نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی تهران، تهران، ایران
2 گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
3 گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران
4 گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران
5 گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه‌طباطبایی، تهران، ایران
چکیده
تازه های تحقیق
مشارکت بازیگران عمده بخش تعاون، کاهش پیچیدگی‌های بوروکراسی و آموزش تعاون‌گران، برای ارتقای شفافیت در بخش تعاون مطرح شده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Although transparency literature is mainly concentrated on government transparency, but it has gone far beyond it and has been extended to private companies, cooperatives, NGOs and charities. The field of cooperatives is one of the fields in which transparency has entered in recent decades in the form of concepts such as "corporate governance", "corporate transparency" and "open corporate data". The aim of this research is to design an index to measure transparency in cooperatives. This qualitative research has been conducted using documentary studies, interviews with 45 experts and focus group. The statistical population of the study includes all experts and activists in the field of cooperation, including managers and government experts, members of unions and chambers, and members of cooperatives. Cooperative Transparency Index (CTI) consists of 6 dimensions and 39 items. In addition to measuring the level of transparency in cooperatives (in the range of 0 to 100), this index determines the optimum or desired level of transparency, separately for "each user in each item", "each item", "each dimension" and "final amount of Index". Finally, some policy recommendations have been proposed to promote transparency in the cooperative sector, including participation of major actors in cooperative sector, reduction of bureaucratic complexities and education of cooperatives.
کلیدواژه‌ها [English]
تدوین شاخص شفافیت شرکتهای تعاونی در ایران
وحید کشافی نیا[1]*، مهدی یخچالی[2]، بهزاد مینایی[3]، محمدرضا مسعودی[4]، محمدعلی زارع محمودآبادی[5]
تاریخ دریافت: 7/7/1399
تاریخ پذیرش: 17/9/1399
کشافی نیا، و.، یخچالی، م.، مینایی، ب.، مسعودی، م،ر و زارع محمودآبادی ، م،ع. 1400. تدوین شاخص شفافیت شرکتهای تعاونی در ایران. تعاون و کشاورزی 10(38): 1-42.
چکیده
اگرچه ادبیات شفافیت، عمدتاً بر «شفافیتِ حکومت» متمرکز است؛ اما در دهههای اخیر، این مفهوم از سطحِ حکومت فراتر رفته و به شرکتهای خصوصی، تعاونی، سازمانهای مردمنهاد و خیریه‌‌‌‌‌‌‌‌ها نیز تسری پیداکرده است. حوزه شرکتهای تعاونی ازجمله حوزه‌هایی است که شفافیت در قالبِ مفاهیمی نظیر «حکمرانی شرکتی»، «شفافیت شرکتی» و «دادهی داده باز شرکتی»، در دهههای اخیر به آن ورود کرده است. هدف این پژوهش، تدوین یک شاخص برای سنجش شفافیت در شرکتهای تعاونی است. این پژوهش با اتکاء به روش‌شناسی کیفی انجام شده است. دادههای موردنیاز از طریق مطالعات اسنادی، انجام مصاحبه با 45 نفر از خبرگان حوزه تعاون و برگزاری گروه کانونی گردآوری شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه صاحب‌نظران و فعالان حوزه تعاون ازجمله مدیران و کارشناسان دولتی، اعضای اتاق تعاون، اتحادیه‌ها و نیز اعضای شرکتهای تعاونی است. شاخص طراحی‌شده، شاخص شفافیت شرکتهای تعاونی نام‌گذاری شد که از شش بُعد و 39 گویه تشکیل‌شده است. این شاخص علاوه بر سنجش میزان شفافیت در شرکتهای تعاونی (در بازه 0 تا 100)، میزان بهینه یا مطلوب شفافیت را نیز به تفکیک «هر کاربر در هر گویه»، «هر گویه»، «هر بُعد» و «میزان نهایی شاخص» تعیین می‌کند. درنهایت، برخی پیشنهادهای سیاستی ازجمله مشارکت بازیگران عمده بخش تعاون، کاهش پیچیدگی‌های اداری و آموزش تعاون‌گران، برای ارتقاء شفافیت در بخش تعاون مطرح‌شده است.
واژگان کلیدی: شاخص شفافیت، حکمرانی شرکتی، شفافیت شرکتی، داده باز شرکتی، شرکتهای تعاونی
مقدمه
در دهههای اخیر نه‌تنها مطالبه شهروندان برای شفافیت افزایش‌یافته؛ بلکه مشروعیت نظام‌های سیاسی و احزاب، میزان سود شرکتها، محبوبیت انجمن‌ها و مقبولیت سازمانهای مردمنهاد نیز تحت تأثیر شفافیت قرارگرفته است. اگرچه ادبیات علمی مرتبط با شفافیت، عمدتاً متمرکز بر «شفافیتِ حکومت[6]» (Meijer, 2013) است؛ اما در دهههای اخیر، این مفهوم از سطحِ حکومت فراتر رفته و به شرکتهای خصوصی (Hermalin & Wisbach, 2012)، تعاونی (Mohamad & Othmn, 2013)، سازمانهای مردمنهاد (Cabedo et al, 2018) و خیریه‌‌‌‌‌‌‌‌ها (Harris & Neely, 2018) نیز تسرّی پیداکرده است. به لحاظ تاریخی نیز، شفافیتِ «حکومت»، مقدم بر سایر حوزه‌ها بوده است. بسیاری از پژوهشگران ریشه‌های تاریخی «شفافیتِ حکومت» را به «شکل‌گیری لیبرال دموکراسی و رشد فنّاوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی در غرب» (Meijer, 2015) نسبت می‌دهند. علاوه بر قدمت تاریخی، شفافیتِ حکومت «در دو دهه گذشته، درنتیجه تصویب قوانین مربوط به آزادی دسترسی به اطلاعات[7] در بسیاری از کشورها، در مسیر رشد ]نیز[ قرار داشته است (Meijer, 2013).
بااین‌حال، از اوایل دهه 1990 و در واکنش به ورشکستگی شرکتهای بزرگی نظیر انرون[8] و وُرلدکام[9]، اصلِ «آشکارسازی و شفافیت[10]» در ذیل مفهوم «حکمرانی شرکتی[11]» و باهدف کاهش تعارض بین منافع مالکان/سهامداران و مدیران شرکتها مطرح شد (OECD, 2015). منظور از «آشکارسازی و شفافیت» در «حکمرانی شرکتی» این است که «تمام مسائل مربوط به شرکت شامل وضعیت مالی، عملکرد، مالکیت و سهام‌داری و مدیریت شرکت، در زمان مناسب و به‌طور دقیق در اختیار اعضا قرار بگیرد» (OECD, 2015).
اگر اصلِ «آشکارسازی و شفافیت» در «حکمرانی شرکتی» برگردش اطلاعات در درون شرکت متمرکز است، در سال‌های اخیر، برخی از پژوهشگران (Ardigó & Zúñiga, 2019, Bushman et.al, 2004) و سازمان‌ها (Transparency International, 2012) تلاش کرده‌اند با طرح مفهوم «شفافیت شرکتی[12]»، شفافیت را به خارج از مرزهای شرکتها نیز سوق دهند. در شفافیت شرکتی، نه‌تنها مالکان و سهامداران، بلکه عموم مردم نیز به‌عنوان جامعه هدفِ نظام شفاف‌سازی در نظر گرفته می‌شوند. ازاین‌رو، در ادبیاتِ شفافیت شرکتی، از اصطلاح «داده باز شرکتی[13]» نیز به‌عنوان یکی از انواع «شفافیت شرکتی» استفاده می‌شود. منظور از دادهی باز شرکتی، انتشار یا آشکارسازی اطلاعاتی است که می‌تواند موردتوجه و علاقه سایر ذینفعان همچون عموم مردم، بخش خصوصی و جامعه مدنی باشد (Lord, 2019).
پس از تشکیل «گروه بررسی حکمرانی شرکتی[14]» در سال 2003 و ارائه نظام‌نامة حکمرانی شرکتی تعاونی‌ها در بریتانیا طی سال 2004، مفهوم حکمرانی شرکتی، با پیشگامی بریتانیا، وارد حوزه شرکتهای تعاونی شد. در گزارش این گروه به مجلس بریتانیا تصریح‌شده است که «اگرچه بخش تعاون هنوز تجربه شکست در مقیاس برخی شرکتهای خصوصی نظیر وُرلدکام و پارمالت را ندارد؛ اما اکنون بیش از هر زمان دیگری، لزوم توجه به استانداردهای حکمرانی شرکتی در شرکتهای تعاونی، احساس می‌شود» (Coles, 2004)؛ بنابراین، پس از گذشت بیش از یک دهه از طرحِ مفهوم «حکمرانی شرکتی» در شرکتهای خصوصی، از اوایل قرن 21 میلادی این مفهوم در شرکتهای تعاونی نیز مطرح شد و مفهوم جدیدی با عنوان «حکمرانی شرکتی تعاونی[15]» گسترش پیدا کرد. به‌تدریج، مفهوم «شفافیت شرکتی» و «داده باز شرکتی» نیز وارد گفتمان شرکتهای تعاونی شدند.
اگرچه هنوز شفافیتِ شرکتهای تعاونی به‌اندازه شفافیتِ شرکتهای خصوصی، عمومیت نیافته و تبدیل به گفتمان عمومی نشده است، اما در سال‌های اخیر در برخی از کشورها، ازجمله برزیل (Central Bank of Brazil, 2008)، مالزی (Mohamad & Othmn, 2013) و نپال (Puri & Walsh, 2018) نیز بحث‌هایی در این زمینه مطرح‌شده است. با توجه به مشکلات و ضعف‌هایی که در حال حاضر، برخی از شرکتهای تعاونی در ایران با آن‌ها دست‌به‌گریبان هستند، ازجمله فساد و ناکارآمدی، به‌ویژه در تعاونی‌های مسکن و اعتباری، به نظر می‌رسد، شفافیت می‌تواند زمینه را برای حل برخی از این مشکلات فراهم کند (کبیری، 1398).
در شرکتهای تعاونی کشور، گزارش‌های مربوط عملکرد هیئت‌مدیره، از سوی مدیرعامل در مجامع عادی و فوق‌العاده قرائت و یک نسخه مکتوب از آن در اختیار اعضا قرار می‌گیرد. اگرچه بازرس یا بازرسان شرکت، وظیفه نظارت مستمر و موشکافانه بر وضعیت شرکت رادارند؛ اما در مواردی به سبب غفلت یا غیرمتخصص بودن آن‌ها، پیچیده بودن اطلاعات و مشارکت نکردن اعضای عادی شرکت، تخلفات و کم‌کاری‌هایی صورت می‌گیرد. شفافیت، از طریق ایجاد نظارت جمعی مستمر، ضمن جلوگیری از بروز فساد در شرکتهای تعاونی به افزایش کارآمدی آن‌ها کمک می‌کند. طراحی یک شاخص برای سنجش شفافیت شرکتهای تعاونی، یک ابزار برای نیل به هدف مذکور محسوب می‌شود.
بی‌شک شفافیت مستلزم رعایت استانداردهایی است که بدون رعایت آن‌ها، سیاست‌های شفاف‌سازی کارآمد و اثربخش نخواهند بود. ازاین‌رو، پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که یک تعاونی مطلوب (در ایران) ازنظر شفافیت، چه اطلاعاتی را، چه زمانی، در کجا، چه مقدار، در چه قالبی (فُرمتی) و در اختیار چه کسانی باید قرار دهد؟ در این پژوهش تلاش شده است تا ضمن واکاوی ابعاد مختلف شفافیت در شرکتهای تعاونی از طریق بررسی تجربیات بین‌المللی و با بهره‌گیری از تجربیات نخبگان کشور، یک شاخص، با عنوان «شاخص شفافیتِ شرکتهای تعاونی»[16] برای سنجش شفافیت در این شرکتها طراحی شود.
مبانی نظری
در این بخش به‌طور اجمالی، به‌مرور ادبیات «شفافیت شرکتی»، «حکمرانی شرکتی» و شفافیت در شرکتهای تعاونی پرداخته‌شده است.
شفافیت شرکتی
در یک تعریف کلی، شفافیت شرکتی عبارت است «از آشکارسازی داوطلبانه یا اجباری برخی اطلاعات شرکت برای ذینفعان داخلی و/یا خارجی شرکت» (Farvaque et al., 2011). براساس تحقیق آردیگو و زونیگا (Ardigó & Zúñiga, 2019) شفافیت شرکتی از طریق آشکارسازی تقاضا-محور یا پیش‌دستانة برخی اطلاعات شرکت از قبیل موارد زیر حاصل می‌شود:
بوشمن و همکاران (Bushman & et al., 2004) شفافیت شرکتی را «خروجی مشترک یک نظام چندوجهی می‌دانند که اجزای آن به‌صورت جمعی، اطلاعات را برای عرضه به مشارکت‌کنندگان تجاری خارج از شرکت، تولید، گردآوری، اعتبار دهی و منتشر می‌کنند». چارچوب طراحی‌شده توسط این پژوهشگران، از سه بخش تشکیل‌شده است: 1) گزارش‌های شرکت (شامل، آشکارسازی سرمایه‌گذاری‌های شرکت، سهامداران و مالکان، معرفی مدیران، حقوق و مزایای مدیران و هیئت‌مدیره و غیره)؛ 2) انتشار اطلاعات (شامل میزان دسترسی به رسانه‌های گروهی و مالکیت رسانه‌های گروهی) و 3) تحصیل اطلاعات به‌صورت انفرادی (تعداد تحلیل‌گران شرکتها، سرمایه‌گذاران نهادی و غیره).
همچنین، موسسه استاندارد اند پورز[17] (Patel & Dallas, 2002) ضمن طراحی یک شاخص برای سنجش شفافیت در شرکتها، به ارزیابی و رتبه‌بندی آن‌ها نیز پرداخته است. این شاخص شامل 98 معیار در سه حوزه زیر است و بر اساس استانداردهای گزارشگری کشورهای عضو OECD طراحی‌شده است:
1-ساختار مالکیت و حقوق مالکان (28 معیار): این معیارها بر مواردی نظیر آشکارسازی سهامداران بر اساس ماهیت (حقوقی، حقیقی، دولتی یا خصوصی) تعداد سهام و ارزش اسمی سهام منتشر‌شده، روابط و درصد مالکیت متقابل سهامداران، وجود تقویم مشخص از جلسات سهامداران، صورت‌جلسات و خلاصه مذاکرات مجامع، نحوه اطلاع سهامداران از جلسات، تعیین رویه‌هایی برای ارائه پیشنهاد توسط سهامداران در جلسات، نحوه معرفی مدیران برای شرکت در انتخابات هیئت‌مدیره، چگونگی پرسش از هیئت‌مدیره؛
2-شفافیت مالی و افشای اطلاعات (35 معیار): توصیف برنامه‌های راهبردی، جزئیات و شاخص‌های مرتبط با محیط تجاری و روند صنعت، جزئیات مربوط به تولید، فروش و سودآوری محصولات و بخش‌های فعالیت و سهم بازار هر یک از آن‌ها، پیش‌بینی‌ها و جزئیات مربوط به سودآوری محصولات و بخش‌ها، معیارهای کارایی و مقایسه آن با معیارهای متوسط صنعت، برنامه‌های سرمایه‌گذاری آتی و جزئیات مربوطه، اطلاعات فصلی، تهیه سود و زیان، ترازنامه و جریان وجوه نقد بر اساس استانداردهای حسابداری بین‌المللی به‌صورت مکمل، نحوه ارزیابی دارایی‌ها، نحوه تهیه صورت‌های مالی تلفیقی، فهرست شرکت‌هایی که شرکت موردنظر در آن‌ها دارای علائق و یا منافع است (به همراه با اطلاعات مربوط به معاملات انجامشده با آن‌ها)، گزارش حسابرسی و حق‌الزحمه پرداختی به حسابرسان برای امور حسابرسی و نیز سایر مبالغ پرداختی به آن‌ها؛
3-ساختار هیئت‌مدیره و مدیریت (35 معیار): ارائه اطلاعاتی در خصوص رئیس و سایر اعضای هیئت‌مدیره به‌جز نام و عنوان آن‌ها از قبیل سوابق، تجربیات گذشته و مدت همکاری با شرکت، اطلاعات مربوط به مدیران کلیدی، نقش و وظایف اعضای هیئت‌مدیره، خلاصه تصمیمات مهم اتخاذ‌شده در جلسات هیئت‌مدیره، وجود کمیته‌های مختلف از قبیل حسابرسی، انتخاب مدیران، تعیین حقوق و مزایا، تعیین راهبردهای سرمایه‌گذاری و تأمین مالی، حقوق، مزایا و پاداش اعضای هیئت‌مدیره و نحوه پرداخت آن، تعداد سهام متعلق به اعضای هیئت‌مدیره و مدیران ارشد، قرارداد مدیرعامل و حقوق، مزایا و پاداش پرداختی به ایشان و برنامه‌های آموزشی مدیران (خالقی‌مقدم و خالق، 1387).
سازمان شفافیت بین‌الملل[18] (2012) نیز شاخصی با عنوان شفافیت شرکتی ارائه کرده است. این شاخص بر سه مؤلفه استوار است:
برنامه‌های مقابله با فساد[19]: منظور از این مؤلفه، میزان تعهد شرکت به مقابله با فساد و ارتقاء قواعد اخلاقی در بین مدیران، کارکنان، شرکا و سایر کنشگران مرتبط از طریق یک شبکه ارزشی است. در سال 2009 سازمان شفافیت بین‌الملل دستورالعمل گزارش دهی در مورد مبارزه با فساد را ارائه کرد که در آن 10 اصل برای مقابله با فساد معرفی‌شده بود. این سند از اصول تجاری مقابله با فساد[20] برگرفته‌شده بود که در آن پیشنهادهای مشخصی به شرکتها برای مقابله با فساد و شفافیت ارائه‌شده بود. ابعاد سنجش این مؤلفه به شرح زیر است:
شفافیت سازمانی[21]: برای سنجش این بُعد، میزان اطلاعاتی که شرکتها آشکار می‌کنند، در نظر گرفته می‌شود. مواردی از قبیل عنوان شرکت، درصد سهام و حوزه فعالیت.
گزارش‌های کشور به کشور[22]: در این بُعد از شرکتهای چندملیتی خواسته می‌شود اطلاعاتی درباره خود به‌صورت شفاف در اختیار شهروندان کشور میزبان قرار دهند. شهروندان کشورهای درحال‌توسعه که اغلب میزبان شرکتهای چندملیتی هستند، می‌بایست اطلاعات کافی برای ارزیابی فعالیت‌های این شرکتها داشته باشند.
چیونگ و همکاران (2010) در پژوهشی به بررسی شفافیت در 100 شرکت برتر چین در فاصله سال‌های 2004 تا 2007 پرداخته‌اند. پژوهشگران در این پژوهش سه هدف اصلی را دنبال می‌کردند: 1) بررسی رابطه شفافیت باارزش تجاری یک شرکت، 2) ارزیابی تفاوت میان آشکارسازی اطلاعات به‌صورت اجباری و آشکارسازی اطلاعات به‌صورت داوطلبانه و 3) شناسایی ویژگی‌هایی از شرکتهای چینی که دارای بیش‌ترین حد شفافیت هستند. در این پژوهش درمجموع 56 گویه برای ارزیابی شفافیت در این شرکتها در نظر گرفته‌شده است. از این تعداد گویه، تعداد 24 گویه هم‌راستا با قوانین بوده و رعایت آن‌ها برای شرکتها اجباری است و سایر گویه‌ها (32 گویه) داوطلبانه تلقی می‌شوند. در جدول 1 شاخص شفافیت شرکتهای چینی، پژوهش چیونگ و همکاران (2010) آورده شده است.
حکمرانی شرکتی
پس از انقلاب صنعتی و با جدا شدن تدریجی مالکیت از مدیریت، شرکتها با مشکلاتی ازجمله بروز تعارض منافع[23]، عدم تقارن اطلاعاتی[24]، کاهش انگیزه[25] و کاهش ریسک‌پذیری[26] مدیران مواجه شدند، تا جایی که این مشکلات برخی شرکتهای خصوصی بزرگ نظیر انرون را به مرحله ورشکستگی کشاند. بروز این مشکلات منجر به طرح مفهوم «حکمرانی شرکتی» شد. حکمرانی شرکتی «دربرگیرنده مجموعه روابط بین سهامداران، مدیران، حسابرسان و سایر ذینفعان است که متضمن برقراری نظام کنترلی به‌منظور رعایت حقوق سهامداران جزء و
جدول 1- شاخص شفافیت شرکتهای چینی
|
ردیف |
بُعد |
گویه |
|
1 |
حقوق سهامداران |
اطلاع سهامداران در خصوص پاداش هر یک از اعضای هیئت‌مدیره |
|
نحوه ارائه و اطلاعرسانی پاداش اعضای هیئت‌مدیره |
||
|
نحوه اطلاعرسانی سهامداران در خصوص ملاقات حضوری |
||
|
وجود فهرستی برای حضوروغیاب اعضای هیئت‌مدیره |
||
|
مستند‌سازی سوابق سؤالات و مسائلی که سهامداران مطرح کرده‌اند |
||
|
2 |
رفتار و تعامل عادلانه تمامی سهامداران |
ارائه توضیحات و استدلال در مورد چرایی و چگونگی تعاملات بیرونی و تأثیر آن بر شرکت |
|
موفقیت تمام تعاملات بیرونی طی یک سال گذشته |
||
|
استفاده از نماینده جهت تسهیل فرآیند رأی‌گیری در مواقع موردنیاز |
||
|
کیفیت فرآیند اطلاعرسانی به نمایندگان |
||
|
زمان موردنیاز جهت انجام هماهنگی قبلی برای ملاقات با سهامداران |
||
|
3 |
نقش ذینفعان |
تصریح موارد مرتبط با امنیت و رفاه کارکنان توسط شرکت |
|
تصریح نقش انواع ذینفعان توسط شرکت |
||
|
تصریح مسئولیت شرکت در قبال محیط‌زیست |
||
|
4 |
آشکارسازی و شفافیت |
وجود ساختار مالکیت شفاف در شرکت |
|
سنجش کیفیت گزارش‌های سالانه (گزارش مالی، عملیات، جایگاه رقابتی و غیره) |
||
|
امکان درخواست اعلام چگونگی تعاملات سهامی مدیران در خصوص سهام شرکت |
||
|
وجود یک واحد ممیزی مستقل در شرکت |
||
|
انجام ممیزی در شرکت توسط ممیزان مستقل و مورد تأیید به‌صورت سالانه |
||
|
وجود شروط حسابرسی در ممیزی بیانیه‌های مالی |
||
|
وجود چندین کانال ارتباطی برای دسترسی به اطلاعات |
||
|
وجود یک تارنمای فعال برای به اشتراک‌گذاری منظم اطلاعات در اسرع وقت |
||
|
5 |
وظایف و شاکله هیئت‌مدیره |
وجود یک مرام‌نامه اخلاقی برای اعضای هیئت‌مدیره و همچنین وجود قوانین مدون در شرکت |
|
وجود مکانیسمی برای ارزیابی کیفیت و محتوای گزارش سالانه کمیته ممیزی |
||
|
تصریح استقلال شرکت در گزارش سالیانه |
||
|
انتشار اطلاعات تماس رابط سرمایه‌گذاری |
||
|
وجود رویه برای ارائه گزارش توسط هیئت‌رئیسه |
منبع: چیونگ و همکاران (2010)
اجرای صحیح مصوبات مجمع و جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی است» (حساس یگانه، خیراللهی، 1387). پس از طرح حکمرانی شرکتی در حوزه شرکتهای خصوصی در دهه 1990، در اوایل قرن 21 میلادی، این مفهوم در حوزه شرکتهای تعاونی نیز طرح شد (Coles, 2004).
حکمرانی شرکتی در تعاونی‌های برزیل
در سال 2008، بانک مرکزی برزیل (Central Bank of Brazil, 2008) گزارشی با عنوان «حکمرانی شرکتهای تعاونی: دستورالعمل‌هایی برای حکمرانی مالی خوبِ شرکتهای تعاونی» منتشر کرد. هدف از این انتشار این گزارش، ارائه رهنمودهایی برای الگوهای خوب حاکمیت در شرکتهای تعاونی اعتباری عنوان‌شده است. رهنمودهای پیشنهادی این گزارش برای تعاونی‌ها در چهار بخش کلی ارائه‌شده است:
1-نمایندگی و مشارکت: در این بخش تمرکز اصلی بر مسائل مرتبط با مجمع‌ها، رویه‌های رأی‌گیری، کانال‌های ارتباطی، شکل‌گیری تعاونی‌ها و اطلاعاتی از این قبیل است.
2-راهنمای امور راهبردی: در این بخش‌بر لزوم جدایی فعالیت‌های راهبردی و فعالیت‌های اجرایی تأکید شده و وظایف و مسئولیت‌های اصلی مدیران استراتژیک به‌تفصیل تشریح شده است.
3-راهنمای امور اجرایی: در این بخش نیز بر لزوم جدایی فعالیت‌های راهبردی و فعالیت‌های اجرایی تأکید و وظایف و مسئولیت‌های اصلی مدیران اجرایی به‌تفصیل تشریح شده است.
4-نظارت و کنترل: در این بخش‌بر دیگر کنشگران موجود در یک شرکت تعاونی به‌غیراز اعضای هیئت‌مدیره تأکید شده و به نقش نظارتی هر یک از آن‌ها و همچنین سازوکارهایی که هر یک برای نظارت و کنترل امور استفاده می‌کنند، پرداخته‌شده است.
شفافیت شرکتهای تعاونی
با در نظر گرفتن سه دسته کاربر، سه نوع شفافیت برای شرکتهای تعاونی می‌توان تصور نمود:
1-شفافیت شرکت تعاونی برای اعضاء، هیئت‌مدیره و بازرس: اعضای تعاونی در این نوع شفافیت، این فرصت را پیدا می‌کنند که حقِ سهام‌داری خود را بر مبنای اطلاعات دقیق اِعمال کنند (OECD, 2015). همچنین، با افزایش شفافیت در شرکت تعاونی، تعارض منافع بین سهامداران و مدیران کنترل می‌شود (خالقی مقدم و خالق، 1387) و درنتیجه ضمن کاهش فساد کاهش، کارآمدی شرکت افزایش می‌یابد.
2-شفافیت شرکت تعاونی برای دولت: این نوع شفافیت از طریق ایجاد بستر و ابزارهای لازم، سیاست‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری، قاعده گذاری، تنظیمگری و نظارت دولت را تسهیل می‌بخشد و حکومت را در اِعمال وظایف حاکمیتی خودیاری می‌رساند.
3-شفافیت شرکت تعاونی برای عموم: شفافیت شرکتهای تعاونی برای عموم مردم می‌تواند تبدیل به یک مزیت رقابتی برای شرکت شود (Fung et al., 2003) ، ارزش تجاری و سودآوری شرکت را افزایش دهد (Cheung et al., 2010) و عملکرد شرکت را بهبود بخشد (Puri & Walsh, 2018).
جدول 1- ابعاد و گویه‌های داده باز تعاونی‌های بریتانیا
|
بُعد |
گویه |
توضیحات |
|
مجموعه داده سازمانهای تعاونی |
شماره شناسایی سازمانیِ شرکت تعاونی بریتانیا |
یک شناسه یکتا برای شناسایی تعاونی‌های بریتانیا است. |
|
شماره ثبت |
شناسه یکتایی که یک مرکز ثبت حقوقی به هر تعاونی در بریتانیا تخصیص می‌دهد. |
|
|
مرکز ثبت |
منظور مرکزی است که هر تعاونی در آن ثبت‌شده است. |
|
|
نام تجاری/نام ثبت‌شده |
نام ثبت‌شده تعاونی در مرکز ثبت حقوقی: نام ثبت‌شده تعاونی ممکن است بانام کالا یا خدمتی که آن شرکت ارائه می‌دهد، متفاوت باشد. |
|
|
فرم حقوقی |
منظور فرم ثبت حقوقی است. |
|
|
آدرس ثبت‌شده |
کُدی است که بر اساس طبقه‌بندی صنایع در بریتانیا به هر شرکت تخصیص داده می‌شود. |
|
|
بخش |
در اینجا، تعاونی‌ها بر اساس استاندارد دسته‌بندی صنعت سال 2007 بریتانیا دسته‌بندی می‌شوند. |
|
|
بخش ـ ساده‌شده، سطح بالا[27] |
کُدی است که بر اساس طبقه‌بندی تعاونی‌ها در بریتانیا به هر شرکت تخصیص داده می‌شود. |
|
|
طبقه‌بندی مالکیت[28] |
مشخص می‌کند چه کسانی عضو شرکت تعاونی هستند. |
|
|
وضعیت ثبت[29] |
دو وضعیت برای این شاخص قابل گزارش است: 1- در حال فعالیت و 2- منحل. |
|
|
تاریخ ثبت شخصیت حقوقی شرکت |
تاریخی که شخصیت حقوقی شرکت به‌طور رسمی ثبت می‌شود. |
|
|
تاریخ انحلال |
تاریخی که شرکت تعاونی رسماً منحل شده است. |
|
|
مجموعه داده اقتصادی تعاونی |
گردش مالی |
حجم خالص سالانه فروش تمام کسورات و مالیات‌ها |
|
سود قبل از مالیات[30] |
جمع سود شرکت از کسر تمام هزینه‌ها و پرداختی‌ها قبل از پرداخت مالیات |
|
|
وجوه اعضاء/سهامداران |
وجوه سهامداران به میزان سهام در یک شرکت اشاره دارد که متعلق به سهامداران است. |
|
|
عضویت |
مجموع تعداد اعضای شرکت |
|
|
کارکنان |
تعداد کارکنان شرکت |
|
|
به‌روز بودن دادهها |
نشان‌دهنده به‌روز بودن آمار و ارقام است. |
|
|
پایان سال مالی |
تاریخ اتمام محاسبات مالی شرکت را نشان می‌دهد. |
|
|
سال اقتصادی |
سال انتشار گزارش مالی اتحادیه تعاونی‌های بریتانیا را نشان می‌دهد. |
|
|
بازارهای فروش |
کد CUK[31] |
کدی است که از سوی اتحادیه تعاونی‌های بریتانیا به تعاونی‌ها داده‌شده است |
|
عنوان بازار فروش |
عنوان حوزه تجاری شرکت |
|
|
آدرس |
آدرس شرکت |
|
|
توصیف |
توضیحات مربوط به ساعات کار شرکت، خدمات شرکت و غیره |
|
|
تلفن |
شماره تماس شرکت |
|
|
وب‌سایت |
آدرس وب‌سایت شرکت |
|
|
تقسیمات کشوری |
نوع محدوده[32] |
نوع محدوده ثبت رسمی شرکت |
|
عنوان محدوده |
عنوان محدوده ثبت شرکت |
منبع اخذ دادهها (ثبتی یا اخذ مستقیم از شرکتها)
دادهی باز شرکتی در بریتانیا
بریتانیا را می‌توان پیشگام داده باز در شرکتهای تعاونی قلمداد کرد. در سال 2012 پایگاه داده باز تعاونی‌های بریتانیا[33] (Co‑operatives UK, 2012) راه‌اندازی شد. این پایگاه داده، علاوه بر فعالیت در حوزه‌های آموزشی و ترویجی، سالانه اطلاعاتی را درباره شرکتهای تعاونی در اختیار عموم قرار می‌دهد. در بخش داده باز این وب‌سایت[34]، اطلاعات برخط و گزارش‌های سالانه درباره شرکتها تعاونی در بریتانیا، به‌صورت کمّی و گرافیکی در معرض دید عموم قرارگرفته می‌گیرد[35]. در جدول 2 ابعاد و گویه‌های داده باز تعاونی‌های بریتانیا آورده شده است.
جدول 2- ابعاد و گویه‌های داده باز تعاونی‌های بریتانیا
|
بُعد |
گویه |
توضیحات |
|
مجموعه داده سازمانهای تعاونی |
شماره شناسایی سازمانیِ شرکت تعاونی بریتانیا |
یک شناسه یکتا برای شناسایی تعاونی‌های بریتانیا است. |
|
شماره ثبت |
شناسه یکتایی که یک مرکز ثبت حقوقی به هر تعاونی در بریتانیا تخصیص می‌دهد. |
|
|
مرکز ثبت |
منظور مرکزی است که هر تعاونی در آن ثبت‌شده است. |
|
|
نام تجاری/نام ثبت‌شده |
نام ثبت‌شده تعاونی در مرکز ثبت حقوقی: نام ثبت‌شده تعاونی ممکن است بانام کالا یا خدمتی که آن شرکت ارائه می‌دهد، متفاوت باشد. |
|
|
فرم حقوقی |
منظور فرم ثبت حقوقی است. |
|
|
آدرس ثبت‌شده |
کُدی است که بر اساس طبقه‌بندی صنایع در بریتانیا به هر شرکت تخصیص داده می‌شود. |
|
|
بخش |
در اینجا، تعاونی‌ها بر اساس استاندارد دسته‌بندی صنعت سال 2007 بریتانیا دسته‌بندی می‌شوند. |
|
|
بخش ـ ساده‌شده، سطح بالا[36] |
کُدی است که بر اساس طبقه‌بندی تعاونی‌ها در بریتانیا به هر شرکت تخصیص داده می‌شود. |
|
|
طبقه‌بندی مالکیت[37] |
مشخص می‌کند چه کسانی عضو شرکت تعاونی هستند. |
|
|
وضعیت ثبت[38] |
دو وضعیت برای این شاخص قابل گزارش است: 1- در حال فعالیت و 2- منحل. |
|
|
تاریخ ثبت شخصیت حقوقی شرکت |
تاریخی که شخصیت حقوقی شرکت به‌طور رسمی ثبت می‌شود. |
|
|
تاریخ انحلال |
تاریخی که شرکت تعاونی رسماً منحل شده است. |
|
|
مجموعه داده اقتصادی تعاونی |
گردش مالی |
حجم خالص سالانه فروش تمام کسورات و مالیات‌ها |
|
سود قبل از مالیات[39] |
جمع سود شرکت از کسر تمام هزینه‌ها و پرداختی‌ها قبل از پرداخت مالیات |
|
|
وجوه اعضاء/سهامداران |
وجوه سهامداران به میزان سهام در یک شرکت اشاره دارد که متعلق به سهامداران است. |
|
|
عضویت |
مجموع تعداد اعضای شرکت |
|
|
کارکنان |
تعداد کارکنان شرکت |
|
|
به‌روز بودن دادهها |
نشان‌دهنده به‌روز بودن آمار و ارقام است. |
|
|
پایان سال مالی |
تاریخ اتمام محاسبات مالی شرکت را نشان می‌دهد. |
|
|
سال اقتصادی |
سال انتشار گزارش مالی اتحادیه تعاونی‌های بریتانیا را نشان می‌دهد. |
|
|
منبع |
منبع اخذ دادهها (ثبتی یا اخذ مستقیم از شرکتها) |
|
|
بازارهای فروش |
کد CUK[40] |
کدی است که از سوی اتحادیه تعاونی‌های بریتانیا به تعاونی‌ها داده‌شده است |
|
عنوان بازار فروش |
عنوان حوزه تجاری شرکت |
|
|
آدرس |
آدرس شرکت |
|
|
توصیف |
توضیحات مربوط به ساعات کار شرکت، خدمات شرکت و غیره |
|
|
تلفن |
شماره تماس شرکت |
|
|
وب‌سایت |
آدرس وب‌سایت شرکت |
|
|
تقسیمات کشوری |
نوع محدوده[41] |
نوع محدوده ثبت رسمی شرکت |
|
عنوان محدوده |
عنوان محدوده ثبت شرکت |
چارچوب مفهومی پژوهش
تعریف و اصول شفافیت
در این پژوهش به‌منظور اجتناب از ابهام مفهومی، شفافیت با شش اصل تعریف‌شده است که آن را از سایر مفاهیم نظیر «آشکارسازی[42]»، «گزارشگری تخلف[43]» و غیره متمایز می‌کند. شفافیت عبارت است از ارائه اطلاعاتی که باید (اطلاعات مناسب)، به مقداری که باید (حجم مناسب)، درزمانی که باید (زمان مناسب)، درجایی که باید (در محل مناسب) برای کاربری که باید (کاربر مناسب) و به شیوه‌ای که باید (استاندارد مناسب):
اصل اول: انتشار اطلاعات مناسب
علی‌رغم اینکه اغلب فرض می‌شود که اگر تمام اطلاعات یک سازمان منتشر شود، این سازمان از سطح شفاف‌سازی بهتری برخوردار بوده و پیامدهای مثبت بیش‌تری در انتظار آن است، اما در عمل ثابت‌شده است که انتشار هر اطلاعاتی، مطلوب نیست و انتشار برخی آن‌ها ممکن است به امنیت یک سازمان، اعتبار و آبروی یا منافع اقتصادی آن لطمه وارد کند (Croitorov, 2017). اگرچه تعیین اطلاعاتی که باید منتشر شوند، یک امر وابسته به زمینه[44] است؛ اما در انتشار یک دسته اطلاعات، توجه به برخی نکات می‌تواند راهگشا باشد:
کاربران اطلاعات چه کسانی هستند و مطالبه یا انتظار انتشار چه اطلاعاتی رادارند؟
در مقایسه با سایر اطلاعاتی که می‌توان منتشر کرد، این اطلاعات تا چه اندازه مهم هستند؟ آیا اطلاعاتی وجود دارند که در اولویت بیش‌تری قرار دارند؟
آیا انتشار این اطلاعات، مستلزم انتشار اطلاعات پیش‌نیاز دیگری است؟
برندگان و بازندگان انتشار اطلاعات چه کسانی هستند؟ آیا راهکاری برای کاهش تبعات منفی وجود دارد؟
آیا بسترهای تکنیکی لازم برای انتشار این اطلاعات وجود دارد؟
آیا دادههای خام اولیه برای انتشار این اطلاعات قابل‌اعتماد و دقیق هستند؟
اصل دوم: انتشار اطلاعات با حجم مناسب
در یک سازمان دولتی ممکن است در طول سالیان مختلف صدها دسته اطلاعات انباشته شود که با توجه به اصل اول، این اطلاعات به‌طور نسبی حائز ارزش شفافیت هستند. در اصل دوم، به این مسئله توجه می‌شود که از بین حجم انبوه اطلاعات موجود، چه میزان از آن باید منتشر شود؟ برای مثال آیا برای نیل به هدف سازمان در زمینه شفافیت، اطلاعات قراردادهای چهار دهة گذشته حائز اهمیت است یا خیر؟ به‌طور دقیق نمی‌توان شاخصی برای حجم اطلاعات منتشره ارائه کرد و تعیین میزان اطلاعاتی که باید منتشر شود بستگی به شرایط و زمینه دارد؛ اما نکته مهم این است که انتشار بیش‌ازحد اطلاعات موجب سردرگمی مخاطبان خواهد شد و اطلاعات ناکافی نیز فاقد ارزش محسوب می‌شود (Fung et al., 2003).
اصل سوم: انتشار اطلاعات در زمان مناسب
در اینجا باید درباره زمان شروع انتشار داده، زمان‌بندی انتشار اطلاعات بعدی و بازه‌های انتشار اطلاعات، تصمیم‌گیری شود. این مسئله از این لحاظ اهمیت دارد که تأخیر یا تعجیل در انتشار اطلاعات از میزان اثرگذاری اطلاعات می‌کاهد.
اصل چهارم: انتشار اطلاعات در محل مناسب
در اصل چهارم به این مسئله پرداخته می‌شود که اطلاعاتی که دارای ارزش شفاف‌سازی هستند، در کجا باید منتشر شوند؟ انتشار اطلاعات در روزنامه‌های کثیرالانتشار، سامانه‌های شفافیت یا وب‌سایت سازمان راهکارهای مختلفی هستند که می‌توانند به این منظور موردبررسی قرار گیرند.
اصل پنجم: انتشار اطلاعات برای مخاطبان مناسب
تعیین مخاطب اصل بسیار مهمی در شفاف‌سازی است. برای مثال، اگر یک سازمان بخواهد حقوق و مزایای مدیران خود را شفاف کند و برای این منظور کاربر این اطلاعات را خودِ مدیران سازمان تعیین کند، می‌توان گفت مخاطب یا کاربر شفاف‌سازی به‌درستی انتخاب‌نشده است. انتخاب کاربران یا مخاطبان اطلاعات، دلالت‌های مهمی برای سایر اصول دارد. اصل بر انتشار اطلاعات برای همگان است مگر اینکه محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها سطوح دسترسی را محدود کنند. «طیف داده[45]» که در ادامه تشریح شده است، یک معیار برای شناخت مخاطبان داده ارائه می‌کند (Open Data Institute, 2016).
اصل ششم: انتشار اطلاعات با استاندارد مناسب
در این اصل به استانداردهای فنی و تکنیکی انتشار اطلاعات توجه می‌شود. رشته اطلاعاتی که از امکان جستجو، مقایسه، ترسیم گراف و نمودار و ویژگی‌هایی ازاین‌دست برخوردار باشد، در مقایسه با اطلاعاتی که به‌صورت مکتوب در اختیار کاربران قرار می‌گیرند، از مزیت برخوردار هستند. استاندارد پنج سطحی ارائه‌شده توسط برنرزلی[46] (2010) در این اصل می‌تواند راهگشا باشد. این استاندارد در ادامه توضیح داده‌شده است.
کاربران شفافیت در شرکتهای تعاونی
مؤسسه داده باز[47] (Open Data Institute, 2016) با ارائه «طیف داده»، دادهها را به سه دسته بسته، اشتراکی و باز تقسیم‌بندی کرده است. منظور از دادههای بسته، دادههایی است که فقط افراد محدودی به آن‌ها دسترسی دارند، برای هر بار دسترسی به دادهها، مجوز و اجازه‌نامه لازم است، دادهها رمزگذاری یا محدودشده‌اند و شامل قانون کپی‌رایت می‌شوند. منظور از داده اشتراکی، داده‌ای است که بین دو یا چند شرکت یا سازمان، طبق توافق یا قانون به اشتراک گذارده می‌شود. به‌عنوان‌مثال، شرکتهای تولیدکننده لوازم خودرو، طی یک موافقت‌نامه، توافق می‌کنند که برای یک مدت معین، باهدف تبادل تجربه و دانش و ایده‌های جدید، برخی دادهها را به اشتراک بگذارند. منظور از داده بازداده‌هایی هستند که به‌صورت رایگان و بدون نیاز به کسب اجازه یا مجوز در
نمودار 1- شفافیت شرکتهای تعاونی به تفکیک انواع داده و کاربران آن‌ها
دسترس عموم قرار بگیرند. دسته‌بندی را می‌توان برای شفافیت در بخش تعاون، به‌ویژه شفافیت شرکتهای تعاونی برای اعضاء و ذینفعان، دولت و نهادهای نظارتی و عموم مردم به‌صورت زیر در نظر گرفت[48].
کاربران شفافیت در شرکتهای تعاونی
مؤسسه داده باز (Open Data Institute, 2016) با ارائه «طیف داده»، دادهها را به سه دسته بسته، اشتراکی و باز تقسیم‌بندی کرده است. منظور از دادههای بسته، دادههایی است که فقط افراد محدودی به آن‌ها دسترسی دارند، برای هر بار دسترسی به دادهها، مجوز و اجازه‌نامه لازم است، دادهها رمزگذاری یا محدودشده‌اند و شامل قانون کپی‌رایت می‌شوند. منظور از داده اشتراکی، داده‌ای است که بین دو یا چند شرکت یا سازمان، طبق توافق یا قانون به اشتراک گذارده می‌شود. به‌عنوان‌مثال، شرکتهای تولیدکننده لوازم خودرو، طی یک موافقت‌نامه، توافق می‌کنند که برای یک مدت معین، باهدف تبادل تجربه و دانش و ایده‌های جدید، برخی دادهها را به اشتراک بگذارند. منظور از داده بازداده‌هایی هستند که به‌صورت رایگان و بدون نیاز به کسب اجازه یا مجوز در دسترس عموم قرار بگیرند. دسته‌بندی را می‌توان برای شفافیت در بخش تعاون، به‌ویژه شفافیت شرکتهای تعاونی برای اعضاء و ذینفعان، دولت و نهادهای نظارتی و عموم مردم به‌صورت زیر در نظر گرفت.
شیوه‌های انتشار اطلاعات
برنرزلی (2012) یک استاندارد پنج سطحی برای کیفیت دادههای باز، معروف به «دادههای پنج ستاره»[49] تعریف کرده است[50]. این سطوح عبارت‌اند از:
سطح اول: در سطح اول، نوع و فرمت داده اهمیت نداشته و مهم این است که دادهها با مجوز[51] در دسترس همه قرار بگیرند.
سطح دوم: در سطح دو، دادههایی قرار می‌گیرند که دارای ساختارهای صفحه گسترده و جدولی مثل اکسل (XLS) باشند.
سطح سوم: مشابه سطح دوم است، یعنی دادههای مرتب‌شده با ساختار جدول؛ اما تفاوت اصلی در فرمت دادهها است. به‌عنوان‌مثال، دادههای با فرمت XLS را فقط با مایکروسافت اِکسل می‌توان مشاهده و ویرایش کرد، درحالی‌که فرمت‌هایی مثل CSV عمومی بوده و همه می‌توانند از آن استفاده کنند. پس اگر دادههای اکسل (XLS) به CSV تبدیل شود، به‌گونه‌ای که ماشین خوان باشند، این دادهها در سطح سوم قرار می‌گیرد.
سطح چهارم: دادهها نه در فایل‌ها، بلکه در صفحات وب منتشر می‌شوند و هرکدام آدرس اختصاصی خود رادارند؛ یعنی برای مشاهده دادهها نیازی به فایل و نرم‌افزار نیست؛ چراکه دادهها از طریق کدهای HTML و XML نوشته می‌شوند. در این حالت می‌توان دادهها را به یکدیگر لینک کرد.
سطح پنجم: همه دادهها باز بوده و به یکدیگر مرتبط هستند. در اینجا شبکه‌ای از دادهها وجود دارند که به یکدیگر متصل هستند (Berners-Lee, 2012).
با در نظر گرفتن این استاندارد، برای انتشار اطلاعات در شرکتهای تعاونی، با در نظر گرفتن ابزارها و ظرفیت‌های موجود در کشور، در این پژوهش فقط سه سطح اول در نظر گرفته‌شده است.
جدول 3- چارچوب مفهومی پژوهش
|
نوع داده |
کاربر |
نوع دسترسی |
مقدار اطلاعات |
زمان انتشار اطلاعات |
شیوه انتشار اطلاعات |
|
داده بسته |
هیئت‌مدیره/بازرس |
|
|
|
|
|
اعضاء |
|
|
|
|
|
|
داده اشتراکی |
وزارت تعاون |
|
|
|
|
|
ذینفعان |
|
|
|
|
|
|
سایر شرکتها |
|
|
|
|
|
|
اتاق و اتحادیه‌ها |
|
|
|
|
|
|
پژوهشگران |
|
|
|
|
|
|
داده باز |
عموم |
|
|
|
|
چارچوب مفهومی اولیه
در این مطالعه جدول زیر به‌عنوان چارچوب مفهومی اولیه برای شفافیت شرکتهای تعاونی در نظر گرفته‌شده است که مطابق با اصول تعریف‌شده برای شفافیت، انواع داده و نحوه تفکیک کاربران است. در ستون اول، نوع داده بر اساس تقسیم‌بندی بسته، اشتراکی و باز مشخص‌شده است. در ستون دوم، هشت دسته کاربر برای هر نوع داده/اطلاعاتی تعیین‌شده است. در ستون سوم به نوع دسترسی هر کاربر به یک دسته داده مشخص اشاره‌شده است. در ستون چهارم مقدار انتشار داده مشخص می‌شود. یک کاربر خاص، به چه مقدار از یک داده خاص، دسترسی دارد؛ آیا تمام جزئیات مربوط به آن داده در اختیار او قرار می‌گیرد یا خیر؟ در ستون چهارم زمان دسترسی به اطلاعات و در ستون آخر فرمت یا قالب انتشار اطلاعات حائز اهمیت است.
روش‌شناسی پژوهش
در این پژوهش از روش‌شناسی کیفی استفاده‌شده است. ابزار جمع‌آوری دادههای موردنیاز بررسی اسنادی و کتابخانه‌ای، مصاحبه کیفی و برگزاری گروه کانونی بوده است. فرایند انجام پژوهش به شرح زیر است:
در مرحله نخست با استفاده از روش تحلیل اسنادی و کتابخانه‌ای، اسناد و قوانین مرتبط با حوزه تعاون و شرکتهای تعاونی و همچنین تجربیات بین‌المللی در این زمینه موردبررسی قرار گرفت. گویه‌های[52] اولیه از این مرحله استخراج شد.
در مرحله دوم با 45 نفر از صاحب‌نظران حوزه تعاون در بخش‌های دولتی، اتحادیه‌ها، اتاق/اتاق‌های تعاون و شرکتهای تعاونی مصاحبه به عمل آمد. به‌منظور شناسایی خبرگان حوزه تعاون، از روش نمونه‌گیری «گلوله برفی» استفاده شد. مصاحبه‌‌‌‌‌‌‌‌های انجامشده با کسب اجازه از مصاحبه‌‌‌‌‌‌‌‌شونده ضبط، پیادهسازی و درنهایت با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، کُدگذاری و تحلیل شد. لازم به ذکر است که مصاحبه‌ها تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافته است. خروجی این مرحله، غربال‌گری گویه‌های استخراج‌شده در مرحله اول و افزودن برخی گویه‌های جدید بود.
پس از اتمام مطالعات اسنادی و میدانی و انباشت گویه‌های مستخرج از این دو مرحله، در مرحله سوم به‌منظور پالایش و غربال‌گری گویه‌ها از «شاخص روایی محتوا[53]» استفاده شد. فرآیند این روش بدین‌صورت است که متخصصان و خبرگان موضوع، «مربوط بودن» و «واضح بودن» هر گویه را بر اساس یک طیف لیکرت چهارقسمتی «غیر مرتبط»، «نیاز به بازبینی اساسی»، «مرتبط اما نیاز به بازبینی» و «کاملاً مرتبط»، مشخص می‌کنند. درنهایت امتیاز «شاخص روایی محتوا» برای هر گویه با استفاده از محاسبات مقتضی به دست می‌آید. حداقل مقدار قابل‌قبول برای شاخص CVI برابر با 79/0 است و اگر این شاخص برای گویه‌ای کم‌تر از این عدد باشد، آن گویه باید حذف یا در مورد آن تجدیدنظر شود.
در مرحله چهارم، از روش گروه کانونی استفاده شد. یک گروه پنج نفره متشکل از یک نفر نماینده دولت، یک نفر نماینده اتاق تعاون، یک نفر نماینده اتحادیه، یک نفر نماینده شرکتهای تعاونی و یک نفر ناظر بیرونی خبره در حوزه تعاون، در سلسله جلساتی به بحث و گفت‌وگو در مورد گویه‌های استخراج‌شده برای شاخص CTI پرداختند. خروجی این جلسات، استخراج گویه‌های نهایی شاخص و تدوین شناسنامه هر گویه (شامل سطوح دسترسی، زمان، مقدار و شیوه‌ی دسترسی) بود.
شکل 1- مراحل انجام پژوهش
در مرحله پنجم با استفاده از روش AHP و به کمک چهار نفر از خبرگان بخش تعاون، ابعاد و گویه‌های استخراج‌شده وزن دهی شده و شاخص نهایی استخراج شد[54]. هدف روش AHP یا همان «فرایند تحلیل سلسله مراتبی» انتخاب بهترین گزینه بر اساس معیارهای مختلف از طریق مقایسه زوجی است. در این پژوهش، معیار مقایسه گویه‌ها، میزان اهمیت گویه از منظر اصول شش‌گانه‌ی شفافیت است. برای انجام فرایند وزن دهی به گویه‌ها به روش «فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی» از نرم‌افزار آنلاین AHP Online System استفاده گردید.
در آخرین مرحله، با استفاده از شاخص طراحی‌شده، چهار شرکت تعاونی به‌صورت پایلوت سنجیده شدند. انجام این مرحله، از جهت کسب تجربه میدانی و رفع اشکالات و نواقص حائز اهمیت بود.
نتایج پژوهش
شاخص شفافیت شرکتهای تعاونی (CTI)
شاخص CTI از شش بُعد و 39 گویه تشکیل‌شده است (نمودار 2). این شاخص علاوه بر سنجش میزان شفافیت در شرکتهای تعاونی، میزان انحراف از نقطه بهینه یا مطلوب را به تفکیک «هر کاربر در هر گویه»، «هر گویه»، «هر بُعد» و «امتیاز نهایی شاخص»، اعلام می‌کند. این تفکیک از آنجایی حائز اهمیت است که یک شرکت ممکن است در امتیاز نهایی شاخص ازنظر شفافیت در وضعیت مطلوب قرار داشته باشد، اما در برخی گویه‌ها اطلاعات بیش‌ازحد و در برخی گویه‌ها اطلاعاتِ کم‌تری منتشر کرده باشد؛ یا برخی اطلاعات را بیش‌ازحد مطلوب در اختیار یک کاربر خاص قرار داده و در عوض، اطلاعات کم‌تری در اختیار سایر کاربران قرار دهد. به‌منظور جلوگیری از چنین مسئله‌ای، نقاطِ بهینه یا مطلوب کمک می‌کنند تا میزان انحراف شفافیت یک شرکت برای «هر کاربر در امتیاز نهایی شاخص»، در «هر امتیاز هر بُعد»، «امتیاز هر گویه» و «امتیاز هر گویه برای یک کاربر خاص»، مشخص شود. ازنظر پژوهش حاضر، یک شرکت تعاونی شفاف، شرکتی است که الگوی انتشار اطلاعات آن، از سطح کاربر تا سطح امتیاز نهایی، منطبق با الگوی مطلوب ارائه‌شده باشد. به میزانی که یک شرکت از الگوی تعیین‌شده پیروی می‌کند، در وضعیت بهینه قرار دارد[55].
نمودار 2- نمودار شاخص CTI به همراه ابعاد و گویه‌ها
وزن دهی به ابعاد و گویه‌های شاخص CTI
پس از استخراج 39 گویه و دسته‌بندی آن‌ها در شش بُعد، ازآنجایی‌که گویه‌ها در مقایسه با یکدیگر، ازلحاظ میزان اهمیت، وزن یکسانی ندارند، اقدام به وزن دهی به گویه‌ها شد. برای وزن دهی به گویه‌ها از «فرایند تحلیل سلسله مراتبی»[56]، استفاده شد. هدف از «فرایند تحلیل سلسله مراتبی» انتخاب بهترین گزینه بر اساس معیارهای مختلف از طریق مقایسه زوجی است. در این پژوهش، معیار مقایسه گویه‌ها، میزان اهمیت گویه از منظر اصول شش‌گانه‌ی شفافیت (چارچوب مفهومی پژوهش) است.
فرآیند وزن دهی به این صورت بود که ابتدا از خبرگان خواسته شد تا ابعاد شش‌گانه شاخص CTI را به لحاظ میزان اهمیت، با استفاده از تحلیل سلسله‌مراتبی[57] وزن دهی کنند (ر.ک به پیوست 2). در مرحله بعدی، خبرگان اقدام به وزن دهی گویه‌ها در درون هر بُعد کردند (ر.ک به پیوست 3). علت جداسازی وزن دهی گویه‌ها در درون ابعاد این است که مقایسه گویه‌ها از ابعاد با یکدیگر دشوار و غیرمنطقی است. نمی‌توان به‌سادگی، بین یک گویه از یک بُعد خاص و یک گویه از بُعد دیگر مقایسه انجام داد. پس از وزن دهی به ابعاد و گویه‌ها در درون هر بُعد، از حاصل‌ضرب وزن حاصل‌شده از تحلیل سلسله مراتبی ابعاد با یکدیگر و وزن حاصل‌شده از تحلیل سلسله مراتبی گویه‌ها در درون هر بُعد، وزن هر گویه در شاخص CTI به‌دست‌آمده است. نتایج حاصل‌شده نشان می‌دهد که بُعد «شفافیت اطلاعات مالی شرکت» مهم‌ترین و بُعد «سیاست‌های شرکت» کم‌اهمیت‌ترین بُعد شاخص هستند.
کاربست شاخص CTI
پس از استخراج شاخص شفافیت شرکتهای تعاونی (CTI)، یک کاربست جهت عملیاتی سازی شاخص تدوین شد. منظور از کاربست سازوکار سنجشِ شاخص در هر شرکت تعاونی است؛ به‌طوری‌که درنهایت یک عدد برای هر شرکت به دست آید که بتوان آن شرکت را با وضعیت مطلوب و همچنین با سایر شرکتها مقایسه کرد. برای هر گویه، یک جدول وضعیت مطلوب (پیوست 5) و یک جدول ارزیابی وضعیت شرکت (پیوست 6) طراحی‌شده است.
بازۀ امتیاز شاخص
شاخص CTI برای هر شرکت تعاونی، از 0 تا 100، یک امتیاز اختصاص می‌دهد. امتیازِ 100، به معنای بیش‌ترین میزان شفافیت در یک شرکت تعاونی است؛ یعنی هیچ داده‌ای وجود ندارد که از کاربری، چه در داخل و چه خارج از شرکت، پوشیده باشد. نقطه بهینه برای شاخص CTI که از محاسبه امتیازهای گویه‌ها و ضرایب آن‌ها در شاخص به‌دست‌آمده است، عدد 34/70 را نشان می‌دهد. منظور این است که ازنظر شاخص CTI هر چه مجموع امتیاز یک شرکت تعاونی، به این عدد نزدیک‌تر باشد، از منظر شفافیت، این شرکت مطلوب‌تر است. درصورتی‌که امتیاز نهایی یک شرکت از این عدد فراتر برود، به‌طورکلی نمی‌توان گفت این شرکت از منظر شفافیت نامطلوب است، بلکه شرکت مذکور، به‌طور موردی باید موردبررسی قرار گیرد تا مشخص شود که در کدام گویه و برای کدام کاربر، اطلاعات مازاد بر وضعیت مطلوب منتشر کرده است و تبعات این حد از شفافیت چه خواهد بود. البته وضعیت مطلوب، محدود به امتیاز نهایی CTI نیست و در سطح «کاربر/گویه»، «گویه» و «بُعد» نیز محاسبه‌شده است و پس از ارزیابی شرکت، می‌توان میزان انحراف یا مطابقت را در هرکدام ملاحظه کرد. ممکن است امتیاز نهایی یک شرکت، نزدیک به وضعیت مطلوب باشد؛ اما نحوه انتشار، مقدار انتشار، کاربرِ داده و زمان انتشار به‌درستی انتخاب‌نشده باشد و از وضعیت مطلوب بیش‌تر یا کم‌تر باشد. به عبارت بهتر، شرکت‌هایی که امتیاز نهایی آن‌ها در شاخص CTI و حتی در تک‌تک ابعاد، گویه‌ها و کاربران هر گویه، فراتر از حد مطلوب باشد، وارد فضای فرا-شفافیت[58] شده است.
شکل 2- سطح‌بندی امتیاز شاخص CTI
نتایج پایلوت شاخص
در مرحله آخر، به‌منظور کسب تجربه میدانی و رفع نواقص و اشکالات احتمالی، چهار شرکت تعاونی توسط این شاخص به‌صورت پایلوت سنجیده شدند. علاوه بر اصلاحات انجامشده، برخی نتایج نیز از این مرحله حاصل شد:
1-شفافیت در هر چهار شرکت موردبررسی محدود به الزام قانونی است. اگر درباره یک گویه، قانون صریحی برای شفافیت وجود داشته باشد، احتمالاً شرکت به آن عمل خواهد کرد، در غیر این صورت، تعهدی به شفاف‌سازی درباره آن گویه ندارد.
2-در هیچ‌یک از شرکتهای موردبررسی، اطلاعات به‌صورت داوطلبانه و برخط از سوی شرکت منتشر نمی‌شود. به‌جز اطلاعاتی که در مجامع مختلف (عمدتاً) به‌صورت مکتوب ارائه می‌شود، اطلاعات دیگری در اختیار اعضا قرار نمی‌گیرد، مگر اینکه عضو به شرکت مراجعه و دسترسی به برخی اطلاعات را درخواست کند. در این صورت، عموماً با شرط موافقت مدیرعامل، آن عضو به اطلاعات موردنیاز دسترسی خواهد داشت.
3-هیچ‌کدام از شرکتهای موردبررسی، هیچ‌گونه اطلاعاتی را به پژوهشگران، سایر شرکتها و عموم ارائه نمی‌کنند و ضرورتی نیز برای آن قائل نیستند.
4-شفافیت شرکتی و حکمرانی شرکتی، در شرکتهای موردبررسی، مفاهیم ناشناخته و غیرضروری تلقی می‌شوند.
5-میانگین امتیاز اخذشده برای چهار شرکت بررسی‌شده 01/34 است. اختلاف فاحش این امتیاز با وضعیت مطلوب (34/70) گواه وضعیت نامطلوب شرکتهای تعاونی در ایران از منظر شفافیت است.
جمع‌بندی و پیشنهادها
نتیجه نهایی پژوهش، طراحی یک شاخص با عنوان «شاخص شفافیت شرکتهای تعاونی» است که از شش بُعد و 39 گویه تشکیل‌شده است و به کمک آن می‌توان میزان شفافیت در یک شرکت تعاونی را سنجید و یک امتیاز در بازه 0 تا 100 به آن شرکت اختصاص داد. هدف از طراحی این شاخص نه‌تنها سنجش میزان شفافیت در شرکتهای تعاونی، بلکه تعیین نقطه بهینه یا مطلوب شفافیت برای شرکتهای تعاونی است.
پیشنهادهای سیاستی
1-اگر معاونت امور تعاون، اتاق‌ها، اتحادیه‌ها و شرکتهای تعاونی به‌عنوان چهار کنشگر عمده بخش تعاون در نظر گرفته شوند، پیادهسازی یک سیاستِ شفاف‌سازی پایدار، درگرو اعتماد این کنشگران به یکدیگر است. لذا می‌توان نتیجه گرفت شفافیت در بخش تعاون میسر نخواهد شد، مگر اینکه این چهار کنشگر، ضمن قبول اهمیت آن، در پیشبرد سیاست‌های شفاف‌سازی تشریک‌مساعی نمایند. بااین‌حال، نقش دولت به سبب جایگاه قانونی و فرادست، مهم‌تر از سایر کنشگران است. حرکت دولت به سمت شفافیتِ بیش‌تر، ضمن جلب اعتماد شرکتهای تعاونی، اتحادیه‌ها و اتاق‌ها، آن‌ها را تشویق به اجرای سیاست‌های شفاف‌سازی خواهد کرد. علاوه بر این، دارا بودن سازوکارهای تشویقی و در برخی موارد تنبیهی، این امکان را به دولت می‌دهد که ضمن ایفای نقش تنظیمگری و نظارت، مشوق‌های کارآمدی در جهت پیشبرد سیاست‌های شفافیت در بخش تعاون طراحی کند.
2-شرکتهای تعاونی با دستگاه‌های حاکمیتی متعددی به‌جز وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ارتباط بوده و به آن‌ها پاسخگو هستند. سازمان‌هایی نظیر تأمین اجتماعی و امور مالیاتی به‌طور عام و وزارتخانه‌های صمت، جهاد کشاورزی و غیره که به اقتضای نوع فعالیت تعاونی‌ها با آن‌ها در ارتباط هستند و اطلاعات متعددی را از آن‌ها دریافت می‌کنند. بوروکراسی پیچیده و مبهم در فرآیند‌های تأسیس، دریافت مجوز، دریافت تسهیلات، شکایات و غیره ازجمله مشکلات شرکتهای تعاونی است. یکپارچه‌سازی سامانه‌های اطلاعاتی دستگاه‌های حکومتی می‌تواند ضمن جلوگیری از دوباره‌کاری و کاهش بوروکراسی، موجب ارتقای شفافیت در شرکتهای تعاونی شود.
3-بسیاری از شرکتهای تعاونی با مفاهیم «شفافیت شرکتی»، «حکمرانی شرکتی» و «دادهی باز شرکتی» آشنا نیستند. با ارائه آموزش‌های دوره‌ای مستمر به کارشناسان و مدیران بخش تعاون، هیئت‌مدیره، بازرس‌ها و اعضای تعاونی‌ها، می‌توان در جهت پیشبرد سیاست‌های شفاف‌سازی در بخش تعاون گام برداشت.
قدردانی و تشکر
این مقاله مستخرج از پروژه‌ای است که با حمایت مادی و معنوی معاونت امور تعاونِ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سال 1398، توسط اندیشکده شفافیت برای ایران، انجام شده است. بدین وسیله از حمایت‌های جناب آقای کبیری، معاون محترم امور تعاون، مشورت‌های جناب آقای هاشمی، مدیرکل محترم توسعه تعاون (ناظر علمی پروژه) و زحمات جناب آقای شیواپور مشاور محترم معاونت تعاون (نماینده کارفرما) تقدیر و تشکر می‌کنیم. گزارش تفصیلی پروژه در کتابخانه این معاونت در دسترس است.
پیوست‌ها
پیوست 1- شیوه محاسبه امتیازها در شاخص CTI
جدول 4- شیوه محاسبه امتیاز هرگویه در شاخص CTI
|
سرستون |
وضعیت |
نوع امتیاز |
امتیاز |
توضیحات |
|
دسترسی |
دارد |
ضریب |
1 |
در صورت کسب امتیاز یک، می‌توان سایر امتیازها را محاسبه کرد |
|
بنا به درخواست |
ضریب |
5/0 |
درصورتی‌که اطلاعات، زمانی ارائه بشود که کاربر درخواست کند، ضریب 5/0 لحاظ می‌شود |
|
|
ندارد |
ضریب |
0 |
در صورت عدم دسترسی، با توجه به کسب امتیاز صفر در سطر موردبررسی، امتیاز نهایی صفر می‌شود |
|
|
مقدار اطلاعات |
اجمالی |
جمع با امتیاز سه سرستون بعدی |
1 |
- |
|
اقلام اثرگذار |
جمع با امتیاز سه سرستون بعدی |
2 |
- |
|
|
تفصیلی |
جمع با امتیاز سه سرستون بعدی |
3 |
- |
|
|
زمان انتشار اطلاعات |
سالانه |
جمع با امتیاز سه سرستون بعدی |
1 |
- |
|
چندماهه |
جمع با امتیاز سه سرستون بعدی |
2 |
- |
|
|
برخط |
جمع با امتیاز سه سرستون بعدی |
3 |
- |
|
|
شیوه انتشار اطلاعات |
سطح یک |
جمع با امتیاز سه سرستون بعدی |
1 |
- |
|
سطح دو |
جمع با امتیاز سه سرستون بعدی |
2 |
- |
|
|
سطح سه |
جمع با امتیاز سه سرستون بعدی |
3 |
- |
|
|
اهمیت گویه برای کاربر در مقایسه با سایر کاربران |
بسیار کم |
ضریب |
1 |
ضرب درمجموع امتیاز حاصل‌شده از سه سرستون قبلی می‌شود |
|
کم |
ضریب |
2 |
ضرب درمجموع امتیاز حاصل‌شده از سه سرستون قبلی می‌شود |
|
|
متوسط |
ضریب |
3 |
ضرب درمجموع امتیاز حاصل‌شده از سه سرستون قبلی می‌شود |
|
|
زیاد |
ضریب |
4 |
ضرب درمجموع امتیاز حاصل‌شده از سه سرستون قبلی می‌شود |
|
|
بسیار زیاد |
ضریب |
5 |
ضرب درمجموع امتیاز حاصل‌شده از سه سرستون قبلی می‌شود |
|
|
وزن گویه نسبت به سایر گویه‌ها |
بین 0 تا 1 |
ضریب |
بین 0 تا 1 |
ضرب‌در امتیاز نهایی می‌شود |
پیوست 2- وزن دهی و رتبه‌بندی ابعاد شاخص CTI
جدول 4- وزن دهی و رتبه‌بندی ابعاد شاخص CTI
|
رتبه‌بندی بر اساس اهمیت |
بُعد |
امتیاز AHP |
|
1 |
شفافیت اطلاعات مالی شرکت |
6/40% |
|
2 |
شفافیت جلسات شرکت و مجامع |
8/19% |
|
3 |
شفافیت اطلاعات هویتی شرکت |
2/17% |
|
4 |
شفافیت اطلاعات حقوقی شرکت |
9/9% |
|
5 |
شفافیت حقوق و مزایا در شرکت |
3/8% |
|
6 |
شفافیت سیاست‌های شرکت |
2/4% |
|
درصد توافق خبرگانی AHP |
1/79% |
|
|
نرخ سازگاری (CR max) |
021/0 |
|
پیوست 3: وزن دهی و رتبه‌بندی گویه‌ها به تفکیک بُعد
جدول 5- وزن دهی و رتبه‌بندی گویه‌ها به تفکیک بُعد
|
اولویت بُعد در شاخص |
بُعد |
ضریب بُعد |
اولویت گویه در بُعد |
گویه |
ضریب گویه در بُعد (درصد) |
|
1 |
شفافیت اطلاعات مالی شرکت |
6/40% |
1 |
صورت سود و زیان جاری و انباشته |
5/21 |
|
2 |
ترازنامه |
5/19 |
|||
|
3 |
نوع و محل سرمایه‌گذاری‌های شرکت |
7/13 |
|||
|
4 |
صورت وجوه نقد |
2/12 |
|||
|
5 |
قراردادهای تجاری شرکت |
6/9 |
|||
|
6 |
سرمایه‌گذاران شرکت |
1/7 |
|||
|
7 |
برگزاری مناقصه و مزایده |
5 |
|||
|
8 |
موجودی مواد و کالا |
2/4 |
|||
|
9 |
تأمین‌کننده‌ها و مشتریان شرکت |
9/3 |
|||
|
10 |
شرکت در مناقصه و مزایده |
3/3 |
|||
|
2 |
شفافیت جلسات شرکت و مجامع |
8/19% |
1 |
گزارش‌های عملکرد هیئت‌مدیره |
3/19 |
|
2 |
گزارش‌های بازرس/بازرس‌ها |
9/16 |
|||
|
3 |
رأی‌گیری در مجامع |
4/16 |
|||
|
4 |
صورت‌جلسات مجامع |
6/12 |
|||
|
5 |
وضعیت وکالت‌نامه‌ها |
9/10 |
|||
|
6 |
صورت‌جلسات هیئت‌مدیره |
8/9 |
|||
|
7 |
دستور جلسات مجامع |
9/5 |
|||
|
8 |
دستور جلسات هیئت‌مدیره |
1/5 |
|||
|
9 |
مشخصات هیئت‌رئیسه مجامع |
3 |
|||
|
3 |
شفافیت اطلاعات هویتی شرکت |
2/17% |
1 |
اساسنامه شرکت |
8/23 |
|
2 |
مجوزهای فعالیت شرکت |
6/18 |
|||
|
3 |
مجوز و پروانه تأسیس شرکت |
4/18 |
|||
|
4 |
مشخصات هیئت‌مدیره، بازرس و مدیرعامل |
9/13 |
|||
|
5 |
آئین‌نامه‌های داخلی شرکت |
1/9 |
|||
|
6 |
مشخصات مدیران شرکت |
4/8 |
|||
|
7 |
تعداد اعضای تعاونی |
2/5 |
|||
|
8 |
تعداد شاغلین در شرکت |
7/2 |
|||
|
4 |
شفافیت اطلاعات حقوقی شرکت |
9/9% |
1 |
احکام قطعی تخلفات در محاکم قضائی یا دولتی |
33 |
|
2 |
وضعیت سهام شرکت |
9/30 |
|||
|
3 |
شکایت‌های اعضاء |
9/14 |
|||
|
4 |
وضعیت عضویت تعاونی در اتاق‌ها و اتحادیه‌ها |
5/11 |
|||
|
5 |
مشخصات اعضای تعاونی |
1/6 |
|||
|
6 |
مشخصات کارکنان شرکت |
7/3 |
|||
|
5 |
شفافیت حقوق و مزایا در شرکت |
3/8% |
1 |
حقوق و مزایای هیئت‌مدیره، مدیرعامل و بازرس |
1/62 |
|
2 |
حقوق و مزایای مدیران شرکت |
1/27 |
|||
|
3 |
حقوق و مزایای کارکنان شرکت |
7/10 |
|||
|
6 |
شفافیت سیاست‌های شرکت |
2/4% |
1 |
چشم‌انداز، اهداف و برنامه‌های شرکت |
1/59 |
|
2 |
مرام‌نامه یا کُدهای اخلاقی |
5/25 |
|||
|
3 |
مسئولیت‌های اجتماعی و زیست‌محیطی |
3/15 |
پیوست 4- وزن دهی و رتبه‌بندی گویه‌ها بدون احتساب بُعد
جدول 6- وزن دهی و رتبه‌بندی گویه‌ها بدون احتساب بُعد
|
اولویت |
گویه |
ضریب گویه در شاخص |
اولویت |
گویه |
ضریب گویه در شاخص |
|
1 |
صورت سود و زیان جاری و انباشته |
73/8 |
21 |
برگزاری مناقصه و مزایده |
03/2 |
|
2 |
ترازنامه |
92/7 |
22 |
صورت‌جلسات هیئت‌مدیره |
94/1 |
|
3 |
نوع و محل سرمایه‌گذاری‌های شرکت |
56/5 |
23 |
موجودی مواد و کالا |
71/1 |
|
4 |
حقوق و مزایای هیئت‌مدیره، مدیرعامل و بازرس |
15/5 |
24 |
تأمین‌کننده‌ها و مشتریان شرکت |
58/1 |
|
5 |
صورت وجوه نقد |
95/4 |
25 |
آئین‌نامه‌های داخلی شرکت |
57/1 |
|
6 |
اساسنامه شرکت |
09/4 |
26 |
شکایت‌های اعضاء |
48/1 |
|
7 |
قراردادهای تجاری شرکت |
9/3 |
27 |
مشخصات مدیران شرکت |
44/1 |
|
8 |
گزارش‌های عملکرد هیئت‌مدیره |
82/3 |
28 |
شرکت در مناقصه و مزایده |
34/1 |
|
9 |
گزارش‌های بازرس/بازرس‌ها |
35/3 |
29 |
دستور جلسات مجامع |
17/1 |
|
10 |
احکام قطعی تخلفات در محاکم قضائی یا دولتی |
27/3 |
30 |
وضعیت عضویت تعاونی در اتاق‌ها و اتحادیه‌ها |
14/1 |
|
11 |
رأی‌گیری در مجامع |
25/3 |
31 |
مرام‌نامه یا کُدهای اخلاقی |
07/1 |
|
12 |
مجوزهای فعالیت شرکت |
2/3 |
32 |
دستور جلسات هیئت‌مدیره |
01/1 |
|
13 |
مجوز و پروانه تأسیس شرکت |
16/3 |
33 |
تعداد اعضای تعاونی |
89/0 |
|
14 |
وضعیت سهام شرکت |
06/3 |
34 |
حقوق و مزایای کارکنان شرکت |
89/0 |
|
15 |
سرمایه‌گذاران شرکت |
88/2 |
35 |
مسئولیت‌های اجتماعی و زیست‌محیطی |
64/0 |
|
16 |
صورت‌جلسات مجامع |
49/2 |
36 |
مشخصات اعضای تعاونی |
6/0 |
|
17 |
چشم‌انداز، اهداف و برنامه‌های شرکت |
48/2 |
37 |
مشخصات هیئت‌رئیسه مجامع |
59/0 |
|
18 |
مشخصات هیئت‌مدیره، بازرس‌ها و مدیرعامل |
39/2 |
38 |
تعداد شاغلین در شرکت |
5/0 |
|
19 |
حقوق و مزایای مدیران شرکت |
25/2 |
39 |
مشخصات کارکنان شرکت |
37/0 |
|
20 |
وضعیت وکالت‌نامه‌ها |
16/2 |
|
||
)