شهرستان میاندوآب تشکیل دادند و 377 خانوار به‌طور تصادفی انتخاب گردیدند. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های ساختارمند گردآوری گردیدند.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: نتایج تحقیق نشان دادند که شرکت‌های تعاونی تولید روستایی نقش مؤثری در بهبود مولفه‌های 12 گانه رفاه لگاتوم (شامل ایمنی‌وامنیت؛ آزادی فردی؛ حکمرانی؛ سرمایه اجتماعی؛ محیط سرمایه گذاری؛ شرایط کارآفرینی؛ دسترسی به بازار و زیرساخت؛ شرایط اقتصادی؛ شرایط زندگی؛ بهداشت و سلامت؛ آموزش و محیط زیست طبیعی) داشتند. در این میان شرکت‌های تعاونی تولید روستایی بیشترین نقش را در بهبود مولفه آموزش داشتند. در انتها پیشنهادات کاربردی ارائه گردیده است.
اصالت/نوآوری: مطالعات قبلی به بررسی نقش یک یا دو مولفه تشکیل دهنده رفاه پرداخته‌اند و هیچیک از مطالعات قبلی به نقش تمامی مولفه‌های تشکیل دهنده رفاه به طور همزمان نپرداخته است که در میان نوآوریهای تحقیق حاضر بشمار میرود.

تازه های تحقیق

مطالعات قبلی به بررسی نقش یک یا دو مولفه تشکیل دهنده رفاه پرداخته‌اند و هیچیک از مطالعات قبلی به نقش تمامی مولفه‌های تشکیل دهنده رفاه به طور همزمان نپرداخته است که در میان نوآوریهای تحقیق حاضر بشمار میرود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The role of rural production cooperatives in improving rural households’ welfare in the Miandoab Township

نویسندگان [English]

  • Kambiz Hassanzadeh 1
  • Shahla Choobchian 2
  • Esmail Karami dehkordi 2
  • Yadgar Momenpor 3
1 Master of Rural Development, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
3 Ph.D. Student, Department of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Context and purpose: Rural production cooperatives play an important role in sustainable rural development and are one of the advanced stages of cooperation. Rural production cooperatives play a very important role in reducing rural poverty by increasing production efficiency and can provide services that governments are unable to provide for poor people. The purpose of this research was to investigate the role of rural production cooperatives in improving the status of the 12 components of Legatum welfare in rural areas.
Methodology/approach. The present research was conducted using a survey and descriptive-correlational methodology. The statistical population of the present study consisted of 17,493 rural household members and non-members in rural production cooperatives of Miandoab city and 377 households were randomly selected. Data were collected through structured interviews and analyzed using SPSS27 and LISREL software 8.8.
Findings and conclusions. The results showed that rural production cooperatives play an effective role in improving the 12 structures of Legatum welfare (including safety and security; personal freedom; governance; social capital; investment environment; entrepreneurial conditions; market access and infrastructure; economic conditions; living conditions; health; education and natural environment). Meanwhile, rural production cooperatives played the biggest role in improving the education component. In the end, practical suggestions were presented.
Originality. Previous studies have investigated the role of one or two components of welfare, and none of the previous studies have addressed the role of all components of welfare simultaneously, which is considered among the innovations of the current research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Safety and security
  • Individual freedom
  • Governance
  • Social capital
  • Investment environment

مقدمه

رسیدن به توسعه مستلزم توسعه اقتصادی است که خود منوط به توسعه در سه بخش صنعت، خدمات و کشاورزی است. در بخش کشاورزی، شرکت‌های تعاونی تولید روستایی اهرم مناسبی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی هستند که می‌توانند در بهره‌وری بهینه از شرایط زندگی، کار و تولید و ارتقای سطح درآمد و وضعیت اجتماعی مؤثر باشند(Ansari, Jourablou, Pourafkari &Hashemianfar, 2015(. البته پویایی و تحولات لازم در این شرکت‌ها زمانی کارآمد و اثربخش است که به‌صورت هدفمند، نظام‌یافته، برنامه‌ریزی‌شده و مبتنی بر ملاحظات پایداری در کلیه ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی باشد .(Salahi, 2018)  شرکت‌های تعاونی تولید روستایی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اهرم­های تولید محصولات کشاورزی، از متولیان تأمین امنیت غذایی در کشور به شمار می‌آیند که توجه به این بخش را بیش‌ازپیش می‌طلبد. علاوه بر آن، تعاونی‌های تولید روستایی با افزایش بازدهی تولید، نقش بسیار مهمی در کاهش فقر روستایی ایفا می‌کنند و می­توانند خدماتی را که دولت‌ها قادر به تأمین آن‌ها برای مردم فقیر نیستند، فراهم نمایند. نرخ بالای وابستگی درآمدی روستاییان به فعالیت‌های کشاورزی و تولیدات جانبی آن، توجه به توسعه کشاورزی را به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های مؤثر بر توسعه روستایی در کشور ضروری ساخته است. در این‌ راستا تعاونی‌های تولید کشاورزی می‌توانند با مشارکت کشاورزان و استفاده بهینه و مطلوب از منابع و نیروی انسانی و فنی، سبب افزایش تولیدات و درآمد کشاورزان و درنهایت توسعه در بخش کشاورزی و به‌تبع آن توسعه روستایی شوند (Nekoie Naieni & ;Barghi, 2015 Nouri et al., 2019). ازآنجاکه توسعه روستایی و کشاورزی فرایندی چندبعدی است که به‌منظور بهبود ارتقای کیفیت زندگی و رفاه جامعه روستایی، افزایش بازدهی کشاورزی و صنایع غذایی، تحول در مالکیت ارضی و توزیع درآمد، افزایش تحرک اجتماعی و تحول الگوهای مشارکت در تصمیم‌گیری و بهره‌وری بیشتر برای ایجاد دگرگونی مناسب در ساختارهای ذهنی و اجتماعی روستاییان انجام می‌گیرد، به نظر می‌رسد که شرکت‌های تعاونی تولید کشاورزی بتوانند در توسعه نواحی روستایی مؤثر باشند (Fadaei & Falsoleiman, 2012).  

تعاونی‌های تولید روستایی زمینه‌های مشارکت گسترده روستائیان را در فرایند توسعه روستاها فراهم نموده و مشکلات تخصصی روستاییان و کشاورزان را از طریق همکاری و همیاری حل می‌نمایند (Yu & Nilsson, 2021). اما به‌رغم توسعه و گسترش این تعاونی‌ها، هنوز آن‌طور که باید از جایگاه مناسبی برخوردار نیستند. همچنین با نظر به اینکه عمده‌ی بهره‌برداری‌های کشاورزی در کشور (پس از اصلاحات اراضی) در قطعات کوچک‌تر صورت می‌گیرد و کشاورزان با سرمایه‌های اندک و به تعداد فراوان در اقصی نقاط کشور پراکنده‌اند، در تأمین اعتبار، تولید، بازاریابی و تهیه نهاده‌های کشاورزی دارای مشکلات فراوانی هستند. آن‌ها مجبور می‌شوند دسترنج خود را به دلالان و سلف‌خرها بفروشند و از حداقل سود بهره‌مند شوند که دیده‌شده، بعضاً حتی متضرر هم می‌شوند. برای جلوگیری از این مسئله، آنان اقدام به تشکیل این تعاونی‌ها کرده و زمینه‌ای را به وجود می‌آورند تا با مشارکت همگانی روستاییان و کشاورزان، توسعه مناطق روستایی را محقق سازند (Khosravipour, Gholamrezai, Rahimian,  & Akbari, 2022).

استان آذربایجان غربی یکی از قطب‌های کشاورزی ایران محسوب می‌شود و دراین‌بین، شهرستان میاندوآب با موقعیت مکانی بسیار عالی به جهت اینکه مابین دو رودخانه پرآب کشور یعنی زرینه‌رود و سیمینه‌رود واقع‌شده، یکی از مهدهای بزرگ کشاورزیِ این استان به شمار می‌رود چراکه به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب و داشتن خاک‌های حاصلخیز، قشر عظیمی از مردم منطقه به کار کشاورزی مشغول هستند. طبق آمار سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان آذربایجان غربی در سال 1397، از کل جمعیتِ 273949 نفری این شهرستان، تعداد 148056 نفر در شهر و تعداد 125893 نفر در روستاهای این شهرستان سکونت دارند. درواقع نزدیک به نیمی از جمعیت این شهرستان به کار کشاورزی مشغول می‌باشند. طبق این آمار، شهرستان میاندوآب جزء شهرستان‌هایی است که دارای بیشترین درصد آمار بیکاری (6/14 درصد بیکاری روستایی) در میان شهروندان سایر شهرستان‌های این استان بوده و این موضوع، شهرستان میاندوآب را درگیر چالشی جدی نموده است، چراکه معضل بیکاری و کمبود یا نبود درآمد، مادر تمامی مشکلات جامعه محسوب شده و نهایتاً موجبات تنزلِ سطح رفاه و سعادت و خوشبختی یک جامعه را رقم خواهد زد (Management and Planning Organization of West Azarbaijan Province, 2018).

در حال حاضر در سطح استان آذربایجان غربی 52 شرکت تعاونی تولید روستایی وجود دارد که ازاین‌بین، شهرستان میاندوآب با دارا بودن 12 شرکت تعاونی تولید روستایی، به‌عنوان پیشرو بیشترین تعداد این شرکت­ها در استان بوده و اکثریت این شرکت­ها بیش از 40 سال قدمت داشته و هم‌اکنون، از تعداد کل 17493 خانوار ساکن در روستاهای این شهرستان، تعداد خانوارهای عضو شرکت‌های تعاونی تولید برابر با 9667 خانوار و غیر عضو 7826 خانوار می­باشند (Management and Planning Organization of West Azarbaijan Province, 2018). بر اساس آمار با توجه به تعداد کل بهره‌برداران عضو شرکت‌های تعاونی تولید روستایی در شهرستان میاندوآب (9667 نفر) و کل مساحت واحدهای بهره‌برداران اعضا (39029 هکتار)، متوسط هر واحد بهره‌برداری حدود 4 هکتار بوده است.

بررسی ادبیات بین‌المللی در خصوص شاخص‌های رفاه، نشان می­دهد که یکی از مهم‌ترین مجموعه شاخص­های رفاه در سطح دنیا از سوی موسسه لگاتوم ارائه‌شده است. این موسسه از سال 2007 میلادی، هرسال اقدام به ارائه رتبه سطح رفاه برای کشورهای دنیا نموده است و مؤلفه‌هایی همچون ایمنی و امنیت، آزادی‌ فردی، حکمرانی، سرمایه‌ اجتماعی، محیط سرمایه‌گذاری، شرایط شرکت‌ها، دسترسی به بازار و زیرساخت‌ها، کیفیت ‌اقتصادی، شرایط زندگی، سلامت و بهداشت، آموزش و محیط‌زیست طبیعی را می‌سنجد(Legatum Institute, 2021) .

با شناخت شاخص‌های رفاه لگاتوم در این پژوهش و مطابقت آن با رسالت تعاونی­های تولید روستایی می­توان تأکید نمود که رسالت سازمان تعاون روستایی، ارتقاء سطح زندگی، دانش، بهداشت، درآمد سرانه، بهره‌وری مطلوب از منابع روستایی و برقراری توازن میان توسعه روستایی و شهری بیان‌شده است و به‌کارگیری مؤلفه‌های شاخص رفاه لگاتوم با توجه به اینکه از جامعیت در بیان سطح رفاه برخوردار است می‌تواند در توصیف سطح رفاه روستاییان نقش بسزایی داشته باشد. رفاه را شاید بتوان هدف نهایی هر جامعه و یا به‌صورت کلی‌تر هدف غایی نوع بشر دانست. انسان‌ها از بدو پیدایش به دنبال سعادت بوده‌اند و شاید مصداق سعادتمندی در دنیای امروز را تا حدی بتوان با رفاه توضیح داد (Joshanloo , Jovanović, & Taylor, 2019).

درواقع می­توان گفت فقدان یک نظام خدمات‌رسانی مطلوب و کارا در جهت تأمین نهاده‌ها و اعتبارات موردنیاز کشاورزان و فقدان یک نظام بازاریابی مطلوب که همگی ازجمله اهداف و اصول شرکت‌های تعاونی قیدشده است (Birowo & Hansen, 2019). افت تولید و کاهش درآمد روستاییان و درنهایت عدم بهره‌برداری مناسب از منابعی همچون آب، زمین و سرمایه را باعث می‌شوند (de Bakker, Lagendijk & Wiering, 2020). حال آنچه جای سؤال است و ضرورت انجام چنین تحقیقی را توجیه می‌کند، این است که ازجمله اهداف تشکیل چنین تعاونی‌هایی که کمک به اعضاء (کشاورزان خرده‌پا) در جهت رفع و حل مشکلاتشان هست تا بتوانند با تأمین رفاه اعضا، تأثیری بر ماندگاری جمعیت در این نواحی داشته باشند، آیا شرکت‌ها توانسته‌اند در رفع و حل مشکلات که عمده‌ترین و حادترینشان تأمین نهاده‌ها، بازاریابی و فروش محصولات تولیدی کشاورزی و اعطای تسهیلات لازم جهت حمایت از سرمایه‌گذاری‌ها در تولید هست به اعضاء خود کمک کنند؟ آیا توانسته‌اند با تثبیت جایگاه خود به‌عنوان تعاونی تولید روستایی گامی در راستای تأمین رفاه حال اعضا و درنتیجه اشتغال پایدار در این نواحی داشته باشند؟ همچنین این تحقیق به بررسی نقش تعاونی‌های تولید روستایی در بهبود رفاه برای خانوارهای کشاورزان روستایی، در این شهرستان می‌پردازد تا گامی در راستای تحلیل نقش این شرکت‌‌ها بر رفاه حال کشاورزان منطقه برداشته شود؛ بنابراین مقایسه بین وضعیت استقرار پذیری مؤلفه‌های شاخص رفاه در بین روستاییان، ضرورت انجام چنین تحقیقی را بیش‌ازپیش آشکار خواهد ساخت.

بررسی استقرار پذیری مؤلفه‌های شاخص مذکور در بین خانوارهای روستاییان شهرستان میاندوآب می‌تواند وضعیت رفاهی روستاییان را به‌صورت جامع تشریح نماید که در تحقیقات بعدی می‌توان از آن به‌عنوان یک الگو استفاده نمود. همچنین می‌تواند معیاری برای سنجش سطح رفاه خانوارهای روستایی در این شهرستان شده و مورداستفاده مدیران و سیاست‌گذاران برای تصمیم‌گیری‌های بهتر و برنامه‌ریزی‌های پایدار بکار گرفته شود. در این خصوص تاکنون تحقیقی صورت نیافته و بررسی این موضوع برای تصمیم‌گیرندگان و مدیران شرکت‌ها می‌تواند مفید و راهگشا باشد. درواقع، با انجام این تحقیق مشخص خواهد شد که آیا وجود شرکت‌های تعاونی تولید روستایی در منطقه باعث بهبود وضعیت شاخص‌های رفاهی در بین خانوارهای روستایی شده است یا خیر؟ با عنایت به این موضوع و با توجه به هم­خوانی و مطابقت اهداف شرکت‌های تعاونی تولید روستایی با اکثریت مؤلفه‌های 12 گانه شاخص لگاتوم، تحقیق حاضر درصدد بررسی نقش شرکت‌های تعاونی تولید روستایی در بهبود استقرار پذیری مؤلفه‌های 12 گانه رفاه لگاتوم برای خانوارهای روستایی شهرستان میاندوآب است.

مبانی نظری و پیشینه پژوهش

درواقع استقرار تعاون با تشکیل و توسعه تدریجی شرکت­ها و اتحادیه­های تعاونی صورت می­گیرد. شرکت تعاونی، سازمانی متشکل از افرادی است که به­منظور بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضاء و وصول به هدف مشترک و رفع نیازمندی­های آنان، از طریق کار و کوشش جمعی و همکاری و اشتراک مساعی همگان و با رعایت اصول آزادی و تساوی حقوق و رأی تشکیل می‌شود. برخلاف شرکت سهامی، شرکت تعاونی سازمانی است که افراد آن دارای موقعیتی یکسان و برابر بوده و در تصمیم­گیری­ها سهیم­اند. امتیاز شرکت‌های تعاونی بر شرکت‌های سهامی آن نیست که شرکت‌های تجاری به طریق استبدادی اداره می‌شوند و تعاونی­ها به طریق آزادی، بلکه اصل تعاون در این است که کنترل اداره امور شرکت در مؤسسات تجاری، محدود به صاحبان سرمایه بوده و در مؤسسات تعاونی در دست کلیه اعضاء است. در شرکت‌های تعاونی، صاحب‌سهم صرف‌نظر از تعداد سهامی که دارد، فقط دارای یک رأی است در حالیکه در شرکت­های غیرتعاونی، صاحب‌سهم برحسب مقدار سهام و نوع آن، ممکن است صاحب چندین رأی باشد. نتیجه مهمی که از این روش حاصل می­شود آن است که در شرکت تعاونی، یک فرد یا یک گروه کوچک به‌هیچ‌وجه نمی­تواند بر مبنای تعداد سهامی که در اختیار دارد کارهای شرکت را قبضه کند و کنترل آن را به دست گیرد (Ortmann & King, 2007).

تعاونی، انجمنی مستقل و متشکل از افرادی است که به‌طور داوطلبانه برای تأمین نیازهای مشترک اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اعضاء تأسیس‌شده و فعالیت خود را با مشارکت و با مدیریتی دموکراتیک به اجرا درمی‌آورد.(Izadi, Ataei, & Yaghoubi Farani, 2018) تعاونی­ها یکی از مهم‌ترین اجزای تسهیلات دولتی به­منظور توسعه اقتصاد محلی در جوامع توسعه­نیافته به شمار می­آیند. از جایگاه نظری، تعاونی­ها راه­حلی را ارائه می­دهند که توسعه محلی بتواند تسهیل شود. در مقام اول تعاونی­ها به­عنوان یک عامل توسعه اقتصادی به­وسیله ایجاد فرصت‌هایی به­منظور درگیری مستقیم جوامع و رهبرانشان در جهت مبارزه با فقر عمل می­نمایند. در خصوص ارتباط میان توسعه­ی اقتصادی و تعاونی­ها می­توان گفت که در سطح محلی است که پتانسیل ایجاد اشتغال را در صنایع­دستی، کشاورزی، تولید و بازاریابی صنایع محلی، توریسم، خانه­داری و دیگر خدمات می­توان تجربه نمود. علاوه­براین تعاونی­ها تمایل به اشتغال به کارهای داوطلبانه و با منافع جمعی را در سطح محلی تقویت می­کنند. تعاونی­ها تعادلی میان جامعه در برابر منافع شخصی ایجاد می­نمایند که می­تواند به بهبود عملکرد تجاری و افزایش منفعت اعضا از طریق ایجاد خدمات متمایزکننده به مصرف­کننده‌ها/ اعضا منجر شود  (Basati, Poursaeed,Allahyari,Eshraghisamani, &   Chaharsoughiamin,, 2020).

بخش مورد تأکید تعاونی در تولیدات کشاورزی، شرکت­های تعاونی تولید روستایی است که بر اساس قانون ویژه تعاونی کردن تولید و یکپارچه‌سازی اراضی، باهدف افزایش درآمد تولیدکنندگان از طریق بالا بردن راندمان تولید، یکپارچه­سازی اراضی، توسعه شبکه­های آبیاری، ایجاد جاده­های بین مزارع، گسترش مکانیزاسیون، انجام بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر، بیمه محصولات و توجه به صنایع تبدیلی کشاورزی تدوین‌شده است  (Khosravi, Gholamrezai, Rahimian & Akbari, 2017).

دراین‌بین تعاونی تولید روستایی، نوعی نظام بهره­برداری کشاورزی به شکل حقوقی بوده و یک نوع تشکل اقتصادیِ تولید کشاورزیِ غیردولتی محسوب می­گردد که از مدیریتی نسبتاً علمی و تخصصی برخوردار است و با اتکای به نیروی مردمی (اعضاء) و با تصمیمات مشارکت جویانه از طریق مجامع عمومی و اعضای هیئت‌مدیره، ضمن حفظ اصل مالکیت شخصی، باانگیزه‌های فردی و خانوادگی تا سیس شده و مشغول فعالیت هست. در شرکت‌های تعاونی تولید روستایی، علی­رغم یکپارچه­سازی و تجهیز و نوسازی اراضی، سعی شده است با اتکای به نقشه­های بسیار دقیق کاداستر موجود در تمامی شرکت­ها، حدومرز زمین هر خانوار به‌عنوان جزئی از یک قطعه زمین بزرگ حفظ گردد که این امر امکان کاربرد روش­ها و فنون جدید، استفاده از ادوات و ماشین‌آلات نوین، کاهش هزینه­ها و افزایش بهره­وری با حفظ استقلال فردی را فراهم می­سازد. براین اساس اهداف تشکیل شرکت‌های تعاونی تولید روستایی عبارت‌اند از: ارتقاء بهره‌وری عوامل تولید، تخصیص و بهره‌‌برداری بهینه منابع، افزایش کمی و کیفی تولید محصولات کشاورزی اعم از زراعی، باغی، دامی، جنگل، مرتع و آبزیان و غیره، تحقق کشاورزی پایدار، حفظ محیط‌زیست، بهبود وضعیت معیشتی و ارتقاء توان اقتصادی اعضاء و اصلاح نظام بهره‌برداری کشاورزی (Amini, Mozini & Ghadimi, 2015).

با استناد به اهداف 7 گانه اساسنامه شرکت‌های تعاونی تولید روستایی یکی از بزرگ‌ترین مقوله­ها و اهداف تشکیل این تعاونی­ها، بهبود وضعیت معیشتی و ارتقاء توان اقتصادی اعضاء هست. همچنین با نگاهی اجمالی به موضوعات و حدود عملیات اساسنامه شرکت‌های تعاونی تولید روستایی متوجه می­شویم که اجرای اکثریت این موضوعات، ازجمله استفاده بهینه از تمامی عوامل تولید، یکپارچه‌سازی اراضی خرد و پراکنده اعضاء، انجام کلیه عملیات مربوط به بهبود، توسعه و تولید محصولات کشاورزی، مدیریت آب، انجام کلیه فعالیت‌های اقتصادی، تولیدی و بازرگانی، توسعه و تأمین ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی، احیاء اراضی بایر، تهیه و توزیع کلیه نهاده‌های کشاورزی، عضویت در تشکل‌های صنفی کشاورزی، توزیع انواع نهال و بذر اصلاح‌شده، ایجاد کلنیک­های گیاه‌پزشکی و دامپزشکی، ارائه خدمات مدیریت کنترل آفات و بیماری‌های گیاهی و دامی و غیره همه و همه در راستای افزایش کمی و کیفی تولید محصولات کشاورزی بوده که موجب افزایش درآمد سرانه روستاییان و نتیجتاً باعث بهبود وضعیت معیشتی و رفاهی آنان بوده است.

در این تحقیق مؤلفه‌های 12 گانه رفاه لگاتوم (شامل ایمنی­ و امنیت، آزادی فردی، حکمرانی، سرمایه اجتماعی، محیط سرمایه‌گذاری، شرایط کارآفرینی، دسترسی به بازار و زیرساخت، اقتصاد یا کیفیت اقتصادی، شرایط زندگی، بهداشت و سلامت، آموزش و محیط‌زیست طبیعی) موردبررسی قرار می­گیرند.

در خصوص ایمنی و امنیت، تعاونی‌های تولید روستایی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اهرم‌های تولید محصولات کشاورزی، از متولیان تأمین امنیت غذایی در کشور به شمار می‌آیند که توجه به این بخش را بیش‌ازپیش می‌طلبد. علاوه بر آن، تعاونی‌های تولید روستایی با افزایش بازدهی تولید، نقش بسیار مهمی در کاهش فقر روستایی و ایجاد امنیت در آن مناطق ایفا می‌کنند و می‌توانند خدماتی را که دولت‌ها قادر به تأمین آن‌ها برای مردم فقیر نیستند، فراهم نمایند.

آزادی فردی و بردباری اجتماعی، در شاخص لگاتوم موردتوجه قرارگرفته است. در این شاخص، اثر آزادی فردی در زمینه آزادی انتخاب، بیان، جنبش و اعتقاد بر سرانه رفاه ذهنی شهروندان موردبررسی قرار می‌گیرد. هر چه آزادی‌های فردی شهروندان بیشتر باشد، تأثیر مثبتی بر روند توسعه و رشد خواهد داشت. همچنین هر چه یک کشور ازنظر احترام به اقلیت‌های قومی و مذهبی و احترام به مهاجران مکان مناسب‌تری باشد، این شاخص نمره بهتری به آن کشور می‌دهد (Legatum Institute, 2021). اداره درست و اصولی یک جامعه به‌طورقطع رفاه و رشد اقتصادی را برای آن جامعه به همراه خواهد داشت. به همین منظور حاکمیت درست و اصولی نقش بسیار پررنگی دارد. در شاخص لگاتوم حکمرانی در سه حوزه موردبررسی قرار می‌گیرد: دولتِ کارا و پاسخگو، انتخابات و مشارکت سیاسی منصفانه، حاکمیت قانون (Miandoab County Rural Cooperative Office, 2019 ).  منظور از سرمایه اجتماعی، سرمایه و منابعی است که افراد و گروه­ها از طریق پیوند با یکدیگر می­توانند به دست بیاورند. سرمایه اجتماعی همان چسب لازم برای قرار دادن اجزای هر دستگاهی در کنار یکدیگر است. سرمایه اجتماعی بالا در یک کشور نماد خوشبختی بیشتر و تعامل سازنده در آن است. در شاخص لگاتوم در دو حوزه انسجام و مشارکت اجتماعی، شبکه‌های خانوادگی و اجتماعی، سرمایه اجتماعی موردبررسی قرار می‌گیرد. با تشکیل تعاونی­های تولید در مناطق روستایی، مشارکت روستاییان در برنامه­های توسعه­ای بیشتر می­شود، مقیاس زراعت و میزان بهره­وری بالا می­رود، عملکرد نیروی انسانی بهبود و هزینه­های تولید کاهش می­یابد. در مورد محیط سرمایه­گذاری شایان‌ذکر است که زمانی که محیط اجتماعی و سیاسی کشوری باثبات باشد، سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی جذب سیستم شده و تولید افزایش پیدا می‌کند که این به‌نوبه خود باعث رشد اقتصاد خواهد شد. در مورد امنیت فردی نیز باید گفت زمانی این امنیت فراهم است که شما فرصتی برای بیان عقاید سیاسی خود بدون ترس از مجازات داشته باشید (Miandoab County Rural  Cooperative Office, 2019). بعلاوه شرایط کارآفرینیِ مناسب باعث می‌شود که شهروندان یک کشور بتوانند ایده‌های خود را به مرحله ظهور گذاشته و فرصت‌های جدیدی را برای بهبود وضعیت زندگی خود به دست آورند. زیرشاخص کارآفرینی و فرصت، این تأثیرات را به‌وسیله سنجش نحوه عملکرد کشورها در سه حوزه به دست می‌آورد: محیط کارآفرینی، فعالیت‌های ابتکاری، دسترسی به فرصت (Legatum Institute, 2021). بازاریابی محصولات روستایی، فرایندی است که شامل تولید محصولات در مزرعه تا رسیدن به دست مصرف‌کننده و شامل فعالیت­های پیوسته متعدد مانند، برنامه­ریزی برای تولید، داشت و برداشت، درجه­بندی، بسته­بندی، حمل‌ونقل، ذخیره­سازی، فرآوری، تبلیغات توزیع و فروش هست (Sridhar, Chawla & Lyngdoh, 2020). اقتصاد سالم نیز علاوه بر اینکه درآمد سرانه را افزایش می‌دهد، باعث افزایش سطح کلی رفاه نیز می‌شود. رسیدن به توسعه مستلزم توسعه اقتصادی است که در بخش کشاورزی شرکت‌های تعاونی تولید روستایی اهرم مناسبی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی هستند که می‌توانند در بهره‌وری بهینه از شرایط زندگی، کار و تولید، ارتقای سطح درآمد و وضعیت اجتماعی مؤثر باشند. البته پویایی و تحولات لازم در این شرکت‌ها زمانی کارآمد و اثربخش خواهد بود که به‌صورت هدفمند، نظام‌یافته، برنامه‌ریزی‌شده و مبتنی بر پایداری باشد.(Salahi, 2018)

 یکی دیگر از اهداف هفت‌گانه اساسنامه شرکت‌های تعاونی تولید روستایی، بهبود وضعیت معیشتی اعضاء هست. ذیلاً به تعدادی از این اقدامات رفاهی و خدماتی که در راستای رفاه حال روستائیان در بعضی از شرکت­ها انجام پذیرفته است اشاره می­گردد.

۱) ایجاد و یا مرمت راه­های بین مزارع.

2) ایجاد و یا مرمت کانال­های آب، جهت تأمین آب مزارع و استفاده بهینه از آب.

3) ایجاد کارگزاری صندوق بیمه عشایر و روستائیان در مناطق مختلف.

4) ایجاد مراکز ورزشی و تفریحی (Miandoab County Rural Cooperative Office, 2019).  شاخص­لگاتوم، سلامت را در سه بخش موردبررسی قرار می‌دهد که عبارت‌اند از: وضعیت بهداشت پایه، زیرساخت‌های سلامتی و مراقبت‌های پیشگیرانه، رضایت از سلامت فیزیکی و ذهنی. تعاونی‌های کشاورزی در ایجاد امنیت غذایی و توسعه روستایی، اثرات بسزایی داشته و باعث رشد اقتصادی نواحی روستایی خود گردیده­اند که عمده فعالیت‌ها و تاثیرات این تعاونی‌ها، به فعالیت‌هایی نظیر عرضه محصولات کشاورزی، تولید مشترک و بازاریابی کشاورزان تمرکزیافته و باعث رشد و بهبود این شاخص‌ها و مؤلفه‌ها در نواحی روستایی شده است (Legatum Institute, 2021). در شاخص لگاتوم به آموزش توجه خاصی شده و آن را در سه حوزه مختلف در بوته آزمایش قرار داده است. این حوزه‌ها عبارت از دسترسی به آموزش، کیفیت آموزش و سرمایه انسانی می‌باشد (Fomba, Talla & Ningaye, 2022). رسالت مهم شرکت‌های تعاونی تولید عبارت از ارتقای سطح دانش روستاییان و بهبود بهره‌وری منابع روستایی، جلوگیری از مهاجرت بی‌رویه روستاییان به شهرها و برقراری توسعه مناطق روستایی می‌باشد؛ بنابراین، تعاونی‌ها ابزاری مناسب برای همکاری مردم به شمار می‌روند و دررسیدن به توسعه پایدار نقشی مهم ایفا می‌کنند، به‌گونه‌ای که با همفکری مردم، می‌کوشند توانایی‌های آن‌ها را در راستای توسعه مناطق روستایی هدایت کنند. داشتن منطقه و شهری زیبا بر احساس رفاه عمومی جامعه تأثیر مثبتی می‌گذارد. شاخص فرعی محیط‌زیست، به‌تازگی در محاسبات شاخص لگاتوم واردشده و عملکرد هر کشور را در سه حوزه می‌سنجد که عبارت‌اند از: کیفیت محیط‌زیست و طبیعت، فشارهای زیست‌محیطی و تلاش‌ها در جهت حفظ محیط‌زیست. مسائل بسیاری چـون امنیـت غـذایی و خودکفایی در تولیدات کشاورزی و نیز جلوگیری از تخریب و نرسیدن به نابودی منابعی چـون آب‌وخاک توجه جدی به بخش کشاورزی را ضروری می‌سازد. (Legatum Institute, 2021).

لذا هدف کلی این پژوهش عبارت است از: بررسی نقش شرکت‌های تعاونی تولید روستایی در بهبود استقرار پذیری مؤلفه‌های 12 گانه رفاه لگاتوم. در این راستا اهداف اختصاصی آن شناخت نقش شرکت‌های تعاونی تولید روستایی در بهبود ایمنی و امنیت، محیط سرمایه­گذاری، سرمایه اجتماعی و دسترسی به بازار خانوارهای روستایی شهرستان میاندوآب است.

 

 

 

شکل 1: نمودار استقرار پذیری مؤلفه‌های 12 گانه رفاه لگاتوم

 

 

چارچوب پژوهش

در این تحقیق، تمامی مؤلفه‌های 12 گانه رفاه لگاتوم (شامل ایمنی ­و امنیت، آزادی فردی، حکمرانی، سرمایه اجتماعی، محیط سرمایه‌گذاری، شرایط کارآفرینی، دسترسی به بازار و زیرساخت، اقتصاد یا کیفیت اقتصادی، شرایط زندگی، بهداشت و سلامت، آموزش و محیط‌زیست طبیعی) موردبررسی قرار گرفتند. نمودار ذیل (شکل 1) تمامی مؤلفه‌های 12 گانه رفاه لگاتوم را نمایان می‌سازد.

روش پژوهش

تحقیق حاضر ازلحاظ میزان کنترل متغیرها غیرآزمایشی، به لحاظ راهبردی پیمایشی، ازلحاظ هدف کاربردی و ازنظر زمانی به دلیل اینکه در مقطع زمانی بهمن‌ماه سال 1399 تا اردیبهشت 1400 انجام‌شده است، مقطعی می‌باشد. متغیر وابسته پژوهش، رفاه خانوارهای روستایی می‌باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر، خانوارهای روستاهای دارای شرکت‌های تعاونی تولید روستایی شهرستان میاندوآب بوده است که با توجه به آمار سرشماری 1395 سازمان برنامه‌وبودجه استان آذربایجان غربی، تعداد 17493 خانوار در روستاهای دارای سکنه شهرستان میاندوآب سکونت دارند (Management and Planning Organization of West Azarbaijan Province, 2018).



جدول یک- تعداد تعاونی‌ها و تعداد نمونه

ردیف

نام شرکت تعاونی تولید روستایی

تعداد اعضا (خانوار)

اراضی کشاورزی اعضا (هکتار)

متوسط سرانه واحد بهره‌برداری

تعداد نمونه

1

زرینه‌رود

823

1048

3/1

32

2

بکتاش

688

1720

5/2

27

3

چهار برج

680

3250

8/4

27

4

فلاحت باروق

679

6300

3/9

27

5

اوچ تپه کُرد

409

1361

3/3

15

6

جعفرآباد چلیک

517

3450

7/6

20

7

کوخان

370

2700

29/7

15

8

مهر

410

2200

5/2

16

9

فُسندوز

430

2700

7/2

17

10

کاوه

827

6800

8

32

11

باکری

1822

2900

6/1

71

12

نادر

2012

4600

3/2

78

مجموع

9667

39029

4

-

تعداد کل خانوارهای روستایی در روستاهای دارای تعاونی

17493

-

-

377

 

 

برای تعیین حجم نمونه از جدول کرجسی و مورگان استفاده گردید که با توجه به کم‌تر بودن حجم جامعه آماری از 20 هزار خانوار، تعداد نمونه آماری تحقیق حاضر برابر 377 نفر برآورد گردید. روش نمونه‌گیری در این تحقیق به‌صورت نمونه‌گیری تصادفی چندمرحله‌ای بوده است.

در پژوهش حاضر برای تدوین ادبیات نظری و پیشینه پژوهش از روش کتابخانه­ای و جهت گردآوری داده­ها از پرسشنامه استفاده شد. پرسشنامه تحقیق استاندارد بوده و شامل بخش اطلاعات آمار توصیفی از جامعه و سؤالات بومی‌شده جهت سنجش وضعیت تأثیر تعاونی‌ها در بهبود رفاه خانوارهای روستایی بود. سؤالات پرسشنامه به‌صورت طیف لیکرت 5 تایی خیلی کم- کم- متوسط- زیاد- خیلی زیاد طراحی شدند. جهت تبیین و توصیف داده­ها، از آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده‌شده است. برای آزمون فرضیه پژوهش از آزمون تک‌تک نمونه­ای استفاده شد.

یافته­ها و بحث

در فصل حاضر داده‌های گردآوری‌شده از طریق پرسشنامه با استفاده از تکنیک‌های مناسب آماری مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته شد و با استفاده از تکنیک‌های آماری توصیفی و استنباطی نتایج حاصل ارائه گردید. از بین 377 پاسخ‌دهنده 206 نفر مرد و 171 نفر زن بودند که شامل 55 درصد مرد و 45 درصد زن می‌شد. 189 نفر عضو شرکت‌های تعاونی بودند و 188 نفر عضو نبودند؛ یعنی 50 درصد پاسخگویان در شرکت تعاونی تولید روستایی عضو و 50 درصد عضو نبودند. بیشترین پاسخگویان در رده سنی 31 تا 40 سال، 146 نفر (39 درصد) و کمترین آن‌ها 42 نفر بالاتر از 50 سال بودند (11 درصد). 103 نفر (27 درصد) در رده سنی 21 تا 30 سال و 86 نفر (23 درصد) در رده سنی 41 تا 50 سال بودند.

الف) رتبه­بندی ­مؤلفه‌های رفاه

در پژوهش حاضر به‌منظور بررسی مؤلفه ایمنی و امنیت از 9 گویه استفاده شد، گویه "حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش ایمنی روانی اعضاء می­شود" بالاترین رتبه و "حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی به لحاظ افزایش ایمنی و امنیت باعث افزایش ماندگاری جمعیت در روستا می­شود" پایین­ترین رتبه­ در مؤلفه ایمنی و امنیت را به خود اختصاص داد. به‌منظور بررسی مؤلفه آزادی فردی از 5 گویه استفاده شد، به‌طوری‌که گویه " حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث کاهش تبعیض جنسیتی در روستا می­شود" بالاترین رتبه­ را در آزادی فردی دارد، همچنین گویه "حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث توانمندسازی زنان در محیط روستا می­شود" پایین­ترین رتبه­ را دارا می‌باشد. به‌منظور بررسی مؤلفه حکمرانی از 5 گویه استفاده شد، گویه" حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش مشارکت روستاییان در تصمیم­گیری‌ها و اجرای طرح­های توسعه­ای می­شود" به ترتیب بالاترین رتبه­ها را در حکمرانی و گویه " حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث تربیت مدیران خوب برای بدنه دولت می­شود" پایین­ترین رتبه­ را به خود اختصاص داده است. به‌منظور بررسی مؤلفه سرمایه اجتماعی از 6 گویه استفاده شد. بطوریکه، گویه"حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد حس تعاون و همکاری مردم با همدیگر در حل مشکلات روستای محل زندگی خودشان می­شود" به ترتیب بالاترین رتبه­ و همچنین گویه " حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد اعتماد و ایجاد ارتباط و تعامل بین مردم روستا با سازمان­های دولتی ازجمله وزارت جهاد کشاورزی می­شود" پایین­ترین رتبه­ را دارا می­باشند. به‌منظور بررسی مؤلفه محیط سرمایه‌گذاری از 7 گویه استفاده شد. گویه " حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد انگیزه برای سرمایه­گذاری­ در روستا می­شود" بالاترین رتبه­ و گویه" حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث جذب سرمایه­های جدید افراد ساکن در شهرهای هم­جوار و مهاجرت معکوس به روستا می­شود" پایین­ترین رتبه­ را به خود اختصاص داد. جهت بررسی مؤلفه شرایط کارآفرینی و فرصت کسب‌وکار از 11 گویه استفاده شد، گویه " حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد اشتغال افراد به­عنوان کارگران فصلی در باغات و مزارع متعلق به شرکت می­شود" به ترتیب بالاترین رتبه­ و گویه" حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد بستر و محیط کارآفرینی برای روستائیان می­شود" جزو پایین­ترین رتبه­ بودند. جهت اندازه­گیری مؤلفه دسترسی به بازار و زیرساخت از 8 گویه استفاده شد. گویه" حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد صنایع تبدیلی و بسته­بندی در روستا می­شود" به ترتیب بالاترین رتبه­ و گویه" حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث تسهیل فروش محصولات کشاورزی روستائیان می­شود" پایین­ترین رتبه را دارا شد. جهت بررسی مؤلفه کیفیت اقتصادی از 11 گویه استفاده شد، گویه" حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی ازلحاظ افزایش درآمد روستائیان، باعث افزایش دارایی­های منقول در روستائیان می­شود" بالاترین رتبه­ و گویه" حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی ازلحاظ افزایش درآمد روستائیان، باعث بهبود سبک زندگی مردم و سوق آنان به داشتن زندگی مدرن و مرفه در روستا می­شود" پایین­ترین رتبه­ را به خود اختصاص داده است. به‌منظور بررسی مؤلفه شرایط زندگی از 10 گویه استفاده شد،" حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش رضایت و شادابی از زندگی در روستا می­شود" به ترتیب بالاترین رتبه­ و گویه­ " حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث توسعه کارگزاری بیمه­ اجتماعی در روستا می­شود" پایین­ترین رتبه­ را به خود اختصاص داد. جهت بررسی بهداشت و سلامت از 8 گویه استفاده شد، " حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی به لحاظ افزایش کمی و کیفی تولید محصولات کشاورزی، باعث کاهش سوءتغذیه افراد می­شود" بالاترین رتبه­ و گویه" حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث توسعه زیرساخت­های بهداشتی (تغذیه از غذاهای سالم و داشتن تن سالم) در روستا می‌شود" پایین­ترین رتبه­ را به خود اختصاص داد. در مورد مؤلفه آموزش از 11 گویه استفاده شد، "حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ارائه خدمات فنی و مشاوره­ای در روستا می­شود" و گویه" حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی موجب استفاده از شیوه­های نوین کشاورزی (زراعی و باغی) در روستا می­شود" به ترتیب بالاترین و پایین­ترین رتبه را به خود اختصاص دادند. جهت بررسی مؤلفه محیط‌زیست طبیعی از 8 گویه استفاده شد، گویه" حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها و رهاسازی کسب‌وکارهای کشاورزی (اعم از زراعی، باغی و دامی) به جهت حفظ محیط‌زیست طبیعی در روستا می­شود" به ترتیب بالاترین و گویه "حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث حفظ تعادل دام و مرتع در روستا می­شود" پایین­ترین رتبه­ را دارا شدند (جدول 2).

 

جدول 2- رتبه­بندی گویه­های مؤلفه‌های رفاه

مؤلفه

گویه

میانگین*

انحراف معیار

رتبه

ایمنی و امنیت

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش ایمنی روانی اعضاء می­شود.

69/3

02/1

1

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث احساس آرامش و امنیت از زندگی در حاشیه روستا می­شود (با عنایت به این موضوع که ساختمان­های اداری و مسکونی این شرکت­ها در حاشیه روستاها احداث‌شده‌اند).

66/3

08/1

2

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی ازلحاظ مالی موجب کاهش بار روحی روانی و عدم اعتماد به همدیگر در دریافت چک در معاملات می­شود (با توجه به این موضوع که اکثر خریده‌ای تضمینی و توافقی محصولات کشاورزی مازاد کشاورزان توسط این شرکت­ها از طریق چک انجام می­پذیرند).

65/3

93/0

3

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث احساس امنیت غذایی خانوارهای روستایی می­شود.

60/3

02/1

4

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث کاهش تضادها و درگیری­های افراد در محیط روستا می­شود.

55/3

02/1

5

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث احساس امنیت شغلی خانوارهای روستایی می­شود.

54/3

93/0

6

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی به لحاظ افزایش ایمنی و امنیت باعث کاهش مهاجرت از روستا می­شود.

54/3

02/1

7

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی به لحاظ افزایش ایمنی و امنیت باعث کاهش بزه­کاری­ها و ناهنجاری­های اجتماعی در روستا می­شود.

53/3

10/1

8

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی به لحاظ افزایش ایمنی و امنیت باعث افزایش ماندگاری جمعیت در روستا می­شود.

49/3

88/0

9

میانگین کل ایمنی و امنیت

58/3

آزادی فردی

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث کاهش تبعیض جنسیتی در روستا می­شود.

63/3

06/1

1

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش اعتمادبه‌نفس در تصمیم­گیری فردی در امورات مربوط به روستا می­شود.

62/3

90/0

2

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش آزادی انتخاب و آزادی بیان در روستا می‌شود.

62/3

97/0

3

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش احترام به اقلیت­های قومی و مذهبی و زبان­های متفاوت در روستا می­شود.

59/3

97/0

4

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث توانمند‌سازی زنان در محیط روستا می­شود.

55/3

87/0

5

میانگین کل آزادی فردی

60/3

حکمرانی

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش مشارکت روستاییان در تصمیم­گیری­ها و اجرای طرح­های توسعه­ای می­شود.

67/3

88/0

1

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش مسئولیت­پذیری افراد در روستا می­شود.

64/3

83/0

2

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث انتخابات و مشارکت سیاسی در روستا می­شود.

57/3

77/0

3

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش روحیه عدالت و برابری در روستا می­شود.

53/3

76/0

4

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث تربیت مدیران خوب برای بدنه دولت می­شود.

51/3

79/0

5

میانگین کل حکمرانی

58/3

سرمایه اجتماعی

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد حس تعاون و همکاری مردم با همدیگر در حل مشکلات روستای محل زندگی خودشان می­شود.

67/3

88/0

1

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش مشارکت و همکاری کشاورزان و روستائیان با همدیگر در خصوص استفاده همگانی از روش­های فیزیکی و شیمیایی در دفع آفات نباتی واگیر در مزارع مجاور هم می­شود.

66/3

88/0

2

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث بهبود ارتباطات و معاشرت روستائیان در محیط خارج از روستا ازجمله در مراجعه به شهرهای هم­جوار و همچنین در مراجعه به ادارات دولتی می‌شود.

64/3

86/0

3

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث انسجام و مشارکت مردمان یک روستا با روستاهای هم­جوار در خصوص حل مشکلات مشترک می­شود.

55/3

86/0

4

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث بهبود ارتباطات و معاشرت مردم با همدیگر در محیط روستای محل زندگی خویش می­شود.

53/3

89/0

5

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد اعتماد و ایجاد ارتباط و تعامل بین مردم روستا با سازمان­های دولتی ازجمله وزارت جهاد کشاورزی می­شود.

52/3

86/0

6

میانگین کل سرمایه اجتماعی

59/3

محیط سرمایه‌گذاری

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد انگیزه برای سرمایه­گذاری­ در روستا می­شود.

57/3

91/0

1

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد آرامش روحی و روانی افراد برای سرمایه‌گذاری در محیط روستا می­شود.

51/3

93/0

2

شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث جذب نقدینگی­های افراد جهت سرمایه­گذاری در روستا مؤثر می­شوند.

49/3

9/0

3

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد محیط و بستر سرمایه­گذاری در روستا می‌شود. (به لحاظ داشتن انباره‌ای سرپوشیده و روباز، مستغلات، اراضی، امتیاز برق 3 فاز و غیره).

47/3

93/0

4

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث دسترسی افراد به اعتبارات ­داخلی شرکت می­شود.

44/3

99/0

5

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث دسترسی افراد به اعتبارات جدید در روستا از جانب ادارات ذی‌ربط ازجمله اداره جهاد کشاورزی و همچنین از جانب بانک کشاورزی می­شود.

42/3

89/0

6

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث جذب سرمایه­های جدید افراد ساکن در شهرهای هم­جوار و مهاجرت معکوس به روستا می­شود.

40/3

87/0

7

میانگین کل محیط سرمایه‌گذاری

47/3

کارآفرینی و فرصت کسب‌وکار

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد اشتغال افراد به­عنوان کارگران فصلی در باغات و مزارع متعلق به شرکت می­شود.

56/3

92/0

1

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد اشتغال برای زنان در روستا می­شود.

56/3

01/1

2

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد اشتغال افراد با عناوین کارمند و مدیرعامل و کارشناس و حسابدار و خدماتی و غیره در خود شرکت می­شود.

55/3

92/0

3

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش دسترسی به فرصت کاری در روستا می­شود.

55/3

95/0

4

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش خرید ماشین­آلات و ادوات کشاورزی مدرن جهت کار در مزارع روستا می­شود.

54/3

00/1

5

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث اشتغال­زایی­های مولد برای افراد ساکن در روستا می­شود.

53/3

90/0

6

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد و یا در توسعه فعالیت­های ابتکاری در روستا می­شود.

52/3

98/0

7

شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش ارتقای شغلی کارمندان شاغل در شرکت می­شود. (با توجه به این موضوع که اکثریت کارمندان ادارات جهاد کشاورزی از مدیران عامل و کارشناسان تعاونی­های تولید روستایی انتخاب‌شده‌اند).

51/3

87/0

8

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد­ واحدهای دام­پروری و آبزی­پروری در روستا می­شود.

50/3

94/0

9

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش واحدهای مکانیزاسیون کشاورزی در روستا می‌شود.

49/3

02/1

10

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد بستر و محیط کارآفرینی برای روستائیان می­شود.

41/3

93/0

11

میانگین کل کارآفرینی و فرصت کسب‌وکار

52/3

دسترسی به بازار و زیرساخت

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد صنایع تبدیلی و بسته­بندی در روستا می­شود.

57/3

99/0

1

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث تضمین خرید بعضی از محصولات کشاورزی (ازجمله گندم، جو، کلزا، سیب صنعتی، گوجه­‌فرنگی، چغندر­قند و غیره) روستائیان می­شود.

56/3

92/0

2

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث توسعه راه­های بین مزارع و زیرساخت­های حمل‌ونقل در روستا می­شود. (با عنایت به این موضوع که یکی از وظایف این شرکت­ها ایجاد و مرمت راه­های بین مزارع می‌باشد).

53/3

96/0

3

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش فروش محصولات کشاورزی روستائیان می­شود.

48/3

92/0

4

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث حمل‌ونقل محصولات کشاورزی کشاورزان از روستا به بازار و کارخانه‌های تبدیلی می­شود. (با عنایت به این موضوع که اکثر این شرکت­ها دارای کامیون کمپرسی و همچنین دارای واحد مکانیزاسیون و بالطبع دارای تراکتور تریلی دار جهت اراده خدمات حمل‌ونقل به روستائیان می­باشند).

48/3

02/1

5

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث بالا­بردن قدرت­ چانه­زنی روستائیان درفروش محصولات کشاورزی خویش می­شود.

48/3

04/1

6

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث توسعه بازاریابی محصولات کشاورزی روستائیان می­شود.

47/3

90/0

7

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث تسهیل فروش محصولات کشاورزی روستائیان می‌شود. (با توجه به عقد قرارداد شرکت‌های تعاونی تولید با کارخانه‌ها تبدیلی و تحویل محصولات­ کشاورزان به این کارخانه‌ها).

46/3

91/0

8

میانگین کل دسترسی به بازار و زیرساخت

50/3

کیفیت اقتصادی

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی ازلحاظ افزایش درآمد روستائیان، باعث افزایش دارایی‌های منقول در روستائیان می­شود.

56/3

92/0

1

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش کسب درآمد روستاییان می­شود.

55/3

92/0

2

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی ازلحاظ افزایش درآمد روستائیان، باعث افزایش قدرت خرید ماشین­آلات و ادوات کشاورزی موردنیاز کشاورزان می­شود.

53/3

91/0

3

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد اشتغال­پایدار و داشتن درآمد مکفی در روستا می­شود.

52/3

89/0

4

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی ازلحاظ افزایش درآمد روستائیان، باعث افزایش قدرت خرید مایحتاج زندگی روستاییان می­شود.

52/3

90/0

5

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی ازلحاظ افزایش درآمد روستائیان، باعث کسب درآمد برای زنان روستایی و استقلال مالی زنان در روستا می­شود. (به لحاظ افزایش درآمد خانوار و خرید و نگهداری از دام­های سبک یا سنگین و مدیریت آن توسط زنان روستایی و تعلق درآمد حاصله به زنان خانوارهای روستایی).

52/3

02/1

6

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی ازلحاظ افزایش درآمد روستائیان، باعث بهبود سبد خانوار روستائیان می­شود.

51/3

84/0

7

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی ازلحاظ افزایش درآمد روستائیان، باعث افزایش دارایی‌های غیرمنقول در روستائیان می­شود.

50/3

87/0

8

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش پس­انداز روستاییان می­شود.

50/3

90/0

9

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث بهبود وضعیت معیشتی در روستا می­شود.

40/3

93/0

10

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی ازلحاظ افزایش درآمد روستائیان، باعث بهبود سبک زندگی مردم و سوق آنان به داشتن زندگی مدرن و مرفه در روستا می­شود.

45/3

84/0

11

میانگین کل کیفیت اقتصادی

52/3

شرایط زندگی

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش رضایت و شادابی از زندگی در روستا می‌شود.

64/3

91/0

1

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی به لحاظ افزایش توان مالی مردم، باعث احداث واحدهای مسکونی جدید در روستا می­شود.

57/3

75/0

2

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث تأمین بهینه آب مزارع و باغات در روستا می­شود. (به لحاظ وجود شرکت‌های آب­بران و تحویل آب در سر مزارع با استفاده از لوله و استفاده از شبکه نوین آبیاری مزارع).

53/3

82/0

3

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش امید به آینده از زندگی در محیط روستا می‌شود.

52/3

74/0

4

حضور شرکت‌های تعاونی روستایی باعث توسعه مراکز ورزشی و تفریحی در روستا می­شود.

52/3

79/0

5

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش جایگاه اجتماعی افراد در روستا می­شود.

51/3

78/0

6

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث بازسازی و مرمت راه­های بین مزارع در روستا می‌شود.

51/3

83/0

7

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ایجاد و مرمت کانال­های آب در روستا می­شود.

50/3

82/0

8

حضور شرکت‌های تعاونی روستایی، شرایطی را مهیا نموده است که روستایی از زندگی در محیط روستا حس بهتری نسبت به زندگی در شهر داشته باشد.

49/3

75/0

9

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث توسعه کارگزاری بیمه­ اجتماعی در روستا می­شود.

47/3

82/0

10

میانگین کل شرایط زندگی

53/3

بهداشت و سلامت

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی به لحاظ افزایش کمی و کیفی تولید محصولات کشاورزی، باعث کاهش سوءتغذیه افراد می­شود.

66/3

94/0

1

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث کاهش استفاده از کودهای ­شیمیایی در روستا می‌شود.

63/3

87/0

2

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش استفاده ازکودهای­حیوانی در روستا می­شود.

58/3

82/0

3

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث کاهش مرگ‌ومیر مادران و نوزادان ناشی از سوءتغذیه در روستا می­شود.

54/3

83/0

4

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی به لحاظ افزایش تولید محصولات کشاورزی سالم و باکیفیت (زراعی، باغی و دامی) باعث دسترسی افراد به غذای سالم در روستا می­شود.

53/3

79/0

5

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث کاهش استفاده از سموم شیمیایی در روستا می­شود.

51/3

70/0

6

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی به لحاظ تشویق کشاورزان برای استفاده از کودهای دامی به­جای کودهای شیمیایی، باعث کاهش تجمع فضولات دامی در محیط روستا می­شود.

43/3

74/0

7

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث توسعه زیرساخت­های بهداشتی (تغذیه از غذاهای سالم و داشتن تن سالم) در روستا می­شود.

48/3

80/0

8

میانگین کل بهداشت و سلامت

55/3

آموزش

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ارائه خدمات فنی و مشاوره­ای در روستا می­شود.

78/3

91/0

1

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ارائه آموزش­های عملی کشاورزی (در سایت‌های الگویی و حتی در سر مزارع کشاورزان) در روستا می­شود.

73/3

91/0

2

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث ارتقای سطح آگاهی و دانش روستائیان در روستا می­شود.

71/3

92/0

3

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث آموزش­های خانه­داری برای زنان روستایی و اشتغال توأمان برای آنان در محیط روستا می­شود.

67/3

87/0

4

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش هم­افزایی و ارتباط و تعامل نظام ترویج و آموزش کشاورزی با روستائیان در محیط روستا می­شود.

63/3

87/0

5

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی به لحاظ افزایش آگاهی روستائیان، باعث بهبود استفاده از منابع روستایی در روستا می­شود.

61/3

88/0

6

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث استفاده از شیوه­های نوین دام­پروری در روستا می‌شود.

60/3

83/0

7

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث افزایش کیفیت آموزش و ترویج کشاورزی (ازجمله زراعی، باغی، دامی، صنایع‌دستی و خانه­داری برای زنان و غیره) در روستا می­شود.

55/3

78/0

8

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث دسترسی روستائیان به آموزش در روستا می­شود.

53/3

78/0

9

شرکت‌های تعاونی تولید روستایی به لحاظ دارا بودن امکانات لازم برای برگزاری کلاس­های آموزشی، کمک­رسان نظام ترویج و آموزش کشاورزی در محیط روستا هستند.

53/3

79/0

10

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی موجب استفاده از شیوه­های نوین کشاورزی (زراعی و باغی) در روستا می­شود.

50/3

74/0

11

میانگین کل آموزش

62/3

محیط‌زیست طبیعی

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها و رهاسازی کسب‌وکارهای کشاورزی (اعم از زراعی، باغی و دامی) به جهت حفظ محیط‌زیست طبیعی در روستا می­شود.

83/3

09/1

1

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث استفاده از فناوری‌های پاک (انرژی‌های تجدید پذیر) در روستا می­شود.

71/3

02/1

2

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث جلوگیری از آلودگی آب (تشکیل شرکت‌های آب بران و تحویل آب در سر مزارع با استفاده از لوله‌های فشارقوی و درنتیجه کاهش ارتباط با انواع آلودگی­ها در مسیر حرکت) در روستا می­شود.

61/3

96/0

3

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث کمک به حفظ و احیای مراتع در روستا می­شود.

61/3

01/1

4

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث مدیریت مصرف بهینه آب مزارع (کاهش تبخیر، کاهش نشت و پرت آب در کانال‌های خاکی و غیره که در انتقال آب از طریق لوله‌های فشارقوی کاهش می­یابد) می­شود.

55/3

94/0

5

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث جلوگیری از آلودگی هوا (به لحاظ افزایش سبزینگی محیط‌زیست) در روستا می­شود.

54/3

89/0

6

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث جلوگیری از فرسایش خاک در روستا می­شود.

51/3

79/0

7

حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی باعث حفظ تعادل دام و مرتع در روستا می­شود.

45/3

74/0

8

میانگین کل محیط‌زیست طبیعی

60/3

میانگین کل رفاه خانوارهای روستایی

56/3    

 

 

نتایج مقایسه آزمون تی تک نمونه­ای به دلیل نرمال بودن داده­های میانگین کل رفاه به شرح جدول (3) می‌باشد. نتایج مقایسه میانگین کل رفاه خانوارهای روستایی با میانگین فرضی متوسط 3 نشان داد که تفاوت معنی­داری بین بهبود وضعیت رفاه خانوارهای روستایی با وضعیت متوسط وجود دارد.

 

جدول (3)- مقایسه میانگین رفاه کل خانوارهای روستایی با عدد متوسط

میانگین رفاه کل خانوارهای روستایی

t

سطح معنی‌داری

56/3

93/19

000/0

 

 

 

 با توجه به نمودار تارعنکبوتی زیر (شکل 2) تمامی مؤلفه‌های 12 گانه رفاه لگاتوم با توجه به میانگین‌های استخراجی همگی آن‌ها بیشتر از متوسط می­باشند. نتایج حاصل از این نمودار حاکی از آن است که از میان این

 

 
   

 

 

شکل (2) نمودار تارعنکبوتی تمامی مؤلفه‌های 12 گانه رفاه لگاتوم

 

مؤلفه‌های 12 گانه، مؤلفه آموزش با میانگین 62/3 دارای بالاترین مقدار و مؤلفه محیط سرمایه­گذاری با میانگین 47/3 دارای پایین­ترین مقدار در استقرارپذیری مؤلفه‌های رفاه می­باشند.

نتیجه‌گیری

نتایج نشان داد که شرکت‌های تعاونی تولید روستایی نقش مؤثری در استقرار پذیری مؤلفه‌های رفاه خانوارهای روستایی در شهرستان میاندوآب دارند و میانگین این اثر 56/3 می‌باشد که نشان از تأثیر مثبت استقرار تعاونی‌ها در بهبود کلی رفاه خانوارهای روستایی دارد.

نتایج این یافته با یافته­های (Nekoie Naieni & Barghi, 2015; Salahi, 2018; Xie, Huo, Wang, Chen, Fu & Liu, 2018; Bordbar & Rahimi, 2021; Yu & Nilsson, 2021; Bokhari & Sharifi, 2022).

 در خصوص نقش تعاونی‌ها در بهبود مؤلفه‌های امنیت و آزادی، حکمرانی، سرمایه اجتماعی، محیط سرمایه‌گذاری، شرایط کارآفرینی، دسترسی به بازار و زیرساخت، کیفیت اقتصادی، شرایط زندگی، بهداشت و سلامت، آموزش و بهبود­ محیط‌زیست، همسو می‌باشد. البته شایان‌ذکر است که مطالعات قبلی به بررسی یک یا دو مؤلفه به‌تنهایی پرداخته‌اند و هیچ‌یک از مطالعات قبلی به نقش تمامی مؤلفه‌های تشکیل‌دهنده رفاه به‌طور هم‌زمان نپرداخته است که در میان نوآوری‌های تحقیق حاضر بشمار می‌رود. هرچند که این تحقیق از محدودیت‌هایی نیز برخوردار است که پیشنهاد می‌شود در مطالعات آتی مدنظر قرار گیرد، ازجمله اینکه به نقش جنیست پاسخگویان در این مطالعه پرداخته نشده است. پیش‌بینی می‌شود که این مطالعه در میان زنان و مردان از یک‌روند پیروی نکند و این موضوع درخور توجه در مطالعات آتی می‌باشد.

پیشنهادها

برنامه­ عملیاتی

بر اساس نتایج حاصل از تحقیق و با استناد به اهداف اساسنامه شرکت‌های تعاونی تولید روستایی، برخی از برنامه­های عملیاتی پیشنهادی که توسط این شرکت­ها قابل انجام هستند به شرح زیر ارائه ­می­گردند:

1- برنامه­های پیشنهادی کوتاه‌مدت

  • با توجه به تأثیرگذاری بالای حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی بر بهبود شرایط کارآفرینی و فرصت کسب‌وکار در روستاها، پیشنهاد می­شود شرکت‌های مذکور با برنامه‌ریزی مناسب نسبت به ایجاد بستر و محیط کارآفرینی برای روستائیان و توسعه فعالیت­های ابتکاری در روستاها ازجمله ایجاد و یا تجهیز واحدهای مکانیزاسیون کشاورزی، خرید ماشین­آلات و ادوات کشاورزی مدرن و استفاده از آن‌ها در خدمات­رسانی به روستائیان درجهت افزایش راندمان تولیدِ محصولات کشاورزی و ایجاد زمینه اشتغال پایدار در روستاها اقدام نمایند، همچنین این شرکت­ها می­توانند با ایجاد و راه­اندازی مشاغل خانگی در روستاها ازجمله ایجاد واحدهای کوچک فرش­بافی و صنایع‌دستی، زمینه اشتغال زنان روستایی را نیز فراهم نمایند.
  • با توجه به تأثیرگذاری بالای حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی بر بهبود دسترسی به بازار و زیرساخت در روستاها پیشنهاد می­شود، شرکت‌های مذکور با مرمت راه­های بین مزارع و زیرساخت­های حمل­و­نقل در روستاها و نیز در اختیار قرار دادن تجهیزات و امکانات خود ازجمله کامیون کمپرسی و همچنین واحدهای مکانیزاسیون و تراکتورهای تریلی دار، زمینه تسهیل حمل‌ونقل محصولات کشاورزی کشاورزان از روستا به بازار و کارخانه‌ها تبدیلی را فراهم نمایند. همچنین این شرکت­ها با ایجاد صنایع تبدیلی و بسته­بندی در روستاها و ارتباطاتی که با مشتریان هدف‌دارند می­توانند زمینه افزایش و تسهیل فروش محصولات کشاورزی روستائیان را فراهم آورند و درنهایت اینکه با توجه به توان بالای این شرکت­ها در چانه‌زنی و تسهیل فروش و بازاریابی محصولات کشاورزی، ضمن عقد قرارداد و پیمان با کارخانه‌ها تبدیلی، می­توانند فروش توافقی محصولات کشاورزی را ارتقاء داده و ضمن حذف یا کاهش واسطه­ها و دلالان، سود بیشتری را به تولیدکنندگان محصولات (ازجمله گندم، جو، کلزا، سیب صنعتی، گوجه‌فرنگی، چغندر­قند و غیره) برسانند.
  • بعلاوه با توجه به نقش بالای حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی بر بهبود کیفیت اقتصادی در روستاها، پیشنهاد می­شود شرکت‌های مذکور با ایجاد و بازنگری در نحوه تأمین اعتبار و مدیریت مؤثر صندوق­های سرمایه­گذاری و واحدهای اعتباری در روستاها و ایجاد رویه­ای مطمئن برای پس­انداز درآمد روستائیان و پرداخت وام ­جهت خرید مایحتاج زندگی روستائیان و حتی پرداخت وام­های بدون­ بهره یا کم­بهره به‌صورت مساعده جهت استفاده در مراحل تولید محصولات کشاورزی، زمینه افزایش درآمد و قدرت خرید آن‌ها را ارتقاء دهند و همچنین با ایجاد فروشگاه­های عرضه لوازم ضروری در روستاهای هدف، می­توانند ارزاق و خواروبار و حتی لوازم‌خانگی موردنیاز روستائیان را با در نظر گرفتن شرایط مالی آن‌ها، تأمین کنند.
  • بعلاوه پیشنهاد می‌شود که شرکت‌های تعاونی تولید روستایی با سرمایه­­­گذاری در زیرساخت­ها و مستغلات شرکت­ها و اخذ برخی امتیازات ازجمله امتیاز برق 3 فاز و غیره و همچنین تأمین انبارهای سرپوشیده و روباز و اراضی در دسترس، زمینه جذب سرمایه­گذاران جدید برای ایجاد طرح­های جدید ازجمله کارخانه‌ها سبد سازی و صنایع تبدیلی محصولات باغی ازجمله کارگاه­های سبزه خشک­کنی و میوه خشک­کنی و حتی کارگاه‌های کوچک تبدیلی محصولات دامی را فراهم آورند.

2-برنامه­های پیشنهادی میان‌مدت

  • با توجه به تأثیرگذاری بالای حضور شرکت‌های تعاونی تولید روستایی بر بهبود شرایط زندگی در روستاها پیشنهاد می­شود، شرکت‌های مذکور با سرمایه­گذاری در بازسازی و مرمت راه­های بین مزارع، تأمین بهینه آب مزارع و باغات با تجهیز شرکت‌های آب بران، توسعه مراکز ورزشی و تفریحی، توسعه کارگزاری بیمه­ اجتماعی، افزایش کمی و کیفی تولید محصولات کشاورزی و درنتیجه افزایش درآمد کشاورزان، شرایطی را فراهم نمایند که روستایی از زندگی در محیط روستا حس بهتری نسبت به زندگی در شهر داشته و امید به آینده از زندگی در محیط روستا را افزایش دهند.
  • بعلاوه شرکت‌های مذکور می­توانند با چانه‌زنی با مدیران ذی‌ربط و پیشنهاد تغییر روش­های خرید تضمینی محصولات کشاورزی روستائیان و عقد قرا رداهای خرید توافقی با کارخانه‌ها صنایع تبدیلی و تسهیل در تحویل محصولات کشاورزی به این کارخانه‌ها و همچنین به‌کارگیری روستائیان در شغل­های مرتبط با آن شرکت­ها (ازجمله رانندگی ماشین­آلات کشاورزی، کارگر ساده، خدماتی، کارمند و غیره) و عقد قراردادهای کار دائمی به‌ویژه برای جوانان و در اختیار قرار دادن ساختمان­های مسکونی شرکت در اختیار آنان، اقداماتی را فراهم نمایند تا روستائیان بااحساس امنیت شغلی و کسب درآمد پایدار زمینه ماندگاری­شان در روستا فراهم‌شده و نهایتاً درکاهش مهاجرت از روستا مؤثر واقع شود.

همچنین شرکت‌های مذکور با توسعه ارتباطات بین روستائیان و حتی با روستائیان هم­جوار از طریق برگزاری جلسات و نشست‌های هم­فکری و هم­افزایی و استفاده از تجربیات و تخصص­ها و مهارت­های اهالی روستاها با همدیگر و ایجاد مراکز تجاری مشترک در میان چند روستا باهدف افزایش زمینه تعامل بین روستاهای هم‌جوار و برگزاری نمایشگاه­های فروش مشترک با مشارکت روستائیان از چند روستا و عرضه محصولات تولیدی روستاها و همچنین با ایجاد حس تعاون و روحیه همکاری مردم با همدیگر، باعث افزایش سرمایه اجتماعی و مسئولیت­پذیری روستائیان در انجام کارهای گروهی ازجمله مبارزه گروهی با بعضی از آفات مشترک باغات و مزارع و حتی باعث افزایش همکاری­های گروهی در امورات مشترک­المنافع ازجمله نگهداری از راه­های بین مزارع و نهرهای مشترک و غیره شود.

بعلاوه شرکت‌های مذکور با سرمایه­گذاری و ایجاد کارگاه­های کوچک مشاغل خانگی و صنایع‌دستی روستایی که توسط زنان قابل انجام هست ضمن افزایش مشارکت اجتماعی آنان در اقتصاد روستا، زمینه توانمندسازی زنان را بیش‌ازپیش فراهم آورند.

 3-برنامه­های پیشنهادی بلندمدت

با توجه به تأثیرگذاری بالای حضور شرکت‌های تعاونی روستای بر بهبود حکمرانی در روستاها پیشنهاد می­شود، شرکت‌های مذکور با برگزاری نشست­های مستمر با روستائیان به‌ویژه جوانان متعهد و متخصص روستایی، ضمن مشارکت فعال در تصمیم­گیری­ها، در خصوص انتخاب افراد توانمند در شوراها و دهیاری­ها، زمینه توسعه طرح­های سرمایه­گذاری را در روستا فراهم نمایند.

همچنین شرکت‌های مذکور با سرمایه‌گذاری در بهبود کیفی تولید محصولات کشاورزی (زراعی، باغی، دامی و...)، ایجاد زمینه مناسب برای کاهش استفاده از کودهای شیمیایی درکشت محصولات، ایجاد بستر لازم و فرهنگ­سازی برای استفاده از کودهای حیوانی به‌جای کودهای شیمیایی، استفاده بهینه و به­موقع و ترویج و توجیه کشاورزان جهت کاهش استفاده از سموم شیمیایی، ضمن تولید محصولات سالم، باعث کاهش مرگ‌ومیر مادران و نوزادان ناشی از سوءتغذیه شده و سلامت ساکنین روستا را نیز تضمین کنند. همچنین می­توانند با توسعه ورزش‌های همگانی در مراکز ورزشی متعلق به شرکت و برگزاری مسابقات بین روستاها در رشته­های ورزشی مختلف زمینه نشاط و شادی را در روستا و به‌ویژه در میان جوانان فراهم آورند.

درنهایت، شرکت‌های مذکور با سرمایه‌گذاری در خصوص تأمین ماشین‌آلات و تجهیزات جدید و مدرن کشاورزی که مصرف سوخت پایینی داشته و آلودگی کمتری ایجاد می­کنند، تشکیل و توسعه شرکت‌های آب­بران و تحویل آب در سر مزارع با استفاده از لوله‌های فشارقوی و درنتیجه کاهش ارتباط با انواع آلودگی­ها در مسیر حرکت و حتی جلوگیری از هدر رفت بی­رویه آب، ترویج شیوه‌های نوین آبیاری در مزارع و باغات و جلوگیری از فرسایش خاک، ترغیب و ترویج و تسهیل استفاده از انرژی­های تجدید پذیر ازجمله سلول­های خورشیدی و غیره، زمینه کاهش آلودگی هوا و بهبود محیط‌زیست روستا را فراهم نمایند.

مشارکت نویسندگان

شهلا چوبچیان (مفهوم‌پردازی، روش­شناسی، بررسی اطلاعات و پایش، بازبینی و ویرایش و نظارت و سرپرستی)، اسماعیل کرمی دهکردی (مفهوم‌پردازی، روش­شناسی، بررسی اطلاعات و پایش)، کامبیز حسن‌زاده (مفهوم‌پردازی، روش­شناسی، بررسی اطلاعات و پایش)، یادگار مؤمن پور (مفهوم‌پردازی، روش­شناسی، بررسی اطلاعات و پایش)

قدردانی و تشکر

 این پژوهش در قالب پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته توسعه روستایی و با حمایت دانشگاه تربیت مدرس انجام‌شده است. بدین‌وسیله از این دانشگاه به خاطر حمایت‌های معنوی برای انجام پژوهش تقدیر و تشکر به عمل می‌آید.

 

 

 

Amini, A., Mozini, N., and Ghadimi, A. (2015). A Comparative Evaluation of the Success of Rural Production Cooperatives in Comparison with Agricultural Exploitation Systems. Q. J. Coop. Agric. 4, 61–78. (In Persian).
Ansari, H., Jourablou, M., Pourafkari, N., and Hashemianfar, A. (2015). Investigating the social factors that influence participation in agricultural Cooperatives and Comparison with Industrial Cooperatives in Tehran Province. Co-Operation Agric. 4, 73–100. (In Persian).
Basati, H., Poursaeed, A., Allahyari, M., Eshraghisamani, R., and Chaharsoughiamin, H. (2020). The role of water cooperatives in improving the economic and social situation of villagers covered by organizations in Ilam province. Co-Operation Agric. 9, 147–169.
Birowo, A. T., and Hansen, G. E. (2019). Agricultural and rural development: an overview. Agric. Rural Dev. Indones., 1–27.
Bokhari, A., and Sharifi, F. (2022). Public transport and subjective well-being in the just city: A scoping review. J. Transp. Heal. 25, 101372. (In Persian).
Bordbar, M., and Rahimi, H. (2021). The effectiveness of specialized agricultural trainings for members of rural production cooperatives and agricultural companies and the analysis of barriers to effectiveness (Case study: Fars province). J. Agric. Educ. Adm. Res. 13, 148–169. (In Persian).
de Bakker, M., Lagendijk, A., and Wiering, M. (2020). Cooperatives, incumbency, or market hybridity: New alliances in the Dutch energy provision. Energy Res. Soc. Sci. 61, 101345.
Fadaei, M., and Falsoleiman, M. (2012). The Role of Agricultural Production Cooperatvies (Rural Cooperatives) in Improving Life Chances and Welfare of Members: A Case Study of Farsan and Kouhrang Townships. Co-Operation Agric. 22, 73–86. (In Persian).
Fomba, B. K., Talla, D. N. D. F., and Ningaye, P. (2022). Institutional quality and education quality in developing countries: Effects and transmission channels. J. Knowl. Econ., 1–30.
Izadi, N., Ataei, P., and Yaghoubi Farani, A. (2018). Explaining the sociological problems of women cooperatives by focusing on managers’ needed capabilities. Woman Cult. 10, 25–39. (In Persian).
Joshanloo, M., Jovanović, V., and Taylor, T. (2019). A multidimensional understanding of prosperity and well-being at country level: Data-driven explorations. PLoS One 14, e0223221.
Khosravi, E., Gholamrezai, S., Rahimian, M., and Akbari, M. (2017). The Effect of Organizational Entrepreneurship Orientation on the Performance of Cooperatives From the Perspective of Poultry Cooperatives Members in Kermanshah Province, Iran. J. Rural Res. 8, 607–620. (In Persian).
Khosravipour, B., Ajili, A., and Kazemi, P. (2022). Analysis of factors preventing and promoting the development of rural production cooperatives in the east of Kermanshah (Songhor, Sahne and Kangavar). Geogr. Hum. Relationships 5, 188–206. (In Persian).
Legatum Institute. (2021). Availabe at: https://www.prosperity.com/about/methodology.
Management and Planning Organization of West Azarbaijan Province. (2018). Introducing the features and potentials of West Azerbaijan province, https://www.mporg.ir/Portal/View/Page.aspx?PageId=004ac587-1869-4ef2-9267-51fd7851b8c8&t=0. (In Persian).
Miandoab County Rural Cooperative Office. (2019). Objectives of the statutes of rural production cooperative companies, https://westazarbayjan.corc.ir/. (In Persian).
Nekoie Naieni, S. A., and Barghi, H. (2015). Role of agricultural cooperatives in sustainable agricultural development (A case study in Argeroudast agricultural cooperative). (In Persian).
Nouri, F., Samadzad, S., and Nahr, J. G. (2019). Structural-interpretative patterns of factors affecting the sustainable development of agricultural production cooperatives (case study: East Azerbaijan province). Agric. Econ. Dev. 33. (In Persian).
Ortmann, G. F., and King, R. P. (2007). Agricultural cooperatives I: History, theory and problems. Agrekon 46, 40–68.
Salahi, E. G. (2018). The pathology of rural production cooperative in the process of rural development sustainable Case Study: rural production cooperative in Saveh city. (In Persian).
Sridhar, G., Chawla, V., and Lyngdoh, T. (2020). Product adaptation for rural markets: A social relations approach: An abstract. in Enlightened Marketing in Challenging Times: Proceedings of the 2019 AMS World Marketing Congress (WMC) 22 (Springer), 251–252.
Xie, B., Huo, M., Wang, Z., Chen, Y., Fu, R., Liu, M., et al. (2018). Impact of the New Cooperative Medical Scheme on the trend of catastrophic health expenditure in Chinese rural households: results from nationally representative surveys from 2003 to 2013. BMJ Open 8, e019442.
Yu, L., and Nilsson, J. (2021). Farmers’ Assessments of Their Cooperatives in Economic, Social, and Environmental Terms: An Investigation in Fujian, China. Front. Environ. Sci. 9, 668361.