طراحی الگویی برای ترویج فعالیت‌‏‌‌های کارآفرینانه در تعاونی‏‌های دانشجویی کشاورزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه کارآفرینی و توسعه روستایی، دانشگاه ایلام

چکیده

علی‌رغم این‌که تعاونی‌های دانشجویی با هدف ارتقای صلاحیت‌های کارآفرینانه در بین دانشجویان راه‌اندازی می‌شود؛ ولی به دلیل عدم پیروی از مدلی بومی نتواسته‌اند به نحو شایسته در جهت ترویج فعالیت‌های کارآفرینی و کسب و کار در بین دانشجویان اقدام کنند. در این راستا، هدف کلی پژوهش حاضر طراحی الگویی برای ترویج فعالیت‌های کارآفرینانه در تعاونی‌های دانشجویی بود که برای این منظور از پارادایم کیفی و روش نظریۀ داده بنیاد بهره گرفته شد. جامعۀ مورد مطالعه در این پژوهش شامل دانشجویان کشاورزی عضو تعاونی‌های دانشجویی در غرب کشور (دانشگاه‌های رازی، کردستان، بوعلی، لرستان و ایلام) در سال 1399 بودند که نمونه‌های مورد مطالعه ابتدا به صورت هدفمند و در ادامه به صورت نظری انتخاب شدند. پس از انجام 25 مصاحبه عمیق انفرادی، اشباع نظری حاصل گردید. تحلیل داده‌ها با استفاده از کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام شد. براساس نتایج پژوهش حمایت‌های محیطی، سرمایۀ اجتماعی، ویژگی‌های روانشناختی، سرمایۀ انسانی، انگیزه‌های اقتصادی و الگوهای نقش به عنوان عوامل علّی؛ بروکراسی اداری، موانع مالی، موانع فرهنگی، موانع ساختاری و فرصت‌های محیطی به عنوان عوامل زمینه‌ای؛ و تغییرات اقلیمی، نوسانات بازار و تلاطم‌های محیطی به عنوان عوامل مداخله‌گری شناسایی شدند که ترویج فعالیت‌های کارآفرینانه در تعاونی‌های دانشجویی کشاورزی غرب کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهند. راهبردهای ترویج فعالیت‌های کارآفرینانه در تعاونی‌های دانشجویی غرب کشور شامل راهبردهای آموزشی- ترویجی، الگوسازی، کاهش بروکراسی اداری، حمایتی- انگیزشی و تسهیلات مالی بودند که در نهایت پیامد ترویج فعالیت‌های کارآفرینانه در تعاونی‌های دانشجویی مواردی نظیر توسعه صلاحیت‌های کارآفرینانه، توسعه اجتماعی، توسعه کشاورزی و توسعه اقتصادی است.

تازه های تحقیق

حمایت های محیطی، سرمایۀ اجتماعی، ویژگی های روانشناختی، سرمایۀ انسانی، انگیزه های اقتصادی و الگوهای نقش به عنوان عوامل علّی؛ بروکراسی اداری، موانع مالی، موانع فرهنگی، موانع ساختاری و فرصت های محیطی به عنوان عوامل زمینه ای؛ و تغییرات اقلیمی، نوسانات بازار و تلاطم های محیطی به عنوان عوامل مداخله گری شناسایی شدند که ترویج فعالیت های کارآفرینانه در تعاونی های دانشجویی کشاورزی غرب کشور را تحت تأثیر قرار می دهند. راهبردهای ترویج فعالیت های کارآفرینانه در تعاونی های دانشجویی غرب کشور شامل راهبردهای آموزشی- ترویجی، الگوسازی، کاهش بروکراسی اداری، حمایتی- انگیزشی و تسهیلات مالی بودند که در نهایت پیامد ترویج فعالیت های کارآفرینانه در تعاونی های دانشجویی مواردی نظیر توسعه صلاحیت های کارآفرینانه، توسعه اجتماعی، توسعه کشاورزی و توسعه اقتصادی است. نتایج این مطالعه ضمن تقویت ادبیات کارآفرینی و تعاونی‌های دانشجویی دستاوردهای کاربردی مناسبی برای کمک به مدیران و آموزشگران نظام آموزش در جهت توسعه صلاحیت‌های کارآفرینانه دانشجویان به همراه دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing a Model for Entrepreneurial Activities Extension in Agricultural Students’ Cooperatives

نویسنده [English]

  • Nematollah Shiri
Assistant Professor, Department of Entrepreneurship and Rural Development, Ilam University, Ilam, Iran.
چکیده [English]

Despite the fact that student cooperatives are setup with the aim of promoting entrepreneurial competencies among students; however, due to not following the indigenous model, they have not been able to take appropriate action to promote entrepreneurial and business activities among students. In this way, the purpose of this study was to design a model for the extension of entrepreneurial activities in student’s cooperatives, for which the qualitative paradigm and grounded theory was used. The study participators consisted of all members of agricultural student cooperatives in the universities (Razi, Kurdistan, Bouali, Lorestan and Ilam universities) of the west of Iran. The studied samples were first selected purposefully and then theoretically. Theoretical saturation was obtained after 25 in-depth one-on-one interviews. In order to analyze the data, open, axial and selective coding was used. Findings showed that environmental support, social capital, psychological characteristics, human capital, economic motivations and role models as causal factors; Administrative bureaucracy, financial barriers, cultural barriers, structural barriers and environmental opportunities as underlying factors; and climate change, market fluctuations and environmental turbulence were identified as intervention factors that affect the extension of entrepreneurial activities in agricultural student cooperatives in the west of Iran. Strategies for promoting entrepreneurial activities in student cooperatives in the west of Iran included educational-extension, modeling, reducing administrative bureaucracy, support-motivation and financial facilities strategies, which ultimately resulted in entrepreneurial activities extension among agricultural students such as developing entrepreneurial competencies, development Social, agricultural development and economic development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cooperative Learning
  • Agri-businesses
  • Student Cooperatives
  • Grounded Theory

مقدمه

بخش کشاورزی به دلیل نقش کلیدی که در اقتصاد کشور دارد، به محور رشد و توسعۀ اقتصادی کشور مبدل شده است. اهمیت این بخش تا آنجاست که در برنامه­های دوم و سوم توسعه از آن به عنوان محور توسعه یاد شده و در برنامه چهارم و پنجم توسعه نیز به ترتیب رشد سالانه­ای برابر با 6 و 7 درصد برای آن در نظر گرفته شده است. بنابراین، بخش کشاورزی به عنوان بزرگ­ترین بخش اقتصادی کشور پس از بخش خدمات، حدود 12 درصد از تولید ناخالص ملی را به خود اختصاص داده و محل اشتغال بخش وسیعی از جمعیت کشور است (لایقی و همکاران، 1391). علی­رغم قابلیت­های فراوان بخش کشاورزی نظیر امکان ایجاد اشتغال مولد کم هزینه و زودبازده، تنوع اقلیمی و وجود منابع و ذخایر غنی، روز به روز از سهم این بخش در اشتغال کشور کاسته می­شود. به­گونه­ای که گزارش­ها حاکی از آن است که سهم بخش­های صنعت و خدمات از تعداد شاغلان کشور در طی سال­های 1391-1384، افزایش و سهم بخش کشاورزی کاهش یافته است و از 7/24 درصد در سال 1384 به 9/18 درصد در سال 1391 رسیده است (خوش‌مرام، 1395). مجموع این شرایط موجب گردید مسئولان و سیاستگذاران کشوری به کارآفرینی روستایی و کشاورزی توجه ویژه­ای مبذول نمایند. این در حالی است که بررسی­ها حاکی از آن است که علی­رغم اهمیت کارآفرینی در بخش کشاورزی، کشور ایران نتوانسته در این زمینه به موفقیت چندانی نائل شود. در تأیید این موضوع می­توان به رتبه­بندی کشورهای مختلف جهان بر اساس شاخص کارآفرینی و توسعه جهانی استناد نمود؛ آمار مذکور بیانگر آن است که بر اساس شاخص کارآفرینی و توسعه جهانی، از بین 71 کشور مورد مطالعه، ایران در جایگاه شصت و نهم جهان قرار گرفته است (اکز و سزرب، 2010). به­گونه­ای که یکی از چالش‏های پیش‏روی جوامع مختلف، وجود دانش‏آموختگانی است که فاقد صلاحیت­های موردنیاز برای راه‏اندازی کسب و کار و خوداشتغالی هستند. لذا این امر موجب شده که امروزه بحث آماده‏سازی دانش­آموختگان دانشگاهی از طریق ترویج کارآفرینی به­صورت جدی مورد توجه سیاست­گذاران و برنامه­ریزان نظام آموزش عالی قرار گیرد. آنچه که مسلم است، این آماده‏سازی نباید بعد از فارغ‏التحصیلی باشد، بلکه برای تحقق این امر، لازم است که در حین تحصیل، مقدمات لازم فراهم گردد و موانع و محدودیت‏ها برطرف شوند. یکی از مهم‏ترین این اقدامات ترویج کارآفرینی در بین دانشجویان است (شیری و همکاران، 2017).

کارآفرینی رهیافتی نو برای تسریع رشد اقتصادی، توسعه شغلی در جامعه است (کوکرتز و همکاران، 2016؛ برادلی و کلین، 2016). کارآفرینی مفهومی است که نقش مؤثری در توسعه و پیشرفت اقتصادی کشورها دارد؛ به‌گونه‌ای‌که در اقتصاهای رقابتی و مبتنی بر بازار، دارای نقش کلیدی است؛ از این­رو، تضمین حیات و بقای کشورها نیازمند نوآوری، ابداع و خلق محصولات و خدمات جدید است (مدرسی عالم و داوودی، 1393). آنیتی و عفی (2014(  کارآفرینی را تمایل و توانایی افراد برای جستجوی فرصت­های سرمایه­گذاری و تأسیس و راه­اندازی یک شرکت موفق­آمیز می­دانند. بنابراین، کارآفرین می­تواند به عنوان بنیان­گذار یک کسب­وکار جدید تلقی شود. همچنین، کارآفرین، فردی خلاق، نوآور و ریسک­پذیر است که با تأسیس یک کسب­وکار جدید به دنبال تولید ثروت (سود) است. براساس گزارش دیده‌بان جهانی کارآفرینی، تعریف کارآفرینی به عنوان نقشی که در اقتصاد بازی می‌کند عبارت از «فرآیند ایجاد و سازماندهی کسب­وکار جدید و یا توسعه کسب­وکار موجود» است (دیده‌بان جهانی کارآفرینی، 2018). کارآفرینی مترادف ایجاد اشتغال نیست؛ کارآفرینی در واقع فرآیند ایجاد و تأسیس کسب­وکار یا سازمان جدید است، ولی یکی از اثرات قابل توجه آن ایجاد شغل و حل مشکل بیکاری است. بر این اساس، گرچه مفهوم اشتغال، مفهوم کامل کارآفرینی را نمی­رساند، اما کارآفرینی و فعالیت‌های کارآفرینانه یک منبع نوآوری و انعطاف­پذیر است که با ایجاد کسب­وکارهای جدید نقش مهمی در ایجاد اشتغال و در نتیجه حل بحران بیکاری ایفا می­کند (صیدایی و صادقی، 1393)؛ چرا که کارآفرینان نقش مهمی در جوامع مختلف بازی می­کنند، آن­ها وظایف اقتصادی را انجام می­دهند که اشتغال را افزایش می­دهد، سازمان­های جدید ایجاد می­کنند، روش­ها و فرآیندهای جدید تولید کشف می­کنند و دیگر فعالیت­های کسب­وکار را که سبب ارتقای رفاه جامعه می­گردد، انجام می­دهند. بر این اساس، زمانی که کارآفرینی به عنوان یک شغل توسط بسیاری از اعضای جامعه پذیرفته شود، توسعه در آن جامعه تسریع می­یابد. به­طور کلی می­توان گفت: کارآفرینی بیکاری را در جامعه کاهش می­دهد، ایجاد ارزش می­کند و جامعه را از بی­مصرفی به سمت جامعه­ای فعال و تولیدی سوق می­دهد (صیدایی و صادقی، 1393). به‌طور کلی می­توان گفت کارآفرینی یکی از اساسی­ترین رهیاف­ها در جهت اشتغال­زایی، توسعه روند اشتغال، خلق و ابداع محصولات جدید و پویایی اقتصاد در کشورها است (ایمانی­پور و زیودار، 1387) و با ترویج و توسعه آن می­توان گامی در جهت کاهش نرخ بیکاری و افزایش اشتغال­زایی برداشت. در این راستا، دراکر (1985) اعتقاد دارد کارآفرینی بیش از آن چه یک ویژگی شخصیتی باشد، یک الگوی رفتاری است. این الگوی رفتاری را می­توان به مردم آموزش داد تا آن­ها یاد بگیرند که چگونه به­صورت کارآفرینانه رفتار کنند. بنابراین، دانشگاه­ها و مؤسسات آموزش عالی به علت داشتن اعضای هیأت علمی مجرب و امکانات مناسب می­توانند نقش منحصر به فردی در توسعه صلاحیت­های کارآفرینانه دانشجویان ایفا نمایند (سعدی و سلیمانی، 1391). این مراکز می­توانند دانشجویان را به­گونه­ای تربیت کنند که توانایی اقدام و عمل مناسب همراه با انعطاف­پذیری و پذیرش موقعیت­های شغلی ناامن و پیچیده را در بازار کار داشته باشند و بتوانند مشاغل تازه­ای را همراه با نوآوری و ریسک عاقلانه ایجاد کنند. بر این اساس، بحث ترویج و توسعه صلاحیت­های کارآفرینانه در دانشجویان از اهمیت و ضرورت بالایی برخوردار می­باشد و دانشگاه­ها و مؤسسات آموزش عالی به دنبال بکارگیری رهیافت­های مختلفی برای دستیابی به این امر مهم هستند.

یکی از رهیافت­های مهم برای توسعۀ صلاحیت­های کارآفرینانه دانشجویان، آموزش در قالب تعاونی­های دانشجویی می­باشد. تعاونی دانشجویی نوعی فعالیت یادگیری در برنامه درسی دانشگاه­ها و موسسات آموزش عالی است که فرصتی برای دانشجویان در جهت ادغام دانش نظری با تجربه و محیط کار فراهم می­کند. تعاونی دانشجویی روش تدریسی است که بر یادگیری از طریق تجربه و کار در محیط واقعی تمرکز می­کند (کانابات، 2019). به­گونه­ای که براساس دیدگاه ویلسون و لیونز (1961) تعاونی دانشجویی مدلی از یادگیری یکپارچه در کلاس و تجربه در صنعت، کسب و کار و دولت است. در واقع، این روش آموزشی با در اختیار قرار دادن فرصت‏های کارآفرینانه برای دانشجویان سبب می­شود که آن­ها بتوانند به صورت واقعی، درگیر فرآیند کارآفرینی، کارآفرین شدن و صاحب کسب و کار شدن، شوند (رستمی و همکاران، 1390).

علی­رغم قابلیت­ها و پتانسیل­های بالای تعاونی­های دانشجوی کشاورزی که در بالا به آن اشاره شد و نقشی که این تعاونی­ها در توسعه روستایی، کشاورزی و اقتصاد ملی بسیاری ازکشورها داشته­اند، اما در ایران علی­رغم داشتن جایگاه قانونی مطلوب، نتوانسته­اند نقش مؤثری در توسعه و ترویج صلاحیت­های کارآفرینانه دانشجویان کشاورزی کشور ایفا نمایند. برخی بر این باورند که عدم توجه و ورود تعاونی­ها به حوزۀ کارآفرینی در شکل­گیری این شرایط مؤثر بوده است (خسروی و همکاران، 1395). به عبارت دیگر، تنها زمانی می­توان به نقش تعاونی­های کشاورزی در ایجاد اشتغال پایدار امیدوار بود که ماهیتی کارآفرینانه داشته باشند (تقدیسی و همکاران، 1395). بنابراین، با توجه به ظرفیت­ توسعۀ بخش تعاون و لزوم بهره­گیری از ساز وکارهای مناسب برای توسعه آن از یک­سو و کارایی و اثربخشی کارآفرینی بسان یک راهبرد توسعه­ای از دیگر سو، تلفیق راهبرد توسعۀ کارآفرینی در بخش تعاونی یا هم­افزایی نهضت تعاونی با راهبرد توسعۀ کارآفرینی، سازو کار راهبردی مناسبی برای توسعۀ بخش تعاون کشور بر پایۀ کارآفرینی و پیشبرد برنامه­های توسعۀ روستایی می­باشد (گودرزی و همکاران، 1392). مجموع این شرایط موجب شد، پژوهش حاضر به دنبال طراحی الگویی برای ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی کشاورزی غرب کشور باشد؛ چرا که اولاً  دانش­آموختگان کشاورزی جز رشته­هایی با نرخ بالایی بیکاری هستند؛ و دوماً بررسی­های موجود نشان می­دهد که حدود نیمی از تعاونی­های دانشجویی کشاورزی که در چندسال گذشته در دانشگاه­های ایلام، کردستان، بوعلی، رازی و لرستان راه­اندازی شده در حال حاضر غیر فعال هستند، مابقی نیز با حدود نیمی از ظرفیت خود مشغول به فعالیت هستند که ادامه این روند، سیر نزولی تولید و تعطیلی تعاونی­های دانشجویی را به دنبال خواهد داشت (موسوی، 1399). در راستا، امید است این مطالعه ضمن تشریح و تبیین علل و پیامدهای ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی کشاورزی غرب کشور، با ارائه راهبردهایی عملیاتی بسترساز ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی کشور باشد.

اگرچه مطالعات متعددی در زمینۀ عوامل مؤثر بر توسعه کارآفرینی در تعاونی­های کشاورزی انجام شده است، اما اکثر این مطالعات با بهره­گیری از روش­های کمی اقدام به بررسی تأثیر چند عامل محدود در این زمینه نموده­اند که در ادامه به برخی از آن­ها اشاره شده است. به عنوان مثال، خوش‌مرام و همکاران (2020) در مطالعه­ای به بررسی نقش حمایت­های محیطی، سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی بر رفتار کارآفرینانه در بین کشاورزان استان کرمانشاه پرداختند و به این نتیجه دست یافتند که حمایت­های محیطی به صورت مستقیم و هم­چنین به صورت غیرمستقیم و از طریق سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی بر رفتار کارآفرینانه کشاورزان تأثیر مثبت و معناداری دارد. لارنس و گانگولی (2016) و کانگ و همکاران (2016) نیز در مطالعات خود نشان دادند که عوامل کسب منافع اقتصادی، مشوق‌های فردی، برخورداری از حمایت‌های مالی، انسانی و مدیریتی بر توسعه رفتارهای کارآفرینانه افراد تأثیر می‌گذارند. افزون بر این، براساس نتایج این پژوهش‌ها عواملی نظیر دانش ناکافی اعضا، عوامل فرهنگی، وجود زمینه‌های کاری متنوع و حمایت مالی ناکافی به عنوان موانع توسعه رفتارهای کارآفرینانه شناسایی شدند. اولوا و اولوا (2015) مطالعه­ای با عنوان «عوامل مؤثر بر توسعۀ کارآفرینی در کسب و کارهای کارآفرینانۀ کشاورزی در نیجریه» به روش توصیفی- همبستگی انجام دادند. نتایج این پژوهش حاکی از این بود که عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدیریتی، بازاریابی، آموزشی- مهارتی و روان­شناختی بر توسعۀ کارآفرینی در کسب و کارهای کارآفرینانۀ کشاورزی تأثیر می­گذارند. علاوه بر این، نتایج این پژوهش نشان داد که متغیرهای سن، جنسیت، وضعیت تاهل، اندازه کسب و کار و تعداد اعضای شرکت رابطۀ مثبت و معناداری با توسعۀ کارآفرینی در کسب و کارهای کشاورزی نیجریه دارد. کاشانی و همکاران (2015) نیز مطالعه­ای تحت عنوان «تحلیل موانع توسعۀ کارآفرینی کشاورزی از دیدگاه کارآفرینان کشاورزی استان قزوین» به روش توصیفی- پیمایشی انجام دادند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که موانع شخصی، سازمانی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی بر توسعۀ کارآفرینی کشاورزی در استان قزوین تأثیر می­گذارند. کاتلر و سیگر (2018) در پژوهشی نشان دادند که بودجه اقتصادی که در اختیار مدیران شرکت‌ها و کیب و کارهای اقتصادی قرار می‌گیرد بر رفتار کارآفرینانه مدیران و اعضای این شرکت‌ها اثر مثبت و معناداری دارد. سوانسون و همکاران (2020) در مطالعه‌ای به این نتیجه رسیدند که فرهنگ کارآفرینی یکی از سازه‌های مؤثر بر ارتقای رفتارهای کارآفرینانه در بنگاه‌های اقتصادی است. میچالیس و همکاران (2019) در مطالعه‌ای موانع و مشکلات ترویج رفتار کارآفرینانه را بررسی کردند. نتایج این مطالعه نشان داد که محدودیت‌های مختلف بخصوص محدودیت‌های مالی و عدم حمایت سایر همکاران از جمله مهم‌ترین موانع بروز رفتار کارآفرینانه در بنگاه‌های اقتصادی هستند.

 رستمی و همکاران (1390) مطالعه­ای با عنوان «پدیدارشناسی تجربیات دانشجویان در تأسیس کسب و کار» انجام دادند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده­ها به روش کلایزی بیانگر این بود که دانشجویان در تأسیس کسب و کار تجربیاتی نظیر سخت و طاقت فرسا بودن راه اندازی کسب و کار، فشارزا (استرس) و چالش انگیز بودن، توأم با فشارهای روانی- اجتماعی بودن، منجر به تغییر در دانش، نگرش و مهارت دانشجویان شدن و نیز افزایش اعتماد به نفس دانشجویان را کسب کرده­اند. شیری و همکاران (1393) در مطالعه‌ای نشان دادند که برای ترویج کارآفرینی در بین دانشجویان کشاورزی بایستی بر روی عوامل بیرونی (عوامل انسانی، عوامل فرهنگی، عوامل اجتماعی، عوامل زمینه‌ای- محیطی، عوامل شخصیتی- روان‌شناختی و عوامل جمعیت‌شناختی) و عوامل انگیزشی (نگرش نسبت به کارآفرینی، هنجارهای ذهنی و کنترل رفتاری درک شده) در برنامه‌های آموزشی رسمی و غیر رسمی در نظام آموزش عالی کشاورزی توجه نمود.

دنیایی و همکاران (1389) و رجایی و همکاران (2011) در مطالعات خود نشان دادند که از دیدگاه مدیران مهم­ترین عوامل مؤثر بر توسعۀ کارآفرینی در تعاونی­های کشاورزی عبارت از: فراهم کردن خدمات مالی و معافیت­های مالیاتی،  اصلاح قوانین و مقررات بانکی برای حمایت از کارآفرینان و تهیۀ سند توسعه کارآفرینی ملی هستند. نتایج همچنین نشان داد که بین میزان کارآفرینی مدیران و سطح تحصیلات آن­ها و میزان موفقیت تعاونی­ها رابطۀ معناداری وجود دارد. علاوه بر این، نتایج پژوهش حکایت از اختلاف معنادار بین میزان کارآفرینی مدیران بر اساس نوع فعالیت تعاونی محل کار آن­ها داشت. خسروی و همکاران (1395) مطالعه­ای با عنوان «تحلیل موانع توسعۀ کارآفرینی سازمانی در تعاونی­های کشاورزی با استفاده از رویکرد تئوری بنیانی» انجام دادند. از دیدگاه مصاحبه شوندگان مهم­ترین موانع توسعۀ کارآفرینی سازمانی در تعاونی­های کشاورزی استان کرمانشاه عبارت از: حمایتی- پشتیبانی (عدم حمایت و پشتیبانی اعضای هیئت مدیره و به خصوص مدیر عامل از اقدامات کارآفرینانه) و موانع اقتصادی- مالی (درآمد پایین، نقدینگی پایین تعاونی و غیره) بودند. بنابر نتایج پژوهش، اعطای تسهیلات مالی جهت تقویت صادرات، حمایت بانک­ها و سایر مؤسسات مالی، کاهش بهره­های بانکی، اعطای معافیت­های مالیاتی برای شرکت­های تازه تأسیس و آموزش اصول و مهارت­های کارافرینی پیشنهاد شد. نوری و همکاران (1399) در مطالعه‌ای مؤلفه‌های توسعه رفتارهای کارآفرینانه تعاونی‌های کشاورزی را شناسایی کردند. براساس نتایج این مطالعه عوامل پیش برنده شامل کسب منافع اقتصادی، مشوق‌های فردی، برخورداری از پشتوانه مالی و انسانی، حمایت­های مدیریتی، زمینه‌های کاری متنوع، توسعه بازارهای جدید و میزان همکاری و مشارکت نهادها با تعاونی می ­باشد. عوامل بازدارنده شامل عوامل فرهنگی، اختلافات داخلی، دانش ناکافی اعضاء، حمایت مالی ناکافی، بوروکراسی اداری، تحریم‌ها، نوسانات بازار و تغییرات اقلیمی هستند.

همان­گونه از بررسی نتایج مطالعات فوق نیز برمی­آید، مطالعات معدودی در زمینۀ توسعه فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های کشاورزی به صورت اعم و تعاونی­های دانشجویی به صورت اخص به شیوۀ کیفی به منظور استخراج مدلی برای توسعه این فعالیت­ها در بستر و شرایطی متناسب با ویژگی­های آن­ها انجام شده است. لذا در این مطالعه به منظور طراحی مدلی جامع و متناسب با بافت و فرهنگ جامعۀ مورد مطالعه با بهره­گیری از روش نظریه بنیانی نسبت به تدوین الگویی بومی برای ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی کشاورزی در غرب کشور اقدام شده است. با این اوصاف، اهداف اختصاصی پژوهش حاضر شامل موارد زیر می‌شوند:

1- تعیین شرایط علّی مؤثر بر ترویج فعالیت‌های کارآفرینانه در تعاونی‌های دانشجویی غرب کشور

2- تعیین عوامل زمینه‌ای مؤثر بر ترویج فعالیت‌های کارآفرینانه در تعاونی‌های دانشجویی غرب کشور

3- تعیین عوامل مداخله‌گر مؤثر بر ترویج فعالیت‌های کارآفرینانه در تعاونی‌های دانشجویی غرب کشور

4- شناسایی راهبردهای مناسب برای ترویج فعالیت‌های کارآفرینانه در تعاونی‌های دانشجویی غرب کشور

5- شناسایی پیامدهای حاصل از ترویج فعالیت‌های کارآفرینانه در تعاونی‌های دانشجویی غرب کشور

 

روش‌شناسی

نظر به این­که تاکنون مدل جامع و مانعی برای ترویج فعالیت‌های کارآفرینانه در بین تعاونی‌های دانشجویی کشور ارائه نشده است؛ لذا نمی­توان از میان الگوها و مدل­های متفاوت و بعضاً متناقضی که در این زمینه وجود دارد، یک یا چند مورد را برای نظام آموزش عالی ایران مناسب دید و با استناد به آن در جهت ترویج فعالیت‌های کارآفرینانه در بین تعاونی‌های دانشجویی کشور اقدام نمود. بنابراین، روش نظریه بنیانی مناسب­ترین روش برای انجام این مطالعه به نظر رسید، چرا که نظریه بنیانی یکی از روش­های تحقیق کیفی است که با تاکید بر زمینه­های (بافت‌های) واقعی، هدف­های یک پژوهش را دنبال می­کند و بر خلاف پارادیم کمّی، به دنبال آزمون نظریه خاصی نیست، بلکه می­خواهد نظریه یا مدل را از دل هر آنچه به طور واقعی وجود دارد، استخراج کند (موسوی و همکاران، 1396). نظریه بنیانی، روالی نظام­مند و کیفی برای تولید نظریه یا مدل درباره موضوعی واقعی در سطح کلی است (کرسول، 2005). لذا، در پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی ترویج فعالیت‌های کارآفرینانه در بین تعاونی‌های دانشجویی کشاورزی غرب کشور از نظریه بنیانی به شیوه سیستماتیک اشتراوس و کوربین[1] (1988) بهره برده شد. در الگوی سیستماتیک نظریه بنیانی، پژوهشگر به دنبال واکاوی و مفهوم­سازی شش مقوله، یعنی شرایط علّی، عوامل زمینه­ای، عوامل مداخله­گر، پدیدۀ محوری، راهبردها و پیامدهای مرتبط با موضوع پژوهش است. جامعه مورد مطالعه در این بخش شامل دانشجویان کشاورزی عضو تعاونی­های دانشجویی در غرب کشور شامل دانشگاه‌های رازی، بوعلی سینا، کردستان، لرستان و ایلام بودند. در پژوهش حاضر، نمونه­­های مورد مطالعه ابتدا به صورت مبتنی بر هدف (هدفمند) انتخاب شدند و در ادامه از نمونه­گیری نظری برای شناسایی عوامل مؤثر بر ترویج فعالیت‌های کارآفرینانه در تعاونی‌های دانشجویی بهره گرفته شد. برای این منظور، ابتدا چند نفر از دانشجویان دارای تجربۀ کاری و عضو تعاونی‌های دانشجویی کشاورزی در غرب کشور به صورت هدفمند انتخاب شدند. پس از انجام مصاحبه­های اولیه و تجزیه و تحلیل داده­های حاصل، کدگذاری و ایجاد مفاهیم، مقایسه آن­ها با هم، تشکیل مقوله­ها و برقراری ارتباط بین آن­ها از نمونه­گیری گلوله برفی و نظری نیز برای انتخاب شرکت­کنندگان بعدی استفاده شد. با توجه به این­که معیار قضاوت در مورد زمان متوقف کردن نمونه­برداری نظری، کفایت نظری مقوله­ها و داده­هاست (کرسول، 2005). در نمونه­گیری نظری که به عنوان روش غالب در تئوری بنیانی شناخته می­شود، نمونه­ها به شکلی انتخاب می­شوند که به خلق نظریه کمک کنند (ذالفقاری و لطیفی، 1390). در این پژوهش، نقطه اشباع نظری توسط خود محقق کاملاً ملموس بود و نمونه­گیری تا جایی ادامه یافت که پژوهشگر با پرسیدن سؤالات به طور مکرر متوجه شد که داده­های جدید هیچ بینش و اطلاعات تازه­ای را برای طبقات آشکار نمی­کند. در نهایت، پس از انجام 25 مصاحبه که به طور میانگین مدت زمان هر مصاحبه 25 تا 50 دقیقه به طول انجامید، اشباع نظری حاصل گردید. در جمع­آوری داده­ها، از مصاحبه­های عمیق انفرادی بهره گرفته شد که هر مصاحبه به طور میانگین از 25 تا 50 دقیقه طول می­کشید. در فرآیند مصاحبه، سؤالات زیر از مشارکت­کنندگان پرسیده شد:

فرآیند راه­اندازی تعاونی­های دانشجویی چگونه است؟ چه عواملی (مشوق­ها و موانع) بر فرآیند راه‌اندازی تعاونی‌های دانشجویی تأثیر می­گذارد؟ چه عواملی فرآیند توسعۀ کارآفرینی در تعاونی­های دانشجویی را تسهیل می­کنند؟ چه راهبردها، راهکارها و راه­حل­هایی برای توسعۀ کارآفرینی در تعاونی­های دانشجویی می­توان پیشنهاد داد؟ اگر کارآفرینی در تعاونی­های دانشجویی توسعه یابد، چه پیامدها و آثاری را به دنبال خواهد داشت و به عبارت دیگر، در صورت ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی چه وضعیتی برای آیندۀ دانشجویان کشاورزی متصور می­شوید؟

اصلی­ترین فرآیند در نظریه بنیانی تحلیل داده­هاست که مرکز ثقل پژوهش­های کیفی است. در روش نظریه بنیانی، تحلیل داده­ها از طریق کدگذاری (باز، محوری و انتخابی) انجام می­شود. کدگذاری باز، یا سطح اول کدگذاری که آن را کدگذاری مبنا نیز می­خوانند، اولین مرحلۀ تجزیه و تحلیل و به بیانی شکستن اولیۀ داده­ها و دستیابی به مفاهیم ست. کدگذاری محوری مرحلۀ دیگری از تحلیل است که پس از کدگذاری باز انجام می­شود و فرآیندی است که طی آن، مفاهیم به هم ربط داده می­شوند. کدگذاری انتخابی عبارت از استنباط یک روایت یا داستان از روابط درونی میان طبقات ایجاد شده است (کوربین و همکاران، 1990؛ کوربین و استراوس، 2008). در تحقیقات کیفی استفاده از مفاهیمی مانند قابلیت اعتبار (اعتبارپذیری) ، قابلیت تأیید (تأییدپذیری) و قابلیت انتقال (انتقال­پذیری) در توصیف جنبه­های گوناگون قابلیت اطمینان کاربرد دارد (ایمان و نوشادی، 1390). در پژوهش حاضر قابلیت اعتبار نتایج با استفاده از تکنیک­های کنترل­های اعضا، استفاده از محققان مختلف در جمع­آوری و تحلیل داده­ها و خودبازبینی محقق مورد بررسی قرار گرفت. به منظور بررسی تأییدپذیری نتایج حاصل از تحقیق، کلیۀ یادداشت­ها، اسناد و مصاحبه­های ضبط شده پس از تحلیل توسط محقق، مجدداً در اختیار تیم پژوهش و دیگر محققان قرار گرفت تا تناسب بین داده­های خام با نتایج حاصل از داده­ها تأیید شود. به منظور اطمینان از قابلیت انتقال یافته­های پژوهش، محقق تلاش نمود به دقت و با ذکر جزئیات به توصیف شرایط انجام تحقیق بپردازد.

یافته‌ها

به منظور طراحی الگویی برای ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی کشاورزی از روش نظریۀ بنیانی بهره گرفته شد. داده­های جمع­آوری شده در پژوهش که در قالب یادداشت­های میدانی و نوارهای ضبط شده بودند، توسط محقق در محیط نرم­افزار ورد پیاده­سازی و پس از بررسی خط به خط متن مصاحبه­ها، جملات مرتبط با سؤالات پژوهش شناسایی و مشخص شدند. مرور مجدد متن مصاحبه­ها و هم­چنین توصیه­های استراس و کوربین (1990) مبنی بر مقایسۀ دائمی داده­ها تکنیکی بود که به محقق در طول فرآیند تحلیل داده­ها کمک نمود. تجزیه و تحلیل و هم­چنین تفسیر داده­ها در طی سه مرحلۀ کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی انجام شد.

 

- کدگذاری باز

جهت تدوین الگویی برای ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی کشاورزی، ابتدا در مرحله کدگذاری باز متن مصاحبه­ها مورد تحلیل محتوای عرفی قرار گرفت. بدین صورت که متن مصاحبه­ها با تحلیل خط به خط تجزیه و تحلیل شدند. مفاهیم بی­ربط و نامناسب حذف شده و مفاهیم کلیدی استخراج و مفاهیم مشابه در هم ادغام شدند. در این مرحله 97 مفهوم مرتبط با عوامل مؤثر بر ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی کشاورزی در غرب کشور به دست آمد (جدول 1).

 

- کدگذاری محوری

مفاهیم مشابهی که در کدگذاری باز استخراج شده بودند در مرحله کدگذاری محوری دسته­بندی شدند و بر اساس نزدیکی مفاهیم، زیرطبقات را شکل دادند. نهایتاً زیرطبقات تشکیل شده بر اساس مدل پارادایمیک گراندد تئوری، طبقات اصلی را به وجود آوردند (جدول 1).

 

 

 

جدول 1- مفاهیم، زیرطبقات و طبقات استخراج شده در کدگذاری باز و محوری

کدگذاری محوری

کدگذاری باز

طبقات

زیرطبقات

فراوانی

مفاهیم

شرایط علّی

 

حمایت­های محیطی

 

3

تشوق خانواده­ها و نزدیکان

5

تشویق اساتید و کارکنان دانشگاه

4

تشویق دوستان و همکلاسی­ها

1

دیدگاه مثبت نسبت به فعالیت­های کارآفرینانه در دانشگاه

3

حمایت و همکاری برخی از اساتید از دانشجویان

سرمایه اجتماعی

 

4

اعتماد میان اعضای تعاونی

3

هماهنگی میان اعضای تعاونی

5

همدلی بین اعضای تعاونی­

6

وجود فرهنگ همکاری در کارهای مشارکتی در بین دانشجویان

2

پذیرش تفاوت­ها و اختلاف دیدگاه­ها در تعاونی­های دانشجویی

ویژگی­های روانشناختی

 

7

خلاقیت و ایده پردازی دانشجویان

8

انگیزه فعالیت و خوداشتغالی در بین دانشجویان

4

داشتن انگیزه برای پیشرفت

9

پشتکار و سماجت داشتن دانشجویان

سرمایه انسانی

 

3

دوره­های آموزشی- ترویجی مؤثر در دانشگاه

8

کاربردی بودن برخی آموزش­های دانشگاهی در محیط کار

10

آموزش­های عملی و تجربی در برنامه آموزشی دانشگاه

2

آگاهی و دانش دانشجویان نسبت به فعالیت­های کارآفرینانه

انگیزه­های  اقتصادی

6

انگیزه کسب درآمد مستقل

2

انگیزه تأمین هزینه­های تحصیلی

3

کمک به اقتصاد خانواده

1

تأمین پول برای سرمایه گذاری در سایر فعالیت­ها

الگوهای نقش

2

برقراری ارتباط با کارآفرینان و الگوهای موفق کسب و کار

5

وجود افراد و الگوهای موفق دانشجویی در محیط دانشگاه

عوامل زمینه­ای

 

بروکراسی اداری

 

3

طولانی بودن فرآیند ثبت تعاونی

9

قوانین و مقررات دست و پاگیر و بروکراسی فراوان در دانشگاه

2

دیر بررسی کردن طرح­های دانشجویان برای ایجاد تعاونی­ها

موانع مالی

10

نبود تسهیلات بانکی برای حمایت از تعاونی­های دانشجویی

7

عدم حمایت مالی از دانشجویان کارآفرین در دانشگاه

2

کم کردن مبالغ طرح­ها در طی مراحل مختلف

2

عدم حمایت بانک کشاورزی از تعاونی­های دانشجویی

موانع فرهنگی

 

11

بها ندادن به فعالیت­های خوداشتغالی و کارآفرینی در جامعه

6

گرایش ضعیف نسبت به کارهای کشاورزی و سنتی در جامعه

2

نگاه منفی نسبت به فعالیت تعاونی­های دانشجویی کشاورزی

موانع ساختاری

 

9

بی تفاوتی مدیران و مسئولین دانشگاه نسبت به تعاونی­های دانشجویی

5

عدم حمایت از فعالیت­های تعاونی­ها در جامعه

3

عدم مشارکت و همکاری کارخانجات صنعتی با تعاونی­های دانشجویی

2

عدم همکاری ادارات (جهاد کشاورزی، تعاون روستایی و مرکز بهداشت)

فرصت­های محیطی

8

وجود تنوع و گوناگونی در فعالیت­های بخش کشاورزی

5

بازارهای مناسب برای محصولات و خدمات تعاونی­های دانشجویی

7

پتانسیل­ها و قابلیت­های فراوان بخش کشاورزی برای فعالیت تعاونی­ها

عوامل مداخله­گر

 

تغییرات اقلیمی

 

4

خشکسالی­های پی در پی در کشور

5

باران­های سیل­آسا و آبگرفتگی زمین­های کشاورزی

2

بلایای طبیعی مثل گرد و خاک و تگرگ

نوسانات بازار

 

3

نوسانات قیمت محصولات و نهاده­های کشاورزی

1

نوسانات قیمت ارز و دلار

تلاطم­های محیطی

2

تحریم­ها و مشکلات بین­المللی

7

بیماری کرونا و برهم زدن سبک زندگی مشارکتی

4

عدم قطعیت و ناامنی نسبت به آینده

راهبردها

 

راهبرد آموزشی- ترویجی

4

آموزش اعضاء و برگزاری کلاس­های آموزشی- ترویجی

8

بازدید از تعاونی­ها و پروژه­های موفق در بخش کشاورزی

2

مشاوره به تعاونی­های دانشجویی توسط تعاون روستایی و جهاد کشاورزی

5

برگزاری اردوها و بازدید­های مستمر از کسب و کارهای موفق

6

استفاده از مشاورین حرفه­ای کسب و کار در تعاونی­های دانشجویی

3

تقویت مهارت­های بازاریابی و کارآفرینی در دانشجویان کشاورزی

5

برگزاری رویدادهای استارت­آپی در زمینه تعاونی­های دانشجویی

1

آشنایی نمودن اعضای تعاونی­های دانشجویی با بازارهای منطقه­ای، ملی و بین­المللی

راهبرد الگوسازی

 

9

الگو گرفتن از تعاونی­ها و کارآفرین­های موفق در حوزه­های دیگر

5

استفاده از افراد نخبه، باتجربه و باانگیزه در تعاونی

10

بها دادن به افراد فعال و نمونه در تعاونی­ها

5

تشویق تعاونی­ها موفق توسط دست اندرکاران

راهبرد کاهش بروکراسی اداری

2

کوتاه نمودن فرآیند ثبت تعاونی از گرفتن مجوز تا فعالیت

5

حذف مراحل اضافی و بی­مورد در تصویب طرح­های تولیدی دانشجویان

4

واریز به موقع کارمزدهای خرید و فروش محصولات تعاونی­های دانشجویی

1

شفاف­سازی در مسایل مالی (هزینه­ها و درآمدها) در دانشگاه

راهبرد حمایتی- انگیزشی

 

2

از بین بردن دخالت دلالان و واسطه ها برای تولیدات تعاونی­ها

4

خرید تضمینی خدمات و محصولات تولیدی تعاونی­های دانشجویی

3

حمایت دولت و سازمان تعاون روستایی از تعاونی­های دانشجویی

4

دخالت مستقیم اعضا در کارها و انجام کلیه فعالیت­ها توسط خود تعاونی

2

فراهم کردن شرایط گرفتن بیمه برای محصولات و تولیدات تعاونی­های دانشجویی

5

ایجاد سایت­های خرید و فروش مجازی محصولات تعاونی­ها

2

فراهم­سازی امکان استفاده از فناوری اطلاعات در تعاونی­های دانشجویی

1

ایجاد اقدامات و زمینه­های بیشتر صادرات محصولات کشاورزی

4

ایجاد مکان­های مناسب برای ذخیره­ای محصولات تولیدی تعاونی­ها

2

کاهش نوسانات بازار بخصوص در حوزه محصولات کشاورزی

راهبرد تسهیلات مالی

7

تخصیص اعتبار دائم مانند وام­های قرض­الحسنه با بازپرداخت درازمدت به تعاونی­ها

5

اعطای وام­های کم­بهره به تعاونی دانشجویی

6

حذف مبالغ اخذ شده از تعاونی­ها توسط دانشگاه

5

فعال نمودن صندوق­های حمایتی مالی از تعاونی­های دانشجویی

پیامدها

 

توسعه صلاحیت­های کارآفرینانه

 

9

افزایش دانش کارآفرینانه دانشجویان

11

بهبود نگرش دانشجویان نسبت به خوداشتغالی

3

افزایش استقلال­طلبی دانشجویان

7

افزایش انگیزه خوداشتغالی دانشجویان کشاورزی

8

افزایش قابلیت اشتغال­پذیری دانشجویان

4

توسعه مهارت­های کارآفرینانه دانشجویان

توسعه اجتماعی

 

5

افزایش روحیه تعاون و همکاری بین دانشجویان

7

بهبود شناخت دانشجویان نسبت به مسائل جامعه

5

افزایش میزان تعاملات و ارتباطات حرفه­ای دانشجویان

توسعه کشاورزی

 

2

توسعه فعالیت­های نوآورانه در بخش کشاورزی

3

کمک به پویایی بخش کشاورزی

4

افزایش تولید محصولات کشاورزی

1

معرفی گونه­ها و ارقام جدید محصولات کشاورزی

توسعه اقتصادی

 

3

کاهش نرخ بیکاری دانش آموختگان

1

بهبود شاخص­های تولید ناخالص ملی

5

ایجاد درآمد برای دانشجویان

3

ایجاد درآمد برای دانشگاه

2

توسعه فرصت­های اقتصادی در جامعه

منبع: یافته­های تحقیق

 

بر اساس جدول (1)، مفاهیمی که به شرایط علّی ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی برمی­گردد شش زیرطبقه اصلی را تشکیل می­دهند. زیرطبقه "حمایت­های محیطی" شامل تشوق خانواده­ها و نزدیکان، اساتید و کارکنان دانشگاه و دوستان و همکلاسی­ها، دیدگاه مثبت نسبت به فعالیت­های کارآفرینانه در دانشگاه و حمایت و همکاری برخی از اساتید از دانشجویان را در خود جای داده است. زیرطبقه "سرمایۀ اجتماعی" عواملی مانند اعتماد میان اعضای تعاونی، هماهنگی میان اعضای تعاونی، همدلی بین اعضای تعاونی، وجود فرهنگ همکاری در کارهای مشارکتی در بین دانشجویان و پذیرش تفاوت­ها و اختلاف دیدگاه­ها در تعاونی­های دانشجویی را پوشش می­دهد. زیرطبقه دیگر که بر وجود "ویژگی­های روانشناختی" در تعاونی­های دانشجویی اشاره دارد شامل خلاقیت و ایده پردازی دانشجویان، انگیزه فعالیت و خوداشتغالی در بین دانشجویان، داشتن انگیزه برای پیشرفت و پشتکار و سماجت داشتن دانشجویان می­باشد. "سرمایۀ انسانی" نیز بر مفاهیمی مانند دوره­های آموزشی- ترویجی مؤثر در دانشگاه، کاربردی بودن برخی آموزش­های دانشگاهی در محیط کار، آموزش­های عملی و تجربی در برنامه آموزشی دانشگاه و آگاهی و دانش دانشجویان نسبت به فعالیت­های کارآفرینانه تأکید می­کند. مفاهیم انگیزه کسب درآمد مستقل، انگیزه تأمین هزینه­های تحصیلی، کمک به اقتصاد خانواده و تأمین پول برای سرمایه گذاری در سایر فعالیت­ها، زیرطبقه "انگیزه­های اقتصادی" را تشکیل می­دهد. در نهایت، زیر طبقۀ "الگوهای نقش" شامل مفاهیمی نظیر برقراری ارتباط با کارآفرینان و الگوهای موفق کسب و کار و وجود افراد و الگوهای موفق دانشجویی در محیط دانشگاه می­باشد.

طبقه عوامل زمینه­ای شامل پنج زیرطبقه است. مفاهیم طولانی بودن فرآیند ثبت تعاونی، قوانین و مقررات دست و پاگیر و بروکراسی فراوان در دانشگاه و دیر بررسی کردن طرح­های دانشجویان برای ایجاد تعاونی­ها، زیرطبقه "بروکراسی اداری" را تشکیل می­دهند. زیرطبقه "موانع مالی"، نبود تسهیلات بانکی برای حمایت از تعاونی­های دانشجویی، عدم حمایت مالی از دانشجویان کارآفرین در دانشگاه، کم کردن مبالغ طرح­ها در طی مراحل مختلف و عدم حمایت بانک کشاورزی از تعاونی­های دانشجویی را شامل می­شود. زیرطبقه "موانع فرهنگی"، بها ندادن به فعالیت­های خوداشتغالی و کارآفرینی در جامعه، گرایش ضعیف نسبت به کارهای کشاورزی و سنتی در جامعه و نگاه منفی نسبت به فعالیت تعاونی­های دانشجویی کشاورزی را در برمی­گیرد. مفاهیم بی تفاوتی مدیران و مسئولین دانشگاه نسبت به تعاونی­های دانشجویی، عدم حمایت از فعالیت­های تعاونی­ها در جامعه، عدم مشارکت و همکاری کارخانجات صنعتی با تعاونی­های دانشجویی و عدم همکاری ادارات (جهاد کشاورزی، تعاون روستایی و مرکز بهداشت) زیرطبقه "موانع ساختاری" را شکل داده­اند. در نهایت، زیرطبقه "فرصت­های محیطی"، مفاهیم مرتبط با وجود تنوع و گوناگونی در فعالیت­های بخش کشاورزی، بازارهای مناسب برای محصولات و خدمات تعاونی­های دانشجویی و پتانسیل­ها و قابلیت­های فراوان بخش کشاورزی برای فعالیت تعاونی­ها را در بر می­گیرد.

طبقه عوامل مداخله­گر توسط سه زیرطبقه شکل می­گیرد. "تغییرات اقلیم" شامل مواردی نظیر خشکسالی­های پی در پی در کشور، باران­های سیل­آسا و آبگرفتگی زمین­های کشاورزی و بلایای طبیعی مثل گرد و خاک و تگرگ می­شود؛ "نوسانات بازار" که با بالا و پایین رفتن قیمت دلار حساب کتاب را به هم می­ریزد و سبب تغییر و تحولات در قیمت نهاده­های کشاورزی می­شود؛ و "تلاطم­های محیطی" که شامل مفاهیمی نظیر تحریم­ها و مشکلات بین­المللی، بیماری کرونا و برهم زدن سبک زندگی مشارکتی و عدم قطعیت و ناامنی نسبت به آینده می­باشد.

طبقه راهبردهای ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی پنج زیرطبقه را شامل می­شود. زیرطبقه "راهبرد آموزشی- ترویجی" هشت مفهوم را شامل می­شود که از جمله آن­ها می­توان به آموزش اعضاء و برگزاری کلاس­های آموزشی- ترویجی، بازدید از تعاونی­ها و پروژه­های موفق در بخش کشاورزی، مشاوره به تعاونی­های دانشجویی توسط تعاون روستایی و جهاد کشاورزی، برگزاری اردوها و بازدید­های مستمر از کسب و کارهای موفق، استفاده از مشاورین حرفه­ای کسب و کار در تعاونی­های دانشجویی، تقویت مهارت­های بازاریابی و کارآفرینی در دانشجویان کشاورزی، برگزاری رویدادهای استارت­آپی در زمینه تعاونی­های دانشجویی و آشنایی نمودن اعضای تعاونی­های دانشجویی با بازارهای منطقه­ای، ملی و بین­المللی اشاره کرد. " راهبرد الگوسازی" زیرطبقه دیگری است که چهار مفهوم را در خود جای داده است که الگو گرفتن از تعاونی­ها و کارآفرین­های موفق در حوزه­های دیگر، استفاده از افراد نخبه، باتجربه و باانگیزه در تعاونی، بها دادن به افراد فعال و نمونه در تعاونی­ها و تشویق تعاونی­ها موفق توسط دست اندرکاران از جمله آن­هاست. زیرطبقه "راهبرد کاهش بروکراسی اداری" نیز چهار مفهوم را در بر گرفته که کوتاه نمودن فرآیند ثبت تعاونی از گرفتن مجوز تا فعالیت، حذف مراحل اضافی و بی­مورد در تصویب طرح­های تولیدی دانشجویان، واریز به موقع کارمزدهای خرید و فروش محصولات تعاونی­های دانشجویی و شفاف­سازی در مسایل مالی (هزینه­ها و درآمدها) در دانشگاه از این دسته مفاهیم است. "راهبرد حمایتی- انگیزشی" نیز یکی دیگر از زیرطبقات این بخش بود که شامل مفاهیمی مانند از بین بردن دخالت دلالان و واسطه ها برای تولیدات تعاونی­ها، خرید تضمینی خدمات و محصولات تولیدی تعاونی­های دانشجویی، حمایت دولت و سازمان تعاون روستایی از تعاونی­های دانشجویی، دخالت مستقیم اعضا در کارها و انجام کلیه فعالیت­ها توسط خود تعاونی، فراهم کردن شرایط گرفتن بیمه برای محصولات و تولیدات تعاونی­های دانشجویی، ایجاد سایت­های خرید و فروش مجازی محصولات تعاونی­ها، فراهم­سازی امکان استفاده از فناوری اطلاعات در تعاونی­های دانشجویی، ایجاد اقدامات و زمینه­های بیشتر صادرات محصولات کشاورزی، ایجاد مکان­های مناسب برای ذخیره­ محصولات تولیدی تعاونی­ها و کاهش نوسانات بازار به­ خصوص در حوزه محصولات کشاورزی بود. در نهایت، زیرطبقه "راهبرد تسهیلات مالی" شامل چهار مفهوم، یعنی تخصیص اعتبار دائم مانند وام­های قرض­الحسنه با بازپرداخت درازمدت به تعاونی­ها، اعطای وام­های کم­بهره به تعاونی دانشجویی، حذف مبالغ اخذ شده از تعاونی­ها توسط دانشگاه و فعال نمودن صندوق­های حمایتی- مالی از تعاونی­های دانشجویی بود.

چهار زیرطبقه"توسعه صلاحیت­های کارآفرینانه"، "توسعه اجتماعی"، "توسعه کشاورزی" و "توسعه اقتصادی"، طبقه پیامدهای ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی غرب کشور را تشکیل دادند. به نظر مشارکت کنندگان در پژوهش، ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در قالب تعاونی­های دانشجویی در بین دانشجویان کشاورزی می­تواند سبب شود توسعه استقلال­طلبی، دانش، آگاهی، مهارت و قابلیت­های اشتغال­پذیری دانشجویان کشاورزی شود که این امر خود پیامدهای مثبتی نظیر افزایش روحیه تعاون و همکاری در بین دانشجویان، بهبود شناخت دانشجویان نسبت به مسائل جامعه و افزایش میزان تعاملات و ارتباطات حرفه­ای دانشجویان به عنوان زیرطبقه "توسعه اجتماعی"؛ توسعه فعالیت­های نوآورانه در بخش کشاورزی، کمک به پویایی بخش کشاورزی، افزایش تولید محصولات کشاورزی و معرفی گونه­ها و ارقام جدید محصولات کشاورزی به عنوان زیرطبقه "توسعه کشاورزی"؛ و کاهش نرخ بیکاری دانش آموختگان، بهبود شاخص­های تولید ناخالص ملی، ایجاد درآمد برای دانشجویان، ایجاد درآمد برای دانشگاه و توسعه فرصت­های اقتصادی در جامعه به عنوان زیرطبقه "توسعه اقتصادی" به همراه دارد.

کدگذاری انتخابی

"ویژگی­های روانشناختی" و "انگیزه­های اقتصادی" از جمله عواملی هستند که دانشجویان را برای کارآفرین شدن و  حرکت به سمت فعالیت­های کارآفرینانه در قالب تعاونی­های دانشجویی برمی­انگیزد؛ چرا که دانشجویانی که دارای ویژگی­های روانشناختی نظیر ایده­پردازی، خلاقیت و ریسک­پذیری هستند آرام و قرار ندارند و به صورت مستمر در جهت ارائه ایده و کارآفرینی تلاش می­کنند. همچنین، انگیزه­های اقتصادی نظیر کسب درآمد و استقلال مالی نیز می­توان دانشجویان را برای انجام فعالیت­های اقتصادی در قالب تعاونی­های دانشجویی ترغیب کند.  افزون بر این­ها، عواملی نظیر "حمایت­های محیطی"، "سرمایه اجتماعی"، "سرمایه انسانی"و "الگوهای نقش" نیز ترویج فعالیت­های کارآفرینانه را در تعاونی­های دانشجویی کشاورزی تسهیل می­کند. مجموعه این عوامل درونی، شرایط علّی ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی غرب کشور را تشکیل می­دهد. اگر شرایط مثبت و انگیزنده­ها بر موانع غلبه کنند و یا قدرت بیشتری داشته باشند ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی تسهیل می­گردد. کار تعاونی­ها و ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در آن­ها تحت تأثیر عوامل زمینه­ای که بیرونی هستند مانند "بروکراسی اداری"، "موانع مالی"، "موانع فرهنگی"، "موانع ساختاری"، و "فرصت­های محیطی" قرار می­گیرد. عوامل فرهنگی سبب می­شوند که گرایش به سمت فعالیت­های تعاونی دانشجویی در محیط دانشگاه کمرنگ شود، به ویژه آنکه مخالفت با کار دختران دانشجو که بیش از نیمی از جامعه دانشگاهی را تشکیل می­دهند باعث خواهد شد که زمینه شکوفایی استعدادهای این بخش از جامعه از بین برود. بروکراسی اداری از دیگر عوامل زمینه­ای است که کار را برای تعاونی­های دانشجویی سخت می­کند؛ به­گونه­ای که با طولانی بودن فرآیند اداری و تأخیر در بررسی طرح­ها دانشجویان دلسرد شده و انگیزه ادامه فعالیت را در قالب تعاونی­های دانشجویی از دست می­دهند. هر چند که به اعتقاد مشارکت کنندگان در پژوهش، عوامل زمینه­ای دیگر نظیر موانع مالی و موانع ساختاری ترویج و توسعه فعالیت­های کارآفرینانه را در قالب تعاونی­های دانشجویی محدود می­کند؛ ولی عواملی نظیر وجود تنوع و گوناگونی در فعالیت­های بخش کشاورزی، بازارهای مناسب برای محصولات و خدمات تعاونی­های دانشجویی و پتانسیل­ها و قابلیت­های فراوان بخش کشاورزی برای فعالیت تعاونی­ها این امکان را برای تعاونی­های دانشجویی فراهم می­کند تا به دنبال کارآفرینی در تولید و ارائه آن به بازارهای جدید باشند. عوامل ذکر شده بر فعالیت­های تعاونی­های دانشجویی به طور مستقیم اثر می­گذارد، در مقابل یک دسته دیگر از عوامل بیرونی هستند که با اثرات غیرمستقیم بر فعالیت تعاونی­های دانشجویی تأثیرگذار هستند و مدیریت این عوامل خارج از عهده تعاونی­های دانشجویی یا نهادهای حمایت کننده از فعالیت تعاونی­ها می­باشد. این عوامل که به عنوان عوامل مداخله­گر مطرح می­شوند شامل "تغییرات اقلیم"، "نوسانات بازار" و "تلاطم­های محیطی" می­شود که می­توان گفت تقریباً سبب کاهش ترویج و توسعه فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی کشاورزی در غرب کشور می­شوند؛ چرا که تعاونی­ها ترجیح می­دهند که در این شرایط عدم قطعیت، پرخطر و نا امن به دنبال ریسک نباشند.

ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی کشاورزی نیازمند یکسری راهبردها و راهکارهای اجرایی و عملیاتی نظیر فعالیت­های آموزشی، حمایتی، اقتصادی-مالی و بازاریابی است. براساس نتایج پژوهش، راهبردهای ترویج و توسعه فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی کشاورزی شامل "راهبرد آموزشی- ترویجی"، "راهبرد الگوسازی"، "راهبردکاهش بروکراسی اداری"، "راهبرد حمایتی- انگیزشی"، و "راهبرد تسهیلات مالی" می­باشند. راهبرد­های ارائه فعالیت­های آموزشی-ترویجی و الگوسازی در زمینه کارآفرینی می­تواند توسط نظام ترویج و دانشگاه­ها و مؤسسات آموزش عالی در قالب برنامه­های آموزشی رسمی و غیر رسمی انجام شود، اما اجرا و عملیاتی کردن راهبردهای نظیر کاهش بروکراسی اداری، حمایتی- انگیزشی و تسهیلات مالی نیازمند تلاش همه جانبه نظام آموزش عالی، سازمان تعاون و به طور کلی حمایت دولت است و حمایت از کارآفرینی، توسعه بازاریابی و حذف واسطه­ها نیازمند تلاش متقابل دولت و مدیران تعاونی­ها است. مجموعه این تلاش­ها راه را برای ترویج و توسعه فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی کشاورزی هموار می­کند. ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در نتیجه راهبردهای که در بالا به آنان اشاره شد می­تواند پیامدهای مثبتی برای دانشجویان، تعاونی­های دانشجویی، نظام آموزش عالی، جامعه و اقتصاد کشور در پی داشته باشد. بدین صورت که ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی کشاورزی می­تواند نتایج و مزایایی نظیر "توسعه صلاحیت­های کارآفرینانه"، "توسعه اجتماعی"، "توسعه کشاورزی"، و "توسعه اقتصادی" را به دنبال داشته باشد. رسیدن به این نتایج، علاوه بر اینکه جایگاه تعاون و تعاونی­های دانشجویی را در جامعه بهبود می­بخشد، شکوفایی اقتصاد را در پی داشته و کشور را در مسیر توسعه پایدار قرار می­دهد. بر این اساس، الگوی ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی کشاورزی غرب کشور به صورت زیر تدوین شد (شکل 1).

 

بحث و نتیجه‌گیری

نتایج پژوهش نشان داد حمایت­های محیطی، سرمایه اجتماعی، سرمایه انسانی، ویژگی­های روانشناختی، انگیزه­های اقتصادی و الگوهای نقش از عواملی هستند که توسعۀ فعالیت­های کارآفرینانه را در تعاونی­های دانشجویی کشاورزی در غرب کشور را به دنبال دارند. در تفسیر این یافته­ها می­توان گفت که چنانچه محیط یعنی خانواده، نظام­های آموزشی و ویژگی­های فرهنگی اجتماعی از فعالیت­های کارآفرینانه حمایت کنند؛ فرد ارتباطات و تعاملات مناسبی با جامعه داشته باشد و از ویژگی­های روانشناختی و دانش و تجربیات کارآفرینانه برخوردار باشد؛ و همچنین فرد به دنبال منافع اقتصادی و کسب درآمد باشد و در این راستا افراد و نمونه­های موفق کارآفرینی در محیط وجود داشته باشند که فرد با آن­ها در ارتباط باشد؛ واضح است که در این شرایط فرد در جهت انجام فعالیت­ها و اقدامات کارآفرینانه تلاش خواهد کرد. در تأیید این یافته­ها، تقدیسی و همکاران (1395) نیز به نقش حمایت­های مدیریتی، عوامل اقتصادی و دانش و آگاهی در توسعه کارآفرینی در تعاونی­ها اشاره نموده­اند. علیخانی دادوکلایی و عباسی رستمی (1394) نیز به اثر مثبت دانش و آگاهی و عوامل روان­شناختی بر توسعۀ کارآفرینی در شرکت­های تعاونی روستایی زنان استان گلستان اذعان نموده­اند. افزون بر این، محققانی از جمله نوری و همکاران (1399)، خسروی و همکاران (1395)، نظریان و همکاران (1392)، شیری و همکاران (1393)، رجائی و همکاران (2011)، غیاثوند غیاثی و همکاران (2009)، اولوا و اولوا (2015)، خوش‌مرام و همکاران (2020)، لارنس و گانکوی (2016) و کانگ و همکاران (2016) نیز هر یک بر نقش تعدادی از این عوامل علّی در توسعه فعالیت­ها و اقدامات کارآفرینانه در تعاونی­های کشاورزی و روستایی اشاره کرده­اند.

واضح است که در توسعه فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی کشاورزی در غرب کشور، نمی­توان نقش مهم و مؤثر بستر و شرایط محیطی را نادیده گرفت. در این راستا، بررسی­های محقق نشان داد که بروکراسی اداری، موانع مالی، موانع فرهنگی- اجتماعی، موانع ساختاری و فرصت­های محیطی از عوامل زمینه­ای هستند که توسعه کارآفرینی در تعاونی­های کشاورزی را تحت تأثیر قرار می­دهند. در واقع، می­توان اظهار نمود که با وجود قابلیت­ها، پتانسیل­ها و فرصت­های مناسبی که در بخش­های مختلف به خصوص بخش کشاورزی برای انجام فعالیت­ها و اقدامات کارآفرینانه وجود دارد؛ ولی بستر و شرایط زمینه­ای کشور ما برای ترویج و توسعه فعالیت­های کارآفرینانه مناسب نیست؛ به­گونه­ای که دانشجویان کشاورزی در غرب کشور در انجام فعالیت­های کارآفرینی در قالب تعاونی­های دانشجویی با انواع مختلفی از این موانع و بازادارنده­ها مواجهه هستند.

 

شکل 1- الگوی ترویج فعالیت‌های کارآفرینانه در تعاونی‏‌های دانشجویی

شرایط علی:

حمایت­های محیطی، سرمایه اجتماعی، ویژگی‏های روانشناختی، سرمایۀ انسانی، انگیزه‏های اقتصادی، الگوهای نقش

 

عوامل زمینه­ای:

بروکراسی اداری، موانع مالی، موانع فرهنگی- اجتماعی، موانع ساختاری، فرصت­های محیطی

عوامل مداخله­گر:

تغییرات اقلیمی، نوسانات بازار، تلاطم­های محیطی

 

ترویج فعالیت­های کارآفرینانه

راهبردها:

راهبرد آموزشی- ترویجی، راهبرد الگوسازی، راهبرد کاهش بروکراسی اداری، راهبرد حمایتی- انگیزشی، راهبرد تسهیلات مالی

پیامدها:

توسعه صلاحیت‏های کارآفرینانه، توسعه اجتماعی، توسعه کشاورزی، توسعه اقتصادی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

در این راستا، تقدیسی و همکاران (1395) نیز به نقش عوامل فرهنگی- اجتماعی در توسعه کارآفرینی در تعاونی­های تولید روستایی اشاره نموده­اند. کاشانی و همکاران (2015) نیز مطابق با یافته­های این پژوهش به عوامل و موانع حمایتی-پشتیبانی، موانع سازمانی، موانع اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و مالی به عنوان یکی از بازدارنده­های توسعه کارآفرینی تعاونی­ها اذعان نموده­اند. محققان دیگر نظیر  اولوا و اولوا (2015)، سوانسون و همکاران (2020)، میچالس (2019) و نوری و هعمکاران (1399) نیز بر موانع اجتماعی، فرهنگی، مالی و اقتصادی و همچنین بروکراسی‌های ادارای به عنوان موانع مهم توسعه رفتارهای کارآفرینانه تاکید کردند.

عوامل مداخله­گر دسته­ای از عوامل بیرونی هستند که به صورت غیرمستقیم بر توسعه فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی کشاورزی اثر می­گذارند و مدیریت این عوامل خارج از عهدۀ اعضای این تعاونی­ها است. در این راستا، نتایج پژوهش نشان داد که تغییرات اقلیمی، نوسانات بازار و تلاطم­های محیطی از عواملی هستند که ترویج کارآفرینی در تعاونی­های دانشجویی کشاورزی غرب کشور را تحت تأثیر قرار می­دهند. تلاطم­های محیطی نظیر تحریم­ها و بیماری کرونا از طریق دشواری دسترسی به برخی نهاده­ها تعاونی­های دانشجویی و همچنین برقراری ارتباطات و تعاملات در بین اعضای تعاونی­های دانشجویی و مباحث بازاریابی و فروش را در راستای توسعه فعالیت­های کارآفرینانه با مشکل مواجه می­نمایند که در ادامه نوسانات بازار نظیر بالا و پایین رفتن نرخ دلار و غیره و هم­چنین تغییرات اقلیمی این مشکل را دو چندان نموده است. در این راستا، خوش‌مرام و همکاران (1396) وجود تحریم­ها و تلاطم­های محیطی و تغییرات اقلیمی را در شناسایی فرصت­های کارآفرینی به عنوان قلب فرآیند کارآفرینی مؤثر دانسته­اند که به نوعی می­توان گفت تأییدی بر نتایج این مطالعه است. نوری و همکاران (1399) نیز در مطالعه‌ای نشان داد که تحریم‌ها، نوسانات بازار و تغییرات اقلیم می‌توانند مانع بروز رفتارهای کارآفرینانه در تعاونی‌های کشاورزی باشند.

راهبردها به کلیه اقدامات خرد و کلانی اشاره دارد که به بهبود و تقویت شکل­گیری فرآیند (پدیده محوری) مورد بررسی می­پردازند. در این راستا، نتایج نشان داد که راهبردهای ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­ها دانشجویی کشاورزی شامل راهبرد آموزشی-ترویجی، راهبردالگوسازی، راهبرد کاهش بروکراسی اداری، راهبرد حمایتی- انگیزشی و راهبرد ارائه تسهیلات مالی است. در این راستا، دنیایی و همکاران (1389) نیز راهبردهای ارائه حمایت مالی- مالیاتی و اصلاح قوانین و مقررات بانکی و رجائی و همکاران (2011) فراهم کردن خدمات مالی و معافیت­های مالیاتی، اصلاح قوانین و مقررات بانکی و حمایت از کارآفرینان را به عنوان اقداماتی برای حمایت از ترویج و توسعه کارآفرینی در تعاونی­های کشاورزی پیشنهاد داده­اند. افزون بر این، کاتلر و سیگر (2018) لارنس و گانکولی (2016) نیز راهبردهای نظیر تأمین بودجه و حمایت‌های مالی و اقتصادی را برای توسعه رفتارهای کارآفرینانه در کسب و کارهای کوچک توصیه کردند. بنابراین پیشنهاد می­شود برای توسعه فعالیت­ها و اقدامات کارآفرینانه در تعاونی­های  دانشجویی کشاورزی غرب کشور صندوق­هایی برای حمایت مالی از تعاونی­های دانشجویی راه­اندازی شود که وام­های کم­بهره با شرایط بازپرداخت متناسب با شرایط دانشجویان در اختیار آنان قرار دهد. افزون بر این خرید تضمینی محصولات تولید شده توسط تعاونی­های دانشجویی می­تواند بستری را برای ترویج فعالیت­های کارآفرینانه از سوی اعضای دانشجویان ایجاد کند. برگزاری کلاس­های آموزشی برای آشنایی اعضای تعاونی با مباحث کارآفرینی و کشاورزی و هم­چنین آشنایی آنان با تعاونی­های موفق در حوزۀ کارآفرینی می­تواند به توسعه اقدامات کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی غرب کشور کمک کند. همچنین، تلاش در راستای راه­اندازی سایت­هایی برای خرید و فروش محصولات تعاونی­های دانشجویی و هم­چنین فراهم نمودن بسترهایی برای صادرات بیش­تر و راحت­تر محصولات تولیدی آن­ها می­تواند در این زمینه راهگشا باشد. از بین بردن دخالت دلالان، رابطه قرار دادن تعاونی­ها بین تولید و مصرف و دخالت مستقیم اعضا در کارها و انجام کلیه فعالیت­ها توسط خود اعضای تعاونی از جمله راهکارهایی است که از دیدگاه افراد مورد مطالعه با حذف واسطه­ها موجب توسعه فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی می­شود. نظر این­که بروکراسی اداری از عواملی به شمار می­رود که باعث بی­انگیزگی اعضای تعاونی­های دانشجویی مورد مطالعه در راستای انجام اقدامات کارآفرینانه می­شود، لذا هر گونه تلاشی در این راستا می­تواند بسترساز ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی باشد. برای مثال، کوتاه نمودن فرآیند کارها از گرفتن مجوز تا فعالیت و حذف مراحل اضافی و بی­مورد در تصویب طرح­ها در این زمینه می­تواند تا حدودی راهگشا باشد. هم­چنین، استفاده از افراد نخبه، باتجربه و باانگیزه در تعاونی­های دانشجویی و به روز شدن تعاونی با علم روز از طریق دسترسی به کامپیوتر، اینترنت، مجلات و غیره در تعاونی می­تواند به واسطۀ به روز نگه داشتن تعاونی­ها به ترویج فعالیت­های کارآفرینانه در تعاونی­های دانشجویی کمک کند. افزون بر این، چنان­چه مسئولین و سیاستگذاران نیز به افراد فعال و نمونه در تعاونی­ها توجه ویژه­ای داشته باشند و از تعاونی­های موفق و فعال تقدیر به عمل آورند، احتمال توسعه فعالیت­های کارآفرینانه در بستر تعاونی­ها دانشجویی افزایش می­یابد. در نهایت نیز، افراد مورد مطالعه معتقد بودند چنان­­چه توسعه اقدامات کارآفرینانه در بستر تعاونی­های دانشجویی کشاورزی و به دنبال بکارگیری راهکارهای ارائه شده به قوع بپیوندد، می­توان انتظار توسعه صلاحیت­های کارآفرینانه دانشجویان در نظام آموزش عالی کشور داشت که این امر سبب توسعه اجتماعی، توسعه کشاورزی و توسعه اقتصادی در  جامعه می­شود.

 

قدردانی و تشکر

این پژوهش با حمایت مالی معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه ایلام در قالب «هسته پژوهشی ترویج کارآفرینی و خوداشتغالی در دانشگاه ایلام» انجام شده است. بدین وسیله از این معاونت به خاطر حمایت‌های مادی و معنوی برای انجام این پژوهش تقدیر و تشکر به عمل می‌آید.

 

 

 

منابع
تقدیسی، ا.، و جمشیدی، ع.، و نجفی، م. (1395). بررسی عوامل موثر بر توسعه کارآفرینی در تعاونی های تولید روستایی شهرستان اصفهان. پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی، 9 (2): 72-61.
خسروی، ا.، و غلامرضایی، س.، و رحیمیان، م.، و اکبری، م. (1395). تحلیل موانع توسعه کارآفرینی سازمانی در تعاونی های کشاورزی با استفاده از رویکرد تئوری بنیانی. تعاون و کشاورزی، 5(19): 167-189.
خوش‌مرام, مژگان, زرافشانی, کیومرث, میرک‌زاده, علی‌اصغر, علی‌بیگی, امیرحسین. (1396). طراحی و تبیین الگویی برای تشخیص فرصت‌های کارآفرینی در بخش کشاورزی استان کرمانشاه: کاربرد نرم‌افزار  NVivo. پژوهش‌های روستایی، 8 (3): 403-388.
خوش‌مرام، مژگان. (1395). طراحی الگویی برای تشخیص فرصت‌های کارآفرینی در بین کارآفرینان بخش کشاورزی استان کرمانشاه. رسالۀ دکتری گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی.
دنیایی، ح.، و یعقوبی، ج.، و رجایی، ی. (1389). عوامل موثر بر تقویت و توسعه کارآفرینی در تعاونی های کشاورزی استان زنجان. تعاون و کشاورزی، 21 (3): 125-111.
ذالفقاری، م. ر. و لطیفی، م. (1390). نظریه داده بنیان با استفاده از NVivo8. تهران: دانشگاه امام سجاد.
رستمی, فرحناز, گراوندی, شهپر, زرافشانی, کیومرث. (1390). پدیدارشناسی تجربیات دانشجویان در تاسیس کسب‌وکار (مطالعه موردی: دانشجویان پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه). فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی، 4 (4): 105-87.
سعدی, حشمت اله, سلیمانی, عطیه. (1392). ظرفیت کارآفرینی دانشجویان دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا-همدانعلوم ترویج و آموزش کشاورزی، 8 (2): 118-105.
شیری، نعمت اله.، میرک زاده، علی اصغر. و زرافشانی، کیومرٍث. (1393). الگوی مفهومی ترویج کارآفرینی در بین دانشجویان نظام آموزش عالی کشاورزی. کارآفرینی در کشاورزی، 1 (4): 68-49.
علیخانی دادولایی. و عباسی رستمی، علی اکبر. (1394). بررسی اثر عامل های آموزشی و روان شناختی بر توسعه کارآفرینی در شرکت های تعاونی روستایی زنان استان گلستان، تعاون و کشاورزی، 5 (20): 194-171.
گودرزی، زهرا.، خسروی‌پور، بهمن.، برادران، مسعود.، غنیان، منصور. و منفرد، نوذر. (1392). شناسایی نقاط ضعف و قوت تعاونی‌های کشاورزی در کارآفرین شدن با استفاده از تکنیک SWOT. 29 (1): 57-51.
لایقی الهه، قاسمی پروانه، بابایی نرگس. (1391). بررسی مزیت نسبی تولید و اشتغال بخش کشاورزی استان‌های کشور. مجله اقتصادی (دوماهنامه بررسی مسائل و سیاستهای اقتصادی)،  ۱۲ (۱۱ و ۱۲): 100-83.
موسوی، سید امین. (1399). واکاوی مسائل و مشکلات تعاونی‌های دانشجویی در غرب کشور. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه کارآفرینی و توسعه روستایی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام.
نظریان، م.، و حسینی، م.، و چیذری، م. (1392). شناسایی عوامل موثر در توسعه کارآفرینی تعاونیهای کشاورزی استان تهران. پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی، 6 (3): 106-95.
نوری، سعیده.، روستا، کوروش. و نادری، نادر. (1399). مؤلفه‌های توسعه رفتارهای کارآفرینانه تعاونی‌های کشاورزی استان کرمانشاه: کاربرد نظریه بنیانی. علوم ترویج و آموزش کشاورزی، 16 (2): 221-205.
Acs, Z. J., Szerb, S. (2010). The Global Entrepreneurship and Development Index (GEDI). Paper presented at the Opening Up Innovation: Strategy, Organization and Technology, London, England, 16-18 June 2010.
Canabate, D., Serra, T., Bubnys, R. and Colomer, J. (2019). Pre-Service Teachers’ Reflections on Cooperative Learning: Instructional Approaches and Identity Construction. Sustainability, 11, 1-18.
Corbin, J; Strauss, A. (2008). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Drucker, P. (1985). Innovation and entrepreneurship. New York: Harper and Row.
Ghiasvand Ghiasy, F., Hosseini, S. J., Malekmohammadi, I., and Hosseini, M. (2009). Factors Influencing the Entrepreneurship in Iran's Agricultural Cooperatives. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 3(2), 1170-1176.
Kang, J. H., Matusik, J. G., Kim, T. Y., and Phillips, J. (2016). Interactive effects of multiple organizational climates on employee innovative behavior in entrepreneurial firms: A cross-level investigation. Journal of Business Venturing, 31(6), 628-642.
Kashani, S., Mesbah, A., and Mahmoodi, S. (2015). Analysis of Barriers to Agricultural Entrepreneurship Development from the Perspective of Agricultural Entrepreneurs in Qazvin Province. Journal of Applied Environmental and Biological Sciences, 5 (12), 47- 55.
Khoshmaram, M., Shiri, N., Shinnar, R. S., and Savari, M. (2020) Environmental support and entrepreneurial behavior among Iranian farmers: The mediating roles of social and human capital. Journal of Small Business Management, 58(5), 1064-1088
Kotlar, J., and Sieger, P. (2018). Bounded rationality and bounded reliability: A study of nonfamily managers’ entrepreneurial behavior in family firms. Entrepreneurship Theory and Practice, 43(1), 1-23.
Lawrence, C., and Ganguli, D. (2016). Entrepreneurial behaviour of dairy farmers in Tamil Nadu. Indian Research Journal of Extension Education, 12(1), 66-70.
Michaelis, T. L., Carr, J. C., Scheaf, D. J., and Pollack, J. M. (2019). The frugal entrepreneur: A self-regulatory perspective of resourceful entrepreneurial behavior. Journal of Business Venturing, 35(4), 1-19.
Olowa, O., Olowa, A. (2015). Factors Affecting Entrepreneurship Development in Agribusiness Enterprises in Lagos State, Nigeria. Global Journal of Management and Business Research: B Economics and Commerce, 15 (7), 24- 32.
Rajaei, Y., Yaghoubi, J., and Donyaei, H. (2011). Assessing effective factors in development of entrepreneurship in agriculture cooperatives of Zanjan province. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 15, 1521-1525.
Rezaei, R. (2014). Study the Role of Entrepreneurship in the Development of Rural Cooperatives. Journal of Entrepreneurship in Agriculture, 1 (1), 85-102. (In Persian)
Shiri, N., Shinnar, R.S., Mirakzadeh, A.A., and Zarafshani, K. (2017). Cultural values and entrepreneurial intentions among agriculture students in Iran. International Entrepreneurship and Management Journal, 13, 1157–1179.
Strass, A., and Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: grounded theory procedures and techniques new bury park.
Svensson, P. G., Andersson, F. O., and Faulk, L. (2020). Organizational capacity and entrepreneurial behavior. Nonprofit Management and Leadership. 30(4), 693-707.