مورد کاوی تطبیقی مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه در شرکت‌های تعاونی تولید روستایی و سهامی زراعی در استان خراسان شمالی

موردکاوی تطبیقی مدیریت زنجیرة عرضة کارآفرینانه در شرکت­های تعاونی تولید روستایی و سهامی زراعی استان خراسان شمالی

چکیده

هدف این پژوهش موردکاوی تطبیقی مدیریت زنجیرة عرضة کارآفرینانه در شرکت­های تعاونی تولید روستایی و شرکت­های سهامی زراعی استان خراسان شمالی بود. جامعة آماری تحقیق را 4500 نفر از سهام­داران و اعضای 14 شرکت فعال تشکیل دادند. نمونه‌گیری به شیوة چندمرحله­ای صورت گرفت و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 356 نفر تعیین شد. جمع­آوری داده­ها با استفاده از یک پرسش‏نامة محقق‏ساخته صورت گرفت که روایی محتوایی و ظاهری آن از سوی یک کارگروه خبره و پایایی آن بر مبنای محاسبة ضریب آلفای کرونباخ برای مؤلفه­های مختلف تأیید شد. طبق نتایج آزمون فریدمن، مؤلفه‌های مدیریت شبکة اجتماعی و مدیریت منابع مالی  و سرمایه‌گذاری ارزش‌افزا برای سرمایه‌گذاری بالاترین رتبه و مؤلفه‌های مدیریت بازاریابی و فروش و مدیریت نوآوری و جذب فناوری پایین‌ترین رتبه را به ترتیب به دست آوردند. نتایج آزمون همبستگی نشان داد که رابطة معنی‌دار مثبتی بین تمامی مؤلفه‌های زنجیرة عرضة کارآفرینانة شرکت‌های مورد مطالعه وجود دارد. دراین‏میان، بیشترین همبستگی در بین شرکت‌‌های تعاونی، میان مؤلفه‌های مدیریت منابع مالی و سرمایه‌گذاری ارزش‌افزا و مدیریت فروش و بازاریابی و در بین شرکت‌های سهامی زراعی بین مؤلفه‌های مدیریت توزیع و مدیریت تولید به دست آمد. نتایج آزمون مقایسة میانگین نشان داد شرکت‏های تعاونی تولید روستایی نسبت به شرکت­های سهامی زراعی در اجرای مؤلفه­های مدیریت تأمین نهاده‌ها، مدیریت تولید و مدیریت بازاریابی و فروش از عملکرد بهتری برخوردار بوده‌اند. نتایج آزمون فریدمن نیز مبین آن بود که اهمیت مؤلفه­های مدیریت زنجیرة عرضة کارآفرینانه در میان دو گروه شرکت­های مورد مطالعه یکسان نیست. برای درک بهتر تفاوت‌های آشکارشده در بین دو گروه، شواهد تجربی به صورت مصداق‌های عملکردی در مدیریت زنجیرة عرضة کارآفرینانه در قالب موردکاوی قالبی ارائه شد.

واژه‌های کلیدی: نظام‌های تولید کشاورزی، زنجیرة عرضة کشاورزی، تحلیل زنجیرة ارزش، مدیریت کارآفرینانه، موردکاوی قالبی

مقدمه

پس از اصلاحات ارضی، تحولات چشمگیری در مناسبات تولید و بهره‌برداری کشاورزی صورت گرفت که یکی از بارزترین وجوه آن، پیدایش نظام‌های بهره‌برداری جمعی و رسمی شامل شرکت‌های تعاونی و سهامی زراعی بود. با توجه به نقشی که این تشکل‌ها در نظام بهره‌برداری و مدیریت امور تولید دارند، ضروری است تا ساختار و کارکرد این شرکت­ها با بهره‌گیری از رویکردها و الگوهای جدید مدیریتی ارتقا پیدا کند (کرباسی و گرگانی، 1393) و به دنبال آن، بهبود درآمد و پایداری معیشت در مناطق روستایی و دستیابی به توسعه پایدار روستایی میسر شود (Freiling & Schelhowe, 2014)؛ بنابراین، به رویکردهای جدیدی برای بازشناخت و بهره­برداری از ظرفیت کنش جمعی این تشکل­ها در بخش کشاورزی نیاز می­باشد. در این بین، مدیریت زنجیره تأمین و عرضه کارآفرینانه رویکردی مناسب برای ارزش­افزایی تشکل­های تولید کشاورزی است.

زنجیره عرضه را برای اولین بار مایکل پورتر در سال 1985 مطرح کرد. وی فعالیت­هایی را که یک شرکت از نقطه شروع یعنی تأمین مواد اولیه تا رسیدن محصول نهایی به دست مصرف کننده نهایی انجام می­دهد، به عنوان یک زنجیره ارزش توصیف نمود به طوری‌که طی هر یک از این مراحل یا فعالیت­ها، ارزشی بر کالا یا خدمت افزوده می­شود (Porter,1985). این زنجیره تعیین‌کننده فعالیت­های راهبردی‌ برای هدایت و مدیریت کسب و کار است (Bhat & Emdad, 2001). از بدو پیدایش مفهوم زنجیره عرضه تا کنون، تلاش‌های متعددی برای توسعه و تکامل آن به عنوان یک رویکرد مدیریتی ارزش‌افزا صورت گرفته است که یکی از آنها تلفیق نوآوری و کارآفرینی در زنجیره تأمین و عرضه مرسوم و طرح مفهوم زنجیره عرضه کارآفرینانه بوده است. مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه مستلزم نوآوری توأم با پذیرش ریسک‌ها جهت دستیابی به ارزش است (حسینی‌نیا و علی‌آبادی، 1398). زنجیره عرضه کارآفرینانه ابزار قدرت­مندی برای شناسایی مزیت رقابتی و یافتن روش­هایی برای توسعه کارآفرینی و ارزش‌افزایی در مسیر زنجیره می‌باشد. این الگو بر دیدگاهی فرایندی استوار بوده و در آن، فعالیت­های موجود در فرایند به دو گروه فعالیت­های اولیه کسب‌وکار و پشتیبانی از کارآفرینی تقسیم می­شوند. به این ترتیب، هم کارکرد کارآفرینانه و هم وظایف پشـتیبانی مشخص مـی­شود. بـه عـلاوه، زبـان و درک مشترکی بین تمـامی ذی­نفعان، شامل مدیران، اعضا، مشریان، شرکا و سرمایه‌گذاران شکل می‌گیرد (اعظم­پور و همکاران، 1396).

با وجود ظرفیت‌های راهبردی و مدیریتی الگوی زنجیره عرضه کارآفرینانه در بهبود عملکرد و رقابت‌پذیری (Shao & Dong, 2012) واحدهای بهره‌برداری تعاونی و سهامی زراعی، تا کنون کمتر به این موضوع پرداخته شده است. با وجود این، برخی پژوهش‌های مرتبط در دسترس می‌باشد که در ادامه به مرور اجمالی برخی از آنها پرداخته شده است. طبق نتایج تحقیق زندحسامی و ساوجی (1391)، مهم­ترین ریسک­ها در مدیریت زنجیره تأمین به ترتیب اولویت، از نوعِ محیطی، منابع مالی، راهبردی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، تجهیزات و فناوری است.

حسین‌زاده (1394) در پژوهشی، با هدف تحلیل و بهسازی مدل زنجیره ارزش در استان آذربایجان غربی به این نتیجه رسید که دسترسی به مواد اولیه مهم­ترین و پس از آن به ترتیب، پایداری تأمین مواد اولیه، ماشین­آلات و تجهیزات، نیروی انسانی، نزدیکی به بازارهای داخلی، تخصص و مهارت و منابع مالی، از معیارهای با اهمیت در توسعه زنجیره ارزش مورد مطالعه می­باشند.

کیان­فر و بارفروش (1395) با ارزیابی اثر زنجیره تأمین کارآفرینانه و توسعه محصول جدید بر عملکرد شرکت‌ها به این نتیجه رسیدند که بین مؤلفه­های زنجیره تأمین کارآفرینانه و توسعه محصول جدید با عملکرد شرکت­ها و همچنین بین مشارکت مشتریان و تأمین‌کنندگان با عملکرد شرکت­ها رابطه معنی‌داری وجود دارد.

میری و همکاران (1396) با بررسی زنجیره تأمین در بخش کشاورزی در استان گلستان نشان دادند که کشاورزان شیوه‌های مختلفی را برای تأمین  نهاده­های تولید در پیش می‌گیرند و تنوع در مسیرهای تأمین نهاده‌ها و عرضه به بازار نقش مهمی در عملکرد این زنجیره دارد.

خسروی و همکاران (1396) با بررسی اثر مؤلفه­های کارآفرینی سازمانی بر عملکرد تعاونی­ها از دیدگاه اعضای تعاونی­های مرغ­داران استان کرمانشاه به این نتیجه رسیدند که بین مؤلفه­های کارآفرینی سازمانی و عملکرد تعاونی­ها رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد.

در خارج از کشور نیز مطالعات متعددی در رابطه با مدیریت زنجیره صورت گرفته است؛ از جمله مطالعه تأثیر معرفی محصول جدید بر قابلیت­های زنجیرة تأمین نشان داد هر زمانی که محصول جدیدی به بازار ارائه می­شود، به دلیل تأثیرهای متقابل توسعة محصول بر زنجیرة تأمین، زنجیرة تأمین باید بازطراحی شود تا بتواند محصول جدید کارآمد و مؤثری به بازار ارائه دهد (Crippa et al., 2010).

مطالعه مدیریت زنجیره عرضه ۲۵۲ تعاونی کشاورزی در کشور مالزی نشان داد که اعضا، عرضه‌کنندگان، کیفیت، پشتیبانی، فناوری و حکمرانی بر عملکرد زنجیره عرضه تأثیرگذارند. در این مطالعه، چهار معیارِ رضایت مشتری، رضایت هیئت مدیره، رضایت اعضا و عملکرد مالی برای ارزیابی عملکرد این زنجیره مطرح شد. در این بین، کیفیت، فناوری و پشتیبانی (لجستیک) تأثیر مثبتی بر این چهار معیار داشتند (Idris et al., 2011).

امروزه نشر و پذیرش نوآوری در فعالیت‌های کشاورزی نه تنها در سطح فردی بلکه در زنجیره عرضه (در بین کنشگران این زنجیره) مطرح است. اهمیت مدیریت نوآوری در زنجیره عرضه در بخش کشاورزی موجب شده است تا ماگرینی و همکاران (Magrini et al., 2013) به مطالعه وضعیت لجستیکی تعاونی‌های کشاورزی در منطقه میدی پیرنه فرانسه بپردازند. یافته‌های این مطالعه نشان داد که تعاونی‌ها می‌توانند شرایط اولیه و پشتیبانی لازم برای پذیرش نوآوری‌ها را فراهم کنند و بدین طریق در مسیر زنجیره عرضه و تأمین گام بردارند. این تعاونی‌ها زمینه را برای شکل‌گیری قابلیت‌های جدید و تنوع بیشتر محصول هموار و تاب‌آوری خود را به عنوان یک سازمان پشتیبان تضمین کرده اند.

 دگروت و مارکس (DeGroote & Marx, 2013) در بررسی تأثیر فناوری اطلاعات بر چابکی زنجیره تأمین و عملکرد شرکت به این نتیجه رسیدند که فناوری اطلاعات توانایی زنجیره تأمین را در واکنش به تغییرات بازار و پاسخ­گویی به این تغییرات افزایش می­دهد و در نتیجه، موجب چابکی زنجیره تأمین و در پی آن، افزایش فروش شرکت، افزایش سهم بازار و رضایت کارکنان می­شود.

هوکس و همکاران (Hooks et al., 2017) رهیافت کسب‌وکار تعاونی را برای مطالعه زنجیره عرضه مبتنی بر ارزش در پیش گرفتند و آن را به صورت موردکاوی کیفی درباره یک تعاونی پرورش گاو گوشتی در ایالات متحده به کار گرفتند. یافته‌های این مطالعه حاکی از آن بود که واکنش شرکت تعاونی به خواسته‌های مشتریان در امتداد زنجیره ارزش، فضا را برای تأثیرگذاری همکاران زنجیره بر کارکردهای درونی تعاونی فراهم می‌آورد و این خود می‌تواند پایداری تعاونی را در بلندمدت تهدید کند.

آژتس (Ajates, 2019) به بررسی تأثیر سیاست زراعی اروپا بر کیفیت شکل‌گیری تعاونی‌های کشاورزی و معماری نظام‌های جهانی غذا پرداخت. در این تحقیق از مطالعات موردی صورت گرفته در اسپانیا و انگلستان برای مقایسه رویکرد اروپای شمالی و جنوبی بهره گرفته شد. یافته‌های این تحقیق نشان‌دهنده شیوه همکاری تعاونی‌های کشاورزی و در عین حال، از دست رفتن پتانسیل تحول‌آمیز این تشکل‌ها در نتیجه فشارها برای رقابت و هچنین تأثیرات آن بر اعضا، عدالت اجتماعی و محیط زیست بود. وی نشان داد بین‌المللی شدن روزافزون سیستم غذایی موجب از بین رفتن فضای همکاری تعاونی‌های کشاورزی و در عوض، تشدید رقابت آنها و در نتیجه، بروز تضاد بین فضای تعاون و مشارکت در سطح محلی و فضای سرمایه‌داری در سطح جهانی می‌شود.

به طور کلی، تلفیق رویکرد کارآفرینانه در زنجیره عرضه متعارف مستلزم نوآوری توأم با پذیرش ریسک‌های ناشی از آن، پیوند پویا با شرکا و سایر دست‌اندرکاران زنجیره عرضه، بهره‌گیری مؤثر از دانش، اطلاعات و فناوری برای مدیریت روزآمد و نیز تشخیص و بهره‌گیری از فرصت‌ها برای پیش‌افتادن در رقابت در بازار است (Elder, 2019; Xu et al., 2014; Devaux et al., 2009; Elder & Dauvergne, 2015; Blandon et al., 2009; Chagwiza et al., 2016)؛ به عبارتی، زنجیره عرضه کارآفرینانه ارزش‌محور است و بازارگرایی، پویایی کنشگران، ارتقای قابلیت‌های اعضا و بهبود مستمر کیفیت محصولات در تمامی مراحل به منظور رسیدن به پایداری و تاب‌آوری از مشخصه‌های کلیدی آن به شمار می‌رود (Hooks et al., 2017). این رویکرد مستلزم پویایی است و مدیریت کنونی تعاونی‌ها را، که بعضاً با رکود یا ثبات روبه­رو شده اند، به چالش می‌کشد. مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه نیز مستلزم تقویت شبکه روابط و ارتباطات برای جذب حمایت‌ها و بهره‌برداری از فرصت‌ها، توسعه قابلیت‌های کنشگران انسانی مبتنی بر جذب دانش و فناوری در راستای نوآوری، تأمین مطمئن و تخصیص کارآمد منابع و مدیریت تولید همراه با ارتقای سودآوری ناشی از سازوکار فروش و بازاریابی مؤثر است (Kyriakopoulos et al., 2004; Feenstra & Hardesty, 2016; Bijman & Hendrikse, 2003; Stevenson et al., 2011; Merel et al., 2009 ).

این دو نوع تشکل با وجود شباهت‌هایی، از جمله مبتنی بودن بر کنش جمعی و رسمی و مدیریت واحد و نظایر آن، ظرفیت متمایزی برای شکل‌دهی زنجیره ارزش در بخش کشاورزی دارند.

 با در نظر گرفتن این خصیصه‌ها و مرور پژوهش‌های پیشین، مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه در شرکت‌های مورد مطالعه در این تحقیق با 9 مؤلفه تدوین و در ارزیابی میدانی به کار گرفته شد.

روش‌ تحقیق

این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ درجه نظارت و کنترل، توصیفی غیرآزمایشی و از لحاظ گردآوری داده­ها، از نوع تحقیقات میدانی بود. همچنین در انجام این تحقیق از راهبرد یا روش پیمایش از نوع جامعه محدود استفاده شد. جامعه آماری این تحقیق را اعضای شرکت‌های تعاونی و سهامی زراعی فعال در مناطق روستایی استان خراسان شمالی (4500=N) تشکیل دادند. گفتنی است بر اساس قانون تعاونی نمودن تولید و یکپارچه سازی اراضی در حوزه عمل شرکت­های تعاونی تولید روستایی (مصوب 09/05/1350 هیئت وزیران)، در استان خراسان شمالی 39 شرکت تعاونی تولید روستایی، 2 اتحادیه تعاونی تولید شهرستانی، یک اتحادیه تعاونی تولید استانی و 4 شرکت سهامی زراعی تشکیل شده است (سازمان تعاون روستایی خراسان شمالی، 1398). برای تعیین حجم نمونه تحقیق از فرمول کوکران استفاده شد. بر این اساس، حجم نمونه 356 نفر به دست آمد. برای نمونه­گیری و انتخاب نمونه­ها نیز به شیوه چند مرحله­ای، با در نظر گرفتن پراکنش جغرافیایی شرکت‏ها در سطح شهرستان­های استان خراسان شمالی، از بین 14 شرکت تعاونی تولید روستایی و سهامی زراعی فعال، 3 شرکت تعاونی تولید و 3 شرکت سهامی زراعی انتخاب شدند (جدول 1).

جدول 1. چارچوب نمونه‌گیری

          مأخذ: یافته­های پژوهش

در تحقیق حاضر، ابزار گردآوری داده­ها و اندازه­گیری متغیرها، پرسش­نامه بود که با توجه به چارچوب نظری و اهداف تحقیق تدوین گردید. در طراحی این پرسش­نامه، مقیاس‌های پیشین در مورد زنجیره عرضه کارآفرینانه و ارزش‌محور (از جمله: اعظم‌پور و همکاران، ۱۳۹۶؛ اعظم‌پور و ثقفی،1396 Feenstra & Hardesty, 2016; Hooks et al., 2017; Idris et al., 2011;Stevenson et al., 2011; Xu et al., 2014; Chang et al., 2012) مبنا قرار گرفت و پس از انطباق با شرایط تشکل‌های مورد مطالعه، تدوین شد. این پرسش­نامه در چارچوب دو بخش شامل مشخصات فردی و ویژگی­های اجتماعی پاسخ­گویان در قالب 12 گویه و نقش و کارکرد مؤلفه­های مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه در شرکت‌های تعاونی و سهامی زراعی در قالب 9 مؤلفه بر حسب طیف لیکرت تدوین شد و برای جمع­آوری داده­ها مورد استفاده قرار گرفت. روایی محتوایی و ظاهری پرسش­نامه از سوی کارگروه خبرگان شامل اساتید دانشگاهی و کارشناسان حوزه کارآفرینی و نظام بهره‌برداری کشاورزی (پس از حذف سه گویه از مقیاس اولیه) تأیید شد. پایایی پرسش‏نامه نیز با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای مقیاس­های مختلف بین 702/0 تا 851/0 به دست آمد و تأیید شد. در نهایت، محاسبات آماری این تحقیق به وسیله نرم‏افزار SPSS22 صورت گرفت. در گام پایانی، به شیوه مطالعه موردی قالبی (سخدری و همکاران، ۱۳۹۶)، پس از تدوین ابزار و گردآوری داده‌ها در خصوص وضعیت مؤلفه‌های مدیریت زنجیره کارآفرینانه در شرکت‌های مورد مطالعه، تلاش شد تا مصادیق رفتاری و عملکردی نمونه‌های مورد مطالعه در دو وضعیت مساعد و نامساعد بر اساس مشاهدات میدانی، گفتگو با دست‌اندرکاران حین تکمیل پرسش­نامه و نیز گزارش‌های مستند موجود شناسایی و استخراج شود. هدف از این کار، شاهدمدارنمودن^[5] یافته‌ها از طریق مقایسه یا تطابق رفتارها و عملکرد نمونه­ها (شرکت‌ها) با قالب یا الگوی مورد نظر (مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه) بوده است.

نتایج و بحث

ویژگی‏های جمعیت‌شناختی پاسخ­گویان

 طبق یافته­ها، 331 نفر (93درصد) از پاسخ­گویان مرد و 25 نفر (7درصد) زن بودند. میانگین سنی آنها 28/43 سال بود. بیشتر پاسخ­گویان در گروه سنی 36-50 سال قرار داشتند. نزدیک به 90 درصد آنها متأهل و 10 درصدشان مجرد و حدود 90 درصد ساکن روستا و 10 درصد ساکن شهر بودند. میانگین سابقه عضویت پاسخ­گویان در شرکت تعاونی 97/10 سال و در شرکت سهامی زراعی 81/11 سال بود. بیشتر پاسخ­گویان (36 درصد) مدرک تحصیلی زیردیپلم داشتند و بیشترشان (7/85 درصد) مشغول به کار کشاورزی بودند. میانگین سابقه فعالیت کشاورزی آنها 19/16 سال بود. حدود 55 درصد پاسخگویان در سایر تشکل­های محلی مانند انجمن اولیا و مربیان، شوراهای اسلامی شهر و روستا و هئیت­های مذهبی عضویت داشتند.

ارزیابی و توصیف مؤلفه­های مدیریت زنجیرة عرضة کارآفرینانه

 در جدول 2، مؤلفه­های مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه، به تفکیک هر مؤلفه، رتبه‌بندی شده است. در میان تمامی گویه‌ها، «استاندارد بودن زیرساخت­های نگهداری و انبارداری شرکت» بالاترین رتبه و «موفقیت شرکت در برون‌سپاری امور به شرکا» پایین‌ترین رتبه را کسب نموده است.

جدول2. توصیف مؤلفه­های مدیریت زنجیرة عرضة کارآفرینانه

مأخذ: یافته­های پژوهش

رتبه‌بندی مؤلفه­های مدیریت زنجیرة عرضة کارآفرینانه در شرکت­های مورد مطالعه

 طبق یافته‌های آزمون فریدمن (جدول 3)، با توجه به سطح معنی‌داری (00/0) و مقدار کای اسکوئر (670/188)، مؤلفه­های مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه در شرکت‏های تعاونی تولید روستایی موقعیت یکسانی ندارند به‌طوری­که بالاترین رتبه به مؤلفه مدیریت شبکه اجتماعی و پایین‌ترین رتبه به مؤلفه مدیریت بازاریابی و فروش مربوط می‌شود. چنین یافته‌ای بازتاب توجه بیشتر مدیریت شرکت‌ها به مسائل و موضوعات اجتماعی است. همچنین با در نظر گرفتن سطح معنی‌داری (000/0) و مقدار کای اسکوئر (910/500)، مؤلفه­های مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه در شرکت­های سهامی زراعی اهمیت و اولویت یکسانی ندارند به طوری­که بالاترین رتبه مربوط به مؤلفه مدیریت منابع مالی و سرمایه‌گذاری ارزش‌افزا و کمترین رتبه مربوط به مؤلفه مدیریت نوآوری و جذب فناوری است.

جدول3. رتبه­بندی مؤلفه­های مدیریت زنجیرة عرضة کارآفرینانه در شرکت­های مورد مطالعه

            مأخذ: یافته­های پژوهش

همبستگی میان مؤلفه­های مدیریت زنجیرة عرضة کارآفرینانه در شرکت­های مورد مطالعه

طبق یافته‌های جدول 4، همبستگی معنی‌دار و مثبتی بین تمامی مؤلفه­های مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه با یکدیگر به ترتیب در شرکت­های تعاونی تولید روستایی و شرکت­های سهامی زراعی وجود دارد. در این میان، بیشترین همبستگی در بین شرکت‌‌های تعاونی میان مؤلفه‌های مدیریت منابع مالی و سرمایه‌گذاری ارزش‌افز و مدیریت فروش و بازاریابی (**679/0) و در بین شرکت‌های سهامی زراعی میان مؤلفه‌های مدیریت شبکه توزیع و مدیریت تولید (**344/0) به دست آمد. بدین ترتیب، بهبود هر یک از مؤلفه‌های مدیریت زنجیره می‌تواند با بهبود وضعیت سایر مؤلفه‌ها همراه شود و بالعکس، با تضعیف هر یک از مؤلفه‌ها، ممکن است سایر مؤلفه‌ها نیز افت کنند؛ بنابراین، مدیریت اثربخش و کارآمد زنجیره عرضه به شیوه‌ای کارآفرینانه مستلزم در نظر گرفتن همه مؤلفه‌های تشکیل دهنده این زنجیره به عنوان یک کل یکپارچه است و بهبود مستمر در سراسر آن، منجر به ارزش‌افزایی می‌شود.

جدول 4. ماتریس همبستگی مؤلفه­های مدیریت زنجیرة عرضة کارآفرینانه در شرکت­های تعاونی و سهامی زراعی

مأخذ: یافته­های پژوهش

مقایسة میانگین مؤلفه­های مدیریت زنجیرة عرضة کارآفرینانه میان شرکت­های مورد مطالعه

برای مقایسه میانگین مؤلفه­های مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه در بین شرکت‏های تعاونی تولید روستایی و شرکت­های سهامی زراعی ابتدا به تعیین نرمال بودن توزیع داده­ها با استفاده از آزمون کولموگروف اسمیرنوف پرداخته شد. نتیجه این آزمون نشان داد داده­ها دارای توزیع نرمال هستند؛ بنابراین، از آزمون t مستقل برای مقایسه میانگین استفاده شد. طبق یافته‌های جدول 5،  بین دو گروه شرکت در خصوص مؤلفه­ مدیریت تأمین نهاده (با مقدارt  برابر 751/4 و معنی‌داری کمتر از 01/0) تفاوت معنی‌داری وجود دارد و شرکت‌های تعاونی با میانگین بالاتر (790/2)، وضعیت بهتری در مدیریت تأمین نهاده‌ها نسبت به شرکت‌های سهامی زراعی دارند. همچنین بین دو گروه شرکت در مورد مؤلفه مدیریت تولید (با مقدار t برابر 683/6 و معنی‌داری کمتر از 01/0) تفاوت معنی‌داری وجود دارد و شرکت‌های تعاونی با میانگین بالاتر (830/2)، وضعیت بهتری در زمینه مدیریت تولید نسبت به شرکت‌های سهامی زراعی دارند. بین دو گروه شرکت در مورد مؤلفه مدیریت بازاریابی و فروش (مقدار t برابر 104/5 و معنی‌داری کمتر از 01/0) نیز تفاوت معنی‌داری وجود دارد و شرکت‌های تعاونی با میانگین بالاتر (584/2) وضعیت بهتری از این نظر نسبت به شرکت‌های سهامی زراعی دارند. همچنین بین دو گروه شرکت در خصوص مؤلفه مدیریت منابع مالی و سرمایه‌گذاری ارزش‌افزا (مقدار t برابر 115/5 و معنی‌داری کمتر از 05/0) تفاوت معنی‌داری وجود دارد. در این مورد، شرکت‌های سهامی زراعی با میانگین بالاتر (539/2) وضعیت بهتری نسبت به شرکت‌های تعاونی دارند.

جدول ۵. مقایسة میانگین مؤلفه­های مدیریت زنجیرة عرضة کارآفرینانه میان شرکت­های تعاونی و سهامی زراعی

مأخذ: یافته­های پژوهش

مقایسة میانگین مؤلفه­های مدیریت زنجیرة عرضة کارآفرینانه میان شرکت­های تعاونی تولید

 برای مقایسه میانگین مؤلفه­های مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه در بین شرکت‏های تعاونی تولید، با توجه به کمتر از 30 بودن تعداد نمونه­های یک تعاونی، از آزمون کروسکال- والیس استفاده شد. طبق یافته‌ها (جدول ۶)، بین شرکت‌های تعاونی تولید از نظر 5 مؤلفة مدیریت تأمین نهاده‌ها (کای‌اسکوئر 265/11 و معنی‌داری کمتر از 01/0)، مدیریت تولید (کای‌اسکوئر 419/9 و معنی‌داری کمتر از 01/0)، مدیریت نوآوری و جذب فناوری (کای‌اسکوئر 662/19 و معنی‌داری کمتر از 01/0)، مدیریت نیروی انسانی (کای­اسکوئر 908/9 و معنی‌داری کمتر از 01/0) و مدیریت شبکه اجتماعی (کای‌اسکوئر 919/9 و معنی‌داری کمتر از 01/0) تفاوت معنی‌داری وجود دارد. همچنین با توجه به میانگین رتبه­ای، شرکت تعاونی تولید روستایی اترک۱ در مدیریت تأمین نهاده‌ها، تولید و نوآوری و جذب فناوری وضعیت بهتری داشته؛ شرکت تعاونی تولید روستایی سنخواست در مدیریت نیروی انسانی و شرکت تعاونی تولید روستایی عشق‌آباد در مدیریت شبکه اجتماعی بهتر عمل کرده است.

جدول ۶. مقایسة میانگین مؤلفه­های مدیریت زنجیرة عرضة کارآفرینانه در بین شرکت­های تعاونی تولید

 مأخذ: یافته­های پژوهش

مقایسة میانگین مؤلفه­های مدیریت زنجیرة عرضة کارآفرینانه میان شرکت­های سهامی زراعی

 بین شرکت­های سهامی زراعی از لحاظ چهار مؤلفة مدیریت تأمین نهاده‌ها (کای اسکوئر 465/14 و معنی‌داری کمتر از 01/0)، مدیریت تولید (کای اسکوئر 367/14 و معنی‌داری کمتر از 01/0)، مدیریت شبکه توزیع (کای اسکوئر 309/14 و معنی‌داری کمتر از 01/0) و مدیریت ریسک (کای اسکوئر 124/8 و معنی‌داری کمتر از 05/0) تفاوت معنی‌داری وجود دارد (جدول ۷). در این بین، شرکت سهامی زراعی بهکده در مدیریت تأمین نهاده، شرکت سهامی زراعی تیتکانلو در مدیریت تولید و شرکت سهامی زراعی امیرآباد در مدیریت شبکه توزیع و مدیریت ریسک وضعیت بهتری دارد.

جدول ۷. مقایسة میانگین مؤلفه­های مدیریت زنجیرة عرضة کارآفرینانه میان شرکت­های سهامی زراعی

مأخذ: یافته­های پژوهش

در بخش پایانی، پس از مشخص شدن وضعیت مؤلفه‌های مختلف مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه در شرکت‌های مورد مطالعه، یافته‌های تدوین شده در قالب موردکاوی قالبی در دو وضعیت مساعد یا مطلوب (+) و نامساعد یا نامطلوب (-) خلاصه شد (جدول ۸). این جدول نیم­رخ تطبیقی شرکت­های سهامی زراعی و تعاونی­های تولید روستایی مورد مطالعه را بر مبنای شواهد به­دست‌آمده از عملکرد آنها در مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه نشان می‌دهد. این یافته‌ها می‌تواند تأییدکننده نتایج حاصل از پیمایش باشد که پیش‌تر ارائه شد. گفتنی است، طبق شواهد مستند، شرکت‌های تعاونی مورد مطالعه قدمت بیشتری از شرکت‌های سهامی زراعی دارند و بین سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۴ تأسیس شده‌اند و بیشترین تعداد عضوشان ۴۹۰ نفر  بوده و در سال‌های اخیر، تراز مالی آنها برخی سودده و برخی زیان­ده گزارش شده و فاصله استقرار آنها از مرکز استان نسبت به شرکت‌های سهامی کمتر و بین ۴۵ تا ۱۰۰ کیلومتر بوده است. در مقابل، شرکت‌های سهامی زراعی بین سال‌های ۱۳۷۹ تا  ۱۳۸۸ تأسیس گردیده، وضعیت تراز مالی آنها در سال‌های اخیر سربه‌سر و زیان‌ده گزارش شده، بیشترین شمار سهامدارانشان ۳۰۱ نفر بوده و در فاصله بین ۹۵ تا ۱۳۰ کیلومتری از مرکز استان استقرار یافته‌اند.

جدول ۸. شواهدی از علمکرد شرکت­های مورد مطالعه در مدیریت زنجیرة عرضة کارآفرینانه

مأخذ: یافته­های پژوهش

نتیجه‌گیری و پیشنهادها

نتایج این تحقیق با موضوع ارزیابی تطبیقی زنجیره عرضه کارآفرینانه در شرکت‌های سهامی زراعی و تعاونی‌های تولید منتخب نشان داد در هر دو گروه شرکت، مؤلفه­های مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه موقعیت یکسانی ندارند به‌طوری­که بالاترین رتبه در شرکت‌های تعاونی مربوط به مؤلفه مدیریت شبکه اجتماعی و کمترین رتبه مربوط به مؤلفه مدیریت بازاریابی و فروش است. این یافته‌ها با نتایج مطالعه درویشی و همکاران (۱۳۹۶) در خصوص اهمیت بعد اجتماعی و جایگاه مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت‌های تعاونی همسو به نظر می‌رسد. در مورد شرکت‌های سهامی زراعی، بالاترین و پایین‌ترین رتبه به ترتیب به مؤلفه‌های مدیریت منابع مالی و سرمایه‌گذاری ارزش‌افزا و مدیریت نوآوری و جذب فناوری مربوط می‌شود. این یافته با نتایج مطالعه فال سلیمان و حجی‌پور (۱۳۹۰ و ۱۳۹۱)، ناصری و همکاران (1396) و بخشی و همکاران (1395) مبنی بر توجه مدیریت شرکت‌های سهامی زراعی به مسائل مالی و مشکلات آنها در زمینه نوآوری همخوانی دارد.

یافته‌های آزمون همبستگی نشان داد مؤلفه­های مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه به همدیگر وابسته اند و هر مؤلفه دارای نقشی مثبت در تکمیل تأثیر مؤلفه‌های دیگر در این زنجیره است و در صورتی که شرکت­ها در هر کدام از این مؤلفه­ها نتوانند به خوبی عمل کنند در نهایت، تأثیر منفی آن در تمامی اجزای زنجیره و عملکرد کلی شرکت­ها بروز خواهد کرد. چنان­که در تحقیقات پیشین (مانند: Hooks et al., 2017; Ajates, 2019؛ کیان‌فر و بارفروش، ۱۳۹۵) در خصوص همبستگی و پیوند مؤلفه‌های تشکیل‌دهنده زنجیره عرضه نیز نشان داده شده است، چنین وضعیتی، یعنی ضعف زنجیره عرضه، موجب ناپایداری و عدم تاب‌آوری آنها در بلندمدت خواهد شد.

طبق یافته‌ها، فرضیه اصلی این تحقیق، یعنی تفاوت معنی‌دار وضعیت مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه در دو گروه شرکت‌های تعاونی و سهامی زراعی، تأیید شد. در این بین، شرکت‌های تعاونی با میانگین بالاتر، وضعیت بهتری از لحاظ مدیریت تأمین نهاده‌ها، مدیریت تولید و مدیریت بازاریابی و فروش نسبت به شرکت‌های سهامی زراعی دارند. طبق شواهد میدانی و مستندات موجود، شرکت­های تعاونی تولید روستایی به دلیل داشتن امکانات و زیرساخت­های بهتر و بیشتر، یکجاکشتی، انجام مطالعات فازهای 2،1 و 3 آب و خاک، تسطیح اراضی، عضویت بیشتر کشاورزان پیشرو در تعاونی، داشتن کارشناسان کشاورزی تمام وقت در شرکت، استفاده از سیستم­های نوین آبیاری، داشتن اتحادیه­های شهرستانی و استانی تأثیرگذار و تصمیم‌ساز، و شرکت بیشتر در مجامع و نمایشگاه­های محصولات کشاورزی، نسبت به شرکت­های سهامی زراعی در مؤلفه­های مدیریت تأمین نهاده‌ها، مدیریت تولید، مدیریت بازاریابی و فروش، عملکرد بهتری داشتند. علاوه بر این، وضعیت بهتر تعاونی‌های تولید از نظر برخی مؤلفه‌های زنجیره عرضه می‌تواند از یک‌سو ناشی از ظرفیت کنش جمعی تعاونی‌ها و  از دیگر سو، گسستی باشد که در تکامل شرکت‌های سهامی زراعی، به عنوان یک نظام بهره‌برداری، در مقایسه با شرکت‌های تعاونی در کشور رخ داده است. از محدود مطالعات موردی صورت گرفته پیشین در مورد شرکت‌های سهامی زراعی (مانند: فال سلیمان و حجی‌پور،۱۳۹۰ و۱۳۹۱) شواهدی به دست آمده که هم‌راستا با یافته‌های این تحقیق، گویای این واقعیت است که با وجود تبعـات مثبــت شــرکت ســهامی زراعــی در بعــد فنــی تولیــد، پیامــدهای مطلــوب اقتصــادی و اجتماعی آن برای سهامداران چندان قابل توجه نیست. تحقیقات دیگری که در مورد شرکت‌های تعاونی صورت گرفته (مانند: امینی و همکاران، ۱۳۹۶؛ شریف‌زاده و عبدالله‌زاده، ۱۳۹۶) نیز بر موفقیت نسبی این نوع نظام‌بهره‌برداری نسبت به سایر نظام‌ها در برخی ابعاد تأکید نموده است.

در بین خود دو گروه از شرکت‌ها نیز شرایط یکسانی به لحاظ مدیریت زنجیره عرضه به شیوه کارآفرینانه وجود ندارد. این ناهمسانی میان شرکت‌های تعاونی تولید از نظر پنج مؤلفة مدیریت تأمین نهاده‌ها، مدیریت تولید، مدیریت نوآوری و جذب فناوری، مدیریت نیروی انسانی و مدیریت شبکه اجتماعی معنی‌دار بود. شواهد مستند در چارچوب مطالعه موردی قالبی نشان داد شرکت‌های تعاونی و شرکت‌های سهامی زراعی موفق‌تر در مدیریت زنجیره عرضه به شیوه کارآفرینانه به مجموعه‌ای از اقدامات پرداخته‌اند که موجب شده است عملکرد و ظرفیت مدیریتی آنها ارتقا یابد. چنان­که در مطالعات پیشین (مانند: Devaux et al., 2009) نیز تأکید شده است، ماهیت کنش جمعی در شرکت‌های مورد مطالعه به گونه‌ای است که تدابیر مدیریتی و ابتکار و نوآوری در حوزه فعالیت شرکت می‌تواند موجبات ارتقای ظرفیت نهادی (میرزایی خورشیدی و همکاران، ۱۳۹۸) و در نتیجه، ارزش‌افزایی آنها در بلندمدت (حسینی‌نیا و علی‌‌آبادی، ۱۳۹۸) را فراهم نماید.

با توجه به تفاوت موقعیت شرکت‌های مورد مطالعه در مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه پیشنهاد می‌شود شرکت‌های موفق در این زمینه شناسایی و به قصد تبادل ایده‌ها و ابتکارات، به سایر شرکت‌ها معرفی شوند. برای ارزیابی شرکت‌ها و انتخاب شرکت‌های موفق، نظیر تعاونی‌های برتر، بهره‌گیری از رویکرد مدیریت زنجیره عرضه کارآفرینانه و ارزش‌افزا پیشنهاد می‌شود. برای این منظور می‌توان از مقیاس ارائه شده در این مقاله بهره گرفت و با بهره‌گیری از فنونی همانند تاپسیس، به رتبه‌بندی آنها پرداخت. همچنین، با توجه به ماهیت شبکه‌ای زنجیره عرضه از یک‌سو و ظرفیت متفاوت شرکت‌های مختلف از دیگر سو، پیشنهاد می‌شود در سیاست‌گذاری‌های نهادی برای توسعه مناسبات تولید و بهره‌برداری کشاورزی، نه بر یک نظام خاص، بلکه بر هم‌افزایی آمیزه‌ای هماهنگ از نظام‌های مختلف (از جمله شرکت‌های تعاونی و سهامی زراعی) با قدرت تکمیل و تقویت متقابل در شرایط رقابتی توجه شود و اطلس نظام تولید و بهره‌برداری کشاورزی هر منطقه بر اساس این رویکرد تهیه و تنظیم شود. برخی از قابلیت‌های مدیریتی در زنجیره عرضه کارآفرینانه، نظیر سامانه ارتباط با مشتری، برندسازی و نظایر آن، نیاز است در انتخاب و آموزش مدیریت شرکت‌ها در نظر گرفته شوند. علاوه بر این، پیشنهاد می‌شود شرکت‌ها، با در نظر گرفتن قابلیت‌های متفاوت و برای رسیدن به هم‌افزایی و غلبه بر محدودیت منابع، نسبت به سرمایه‌گذاری برای توسعه و بهره‌برداری از زیرساخت‌های مشترک (مانند: انبار، سردخانه، پلتفرم‌های بازار، رودیدادهای نمایشگاهی و غیره) اقدام کنند.

منابع

اعظم‌پور، ی. و ثقفی، م. (1396). بررسی و رتبه‌بندی راهکارهای توسعه زنجیره ارزش در تعاونی­ها؛ مورد مطالعه تعاونی­های شهرستان بیرجند. مهندسیتصمیم، 2(5)، 93- 124.

اعظم‌پور، ی.، ثقفی، م. و همت‌فر، م. (1396). اثرات اقتصادی زنجیره ارزش بر تعاونی­های بازرگانی (مطالعه موردی: تعاونی­های شهرستان بیرجند). بررسی­های بازرگانی، 80، 69 – 83.

امینی، ا.م.، مزینی، ن. و قدیمی، س.ع. (1394). ارزیابی تطبیقی موفقیت شرکت‌های تعاونی تولید روستایی با دیگر نظام‌های بهره‌برداری کشاورزی (مطالعه موردی: شهرستان‎های کاشان و آران و بیدگل). فصلنامه تعاون و کشاورزی، ۴(۱۴)، 61-87.

بخشی، م.ر.، رعنایی، م.، زمانی‌پور، ا. و فال سلیمان، م. (1395). بررسی عوامل مؤثر بر رضایت سهامداران از عملکرد شرکت‌های سهامی زراعی. راهبردهای توسعه روستایی، ۳(۱)، 129-137.

حسین‌زاده، ا. (1394). تحلیل مدل زنجیره ارزش فرآیندی صنوبر در استان آذربایجان غربی با هدف بهسازی آن. صنایع چوب و کاغذ ایران، 6(1)، 41 – 52.

حسینی‌نیا، غ. و علی‌آبادی، و. (1398). آسیب‏شناسی زنجیره ارزش کارآفرینی در کسب‏وکارهای روستایی (مطالعه موردی تعاونی‏های روستایی استان کرمانشاه). فصلنامه تعاون و کشاورزی، ۸(۳۱)، 1-25

خسروی، ا.، غلام­رضایی، س.، رحیمیان، م. و اکبری، م. (1396). بررسی اثر مؤلفه‏های کارآفرینی سازمانی بر عملکرد تعاونی­ها از دیدگاه اعضای تعاونی­های مرغ­داران استان کرمانشاه. پژوهش­های روستایی، 8(4)، 608 – 620.

درویشی، م.، شریف‌زاده، م.ش. و عبدالله‌زاده، غ. (۱۳۹۶). واکاوی نقش شرکت‌های تعاونی روستایی در پیشبرد توسعة پایدار: رویکرد مسئولیت‌پذیری اجتماعی. روستا و توسعه،۲۰(۳)، 43-64.

زندحسامی، ح. و ساوجی، آ. (1391). مدیریت ریسک در مدیریت زنجیره تأمین. مدیریتتوسعهوتحول، 9، 37 – 44.

سخدری، ک.، زارعی، ب. و صادقی، ب. (1396). تحلیل مدل رفتاری کسب‌وکارهای نوپا با استفاده از مدل توسعه مشتری (مطالعه موردی: کسب‌وکارهای نوپای مستقر در شتاب دهنده‌های شهر تهران). توسعه کارآفرینی،۱۰(۳)، 395-415.

شریف‌زاده، م.ش. و عبداله‌زاده، غ. (1396). ارزیابی تطبیقی پایداری کسب‌وکارهای کارآفرینانه کشاورزی و نظام‌های متعارف تولید کشاورزی در استان گلستان. علوم ترویج و آموزش کشاورزی، ۱۳(۲)، 1-20.

فال سلیمان، م. و حجی‌پور، م. (۱۳۹۰). تحلیل نقش جامعه روستایی در شرکت‌های سهامی زراعی جدید با بهره‌گیری از شاخص‌های مشارکتی RPPI & FSPI (مطالعه موردی شرکت سهامی زراعی سهل آباد در شهرستان نهبندان). برنامه‌ریزی و آمایش فضا، ۱۵(۴)، 129-148.

فال سلیمان، م. و حجی‌پور، م. (۱۳۹۱). اثرات اقتصادی و اجتماعی شرکت‌های سهامی زراعی (نمونه: شرکت سهامی زراعی سهل‌آباد در شهرستان نهبندان). مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، ۳ (۹ و ۱۰)، 47-66.

کرباسی، ع. و گرگانی، ج. (1393). واکاوی عملکرد تعاونی‌های لبنی در شهرستان آق‌قلا.  فصلنامه تعاون و کشاورزی، ۳(۱۲)، 97-112.

 کیان‌فر، ک. و بارفروش، ن. (1395). ارزیابی اثر زنجیره تأمین کارآفرینانه و توسعه محصول جدید بر عملکرد شرکت­ها (مطالعه موردی: صنعت نوشیدنی). مدیریت اجرایی، 8(15)، 75 – 92.

میرزایی خورشیدی، خ.، شریف‌زاده، م.ش. و عبدالله‌زاده، غ. (1398). ارزیابی ظرفیت نهادی شرکت‌های تعاونی روستایی در شهرستان ساری. علوم ترویج و آموزش کشاورزی، ۱۵(۲)، 101-117.

میری، م.، شریف­زاده، م.ش.، عبدالله‌زاده، غ. و عابدی سروستانی، ا. (1396). بررسی زنجیره تأمین در بخش کشاورزی (مطالعه موردی: تولید و پرورش توت فرنگی در شهرستان رامیان، استان گلستان). کارآفرینی درکشاورزی، 4(3)، 89- 104.

ناصری، م.، فرهادیان، ه.، عباسی، ع. و خسروانی، ف. (1396). نقش شرکت‌های سهامی زراعی در بهبود شاخص‌های توانمندسازی کشاورزان عضو: مطالعه موردی جنوب استان خراسان جنوبی. روستا و توسعه، ۱۸(۲)، 39-63.

Ajates, R. (2019). Agricultural cooperatives remaining competitive in a globalised food system: at what cost to members, the cooperative movement and food sustainability?. Organization, 27(2), 337–355.

Bhatt, G., & Emdad, A. (2001). An analysis of the virtual value chain in electronic commerce. Logistics Information Management, 14 (1/2),78-85.

Bijman, J., & Hendrikse, G. (2003). Co-operatives in chains: institutional restructuring in the Dutch fruit and vegetable industry. Chain Netw. Sci., 3, 95–107.

Blandon, J., Henson, S., & Cranfield, J. (2009). Small-scale farmer participation in new agri-food supply chains: case of the supermarket supply chain for fruit and vegetables in Honduras. Journal of International Development, 21 (7), 971–984.

Chagwiza, C., Muradian, R., & Ruben, R. (2016.) Cooperative membership and dairy performance among smallholders in Ethiopia. Food Policy, 59, 165–173.

Chang, C., Chiang, D.M., & Pai, F. (2012). Cooperative strategy in supply chain networks. Industrial Marketing Management, 41, 1114–1124.

Crippa, R., Larghi, L., Pero, M., & Sianesi, A. (2010). The impact of new product introduction on supply chain ability to match supply and demand. International Journal of Engineering, 2(9), 83-93.

DeGroote, S., & Marx, T. (2013). The impact of IT on supply chain agility and ifrm performance: a empirical investigation. International Journal of Information Management, 33(6), 909-916.

Devaux, A., Horton, D., Velasco, C., Thiele, G., López, G.,  Bernet, T., Reinoso, I., & Ordinola, M.  (2009). Collective action for market chain innovation in the Andes. Food Policy, 34(1), 31–38.

Elder, S.D. (2019). The impact of supermarket supply chain governance on smallholder farmer cooperatives: the case of Walmart in Nicaragua. Agric. Hum. Values, 36, 213–224.

Elder, S.D., & Dauvergne, P. (2015). Farming for Walmart: the politics of corporate control and responsibility in the global South. The Journal of Peasant Studies, 42 (5), 1029–1046.

Feenstra, G., & Hardesty, S. (2016). Values-based supply chains as a strategy for supporting small and mid-scale producers in the United States. Agriculture, 6(39): 1-17.

Freiling, J., & Schelhowe, L.C. (2014). The impact of entrepreneurial orientation on the performance and Speed of Internationalization. Journal of Entrepreneurship Management and Innovation, 10(4), 169-199.

Hooks, T., Macken-Walsh, Á., McCarthy, O., & Power, C. (2017). Impact of a values-based supply chain (VBSC) on farm-level viability, sustainability and resilience: case study evidence. Sustainability, 9(2), 267.

Hooks, T., McCarthy, O., Power, C., & Macken-Walsh, Á. (2017). A co-operative business approach in a values-based supply chain: A case study of a beef co-operative. Journal of Co-operative Organization and Management, 5(2), 65-72.

Idris, N., Arshad, F.M., Radam, A., & Ali, N.A. (2011). Agricultural Cooperative Supply Chain Management in Malaysia. Acta Hortic., 895, 137-143.

Kyriakopoulos, K., Meulenberg, M., & Nilsson, J. (2004). The impact of cooperative structure and firm culture on market orientation and performance. Agribusiness, 20, 379–396.

Magrini, M., Triboulet, P., & Bedoussac, L. (2013). Pratiques agricoles innovantes et logistique des coopératives agricoles: une étude ex ante sur l'acceptabilité de cultures associées blé dur-légumineuses. Économie Rurale, 338 (6), 25-45.

Merel, P., Saitone, T., & Sexton, R. (2009). Co-operatives and quality differentiated markets: strengths, weaknesses, and modeling approaches. J. Rural Cooper., 37, 201–224.

Porter, M.E. (1985). Competitive advantage: creating and sustaining superior performance. New York: Simon and Schuster.

Shao, X.F., & Dong, M. (2012). Supply disruption and reactive strategies in an assemble-to-order supply chain with time-sensitive demand. IEEE Transactions on Engineering Management, 59(2), 201-212.

Stevenson, G., Clancy, K., King, R., Lev, L., Ostrom, M., & Smith, S. (2011). Midscale food value chains: An introduction. Agric. Food Syst. Community Dev., 1, 27–34.

Xu, W.Y., Zhang, Z.J., & Gong, D.Q. (2014). Cooperative supply chain management under asymmetric information. Journal of Applied Research and Technology, 12(2), 182-191.

Entrepreneurial Supply Chain Management in the Rural Production Cooperative and Joint-stock Farming Companies in North Khorasan Province

M.Sh. Sharifzadeh[7]^*, M. Yazdani[8], Gh. Abdollahzadeh[9],                  M.R. Mahboobi[10]

Received: 03 Mar, 2020              Accepted: 09 Sep, 2020

Abstract

The aim of this research was to compare the management of entrepreneurial supply chain in rural production cooperatives and joint-stock farming companies of North Khorasan province. The statistical population of the research included 4500 shareholders and members of 14 active companies. Sampling was performed in a multi-stage conducted and the sample size was determined using Cochran's formula (n=356). To collect the data, a researcher made questionnaire was used. The content and formal validity of the questionnaire were established by an expert panel and its reliability confirmed based on Cronbach's alpha coefficient for different components. According to Friedmann's test results, the components of social network management, value added finance resources management have the highest rank, and marketing and sales management, innovation, and technology acquisition management components have the lowest rank in the entrepreneurial supply chain of cooperatives and joint-stock companies, respectively. The correlation test showed that there is a significant positive relationship between all components of the entrepreneurial supply chain of the companies. Among them, the highest correlation was attained between the components of value added finance resources management and sales and marketing management in cooperative companies and between the components of distribution management and production management in joint-stock companies. The results of the mean comparison test showed that production cooperatives performed better than joint-stock companies in conducting the components of input management, production management and marketing and sales management. The results of the Friedman test also showed that the status of the components of the entrepreneurial supply chain management components is not the same among the two groups of companies. To better understand the differences between the two groups, empirical evidence was presented as functional examples in the management of the entrepreneurial supply chain in the form of a template case study.

Keywords: Agricultural Production Systems, Agricultural Supply Chain, Value Chain Analysis, Entrepreneurial Management, Template Case Study