نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 نویسندة مسئول
2 نویسنده دوم
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
The purpose of this research was to assess the cognitive domain levels of cooperative members of citrus orchard owners of Dezful township toward drip irrigation method. The population included cooperative members of citrus orchard owners of Dezful Township (N= 1226). A random sample of gardeners was selected based on Krejcie and Morgan table (n=295). The sampling method of this research was random cluster sampling. To test the validity of the questionnaire, a panel of experts was used. Reliability of the instrument was examined by 30 copies of questionnaires that were distributed among citrus orchard owners of Shoushtar Township. The overall Crobbach Alpha was 0.78. This research used an applied technique. A descriptive-correlational as well as causal relationship method was implemented. The results indicated that 29.2 percent of gardeners had high cognitive domain. Stepwise regression analysis determined the extension contacts, capital, level of access to communication channels and social status variables and explained 62 percent changes of cognitive domain toward drip irrigation application.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
بحران آب از جمله چالش‌های مهم امروزی در جهان به خصوص مناطق خشک و نیمهخشک همچون ایران است. بسیاری از کارشناسان نگران آن هستند که استفاده از منابع آب در ایران، بدون در نظر گرفتن محدودیت آن، در آینده مشکلات جدی را ایجاد کند(جوان و فال‌سلیمان، 1386). بررسی شاخص‌های سرانه منابع آب تجدیدپذیر کشور در دهه‌های اخیر نشان‌دهنده کاهش منظم آن است به طوری که میزان آن از 5500 متر مکعب در سال 1340 به 2100 متر مکعب در سال 1376 و 1750 متر مکعب در سال 1385 کاهش یافته و با توجه به روند فعلی جمعیت، انتظار می‌رود در سال 1400 سرانه آب تجدید شونده به حدود 1000 -1300متر مکعب برای هر نفر تقلیل یابد که از نظر معیارهای جهانی مرز بحران شناخته شده است. بنابراین می‌توان گفت که در صورت ادامه روند فعلیِ افزایش جمعیت و مدیریت تقاضا و الگوی مصرف آب، ایران در آینده‌ای نزدیک با بحران جدی آب مواجه خواهد شد و لذا ضمن تأکید بر کاهش رشد جمعیت، لازم است که از هم اکنون سیاست‌ها و راهبرد‌های استفاده بهینه از منابع آب همراه با پیش‌بینی فناوری‌های مورد نیاز جهت مقابله با این امر مد نظر قرار گیرد(درویشی و آرخی، 1387).
امور زیربنایی و بسترسازی توسعه پایدار کشاورزی می‌بایست شامل همه فعالیت‌های مربوط به آب و خاک از جمله فعالیت‌های آبیاری باشد. کشورهایی که سرانه آب آنان بیش از ایران است در چند دهه اخیر تلاش بسیاری در تأمین، ذخیره، انتقال و مصرف بهینه آب به خرج داده‌اند. تنوع اقلیم و پراکنش غیریکنواخت مکانی و زمانی بارشهای آسمانی خود به مشکلات تأمین آب و آبیاری در ایران می‌افزاید، لذا کوشش ما می‌بایست چندین برابر کشورهایی باشد که مشکلات کمتری در این زمینه دارند. تغییر و اصلاح روش‌های انتقال آب و آبیاری(سطحی و تحت فشار) می‌تواند ما را در استفاده بهینه از منابع محدود آب یاری کند. در ایران، زمین‌های مسطح و دارای آب کافی اکثراً فاریاب شده‌اند و زمین‌های حاصلخیز بسیاری وجود دارد که به دلیل دوری از منابع آب، پستی و بلندی و یا عمق محدود خاک بدون کاشت باقی مانده‌اند. علاوه بر اراضی مسطح، آبیاری تحت فشار را در زمین‌هایی با توپوگرافی متغیر می‌توان به کار برد (ولی‌زاده،1388). مهم‌ترین مسئله‌ای که کشاورزان با آن دست به گریبان می‌باشند پایین بودن راندمان آبیاری است. بررسی و تحلیل نتایج تحقیقات مربوط به راندمان آبیاری نشان می‌دهد که به طور کلی ضعف طراحی و ضعف مدیریت آبیاری بر اثر پایین بودن سطوح شناختی، نداشتن برنامه و الگوی آبیاری مشخص از علل عمده پایین بودن راندمان آبیاری در ایران است. بنابراین، یکی از مهم‌ترین راهکارهای افزایش راندمان آبیاری اصلاح و تغییر روش‌های آبیاری سنتی و به کارگیری روش‌های جدید آبیاری از طریق ارتقای دانش و مهارت بهره‌برداران و توسعه فناوری‌های نوین است(درویشی و آرخی، 1387).
استان خوزستان با دارا بودن 5340 هکتار باغ مرکبات مقام پنجم تولید مرکبات را در کشور دارد درحالی که شهرستان دزفول با 4320 هکتار سطح زیر کشت (92% از کل باغهای استان)، 1165 نفر بهره‌بردار، متوسط عملکرد 5/14 تن در هکتار و تولید کل 62600 تن محصول، مقام اول تولید مرکبات را در استان به خود اختصاص داده است(اخوان، 1385).
با توجه به وضع موجود، دیگر به روش‌های آبیاری تحت فشار نمی‌توان به چشم تجمل و تزیین نگریست، بلکه در کنار روش‌های کارآمد سطحی می‌باید با در نظر گرفتن نوع خاک و گیاه یکی از روش‌های مناسب آبیاری تحت فشار را برگزید. درجهت تأمین لوازم و تجهیزات و منابع مالی و حمایت کشاورزان، از جانب دولت و سیاستگذاران کوششهایی انجام گرفته که برآیند آنها کاملاً رضایت‌بخش نبوده است و انتظار می‌رفت با توجه به زمان و اعتبارات صرف شده، نتایج بهتری به دست آید (ولی‌زاده، 1388). از این‌رو، پژوهش حاضر در پی بررسی سطوح حیطه شناختی در زمینه روش آبیاری قطرهای در بین باغداران شهرستان دزفول است.
گفتنی است ایران، که به لحاظ اقلیمی در منطقه نیمه خشک قرار گرفته است (به جز نوار باریکی در شمال کشور که بارندگی مناسبی دارد)، به طور میانگین حدود ٢٢۵ میلی‌متر بارندگی دارد که از میانگین بارندگی در جهان (٨۶٠ میلی متر) بسیار کمتر است. همین میزان بارندگی نیز پراکندگی بسیار نامتناسبی دارد به طوری که 50 درصد از آن در 24 درصد مساحت کشور و 50 درصد دیگر در76 درصد مساحت کشور روی می‌دهد (Ommani and Chizari, 2010). از ١۶۵ میلیون هکتار اراضی کشور نیز حدود ٣٧ میلیون هکتار جهت کشت و زرع مناسب است که به دلیل محدودیت منابع آب، فقط 8/7 میلیون هکتار از این اراضی به صورت فاریاب و ۶ میلیون هکتار دیگر به صورت دیم زیر کشت محصولات زراعی قرار دارد و 5/4 میلیون هکتار دیگر به صورت آیش است. با توجه به شرایط اقلیمی خشک کشور و لزوم توسعه بخش کشاورزی، به عنوان بخش تأمین کننده غذای جامعه، اهمیت بهره‌گیری از روش‌های پیشرفته آبیاری و توجه به بهرهوری هر واحد آب مصرفی در کشاورزی بیش از پیش نمایان است. بازده آبیاری در سیستمهای آبیاری تحت فشار بیش از ٧٠ درصد می‌باشد که در مقایسه با بازده ٣٠ درصدی روش‌های آبیاری سنتی نشان دهنده کاهش تلفات آب است. اهمیت این موضوع زمانی بیشتر روشن می‌شود که بدانیم با کاربرد سیستمهای آبیاری تحت فشار به ازای هر 5 درصد افزایش بازده آبیاری در حدود ۴ میلیارد متر مکعب آب در سال صرفهجویی می‌شود؛ این یعنی اضافه شدن 400 هزار هکتار به جمع اراضی آبی کشور. با این حال، طبق آمار، کمتر از ٣درصد اراضی کشور به سیستمهای آبیاری تحت فشار مجهزند(موسوی، ١٣٨4).
به هر روی، در کشور ما بهرهوری آب کشاورزی، همانند بهرهوری از سایر منابع، در سطح بسیار پایینی است. در حال حاضر طبق آخرین آمار وزارت جهاد کشاورزی، کل تولیدات محصولات کشاورزی 65 میلیون تن می‌باشد که با مرز خودکفایی غذایی فاصله زیادی دارد. برای تولید این 65 میلیون تن حدود 85 میلیارد متر مکعب آب مصرف می‌شود. بنابراین، کارایی مصرف آب در ایران در حدود 7/0 کیلوگرم برای مصرف هر 1000 کیلوگرم آب است و این نشانة پایین بودن بهرهوری آب در ایران می باشد(سادات میرئی و فرشی، 1382).
در چشم‌انداز سال 1400، بر اساس برآوردهای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، جمعیت ایران بالغ بر 100 میلیون نفر خواهد بود که تأمین غذای این جمعیت در اولویت است. در شرایط فعلی، راندمان آبیاری در کشور حدود 30 درصد است که برای تأمین غذای این عده با چنین راندمانی، در آن مقطع به 150 میلیارد متر مکعب آب نیاز خواهیم داشت(شمسایی، 1382).
با توجه به وضعیت موجود برای تأمین نیاز غذایی جمعیت ایران در سال 1400 باید راندمان آبیاری تا 83 درصد افزایش یابد (سازمان آب و برق خوزستان، 1382). حال این سؤال مطرح است که جهت بالابردن میزان کارایی و راندمان آبیاری چه باید کرد؟ روش‌های آبیاری تحت فشار(بارانی و قطرهای) از جمله بهترین روش‌های موجود در زمینه صرفهجویی در مصرف آب کشاورزی می‌باشند. با استفاده از سیستمهای آبیاری تحت فشار راندمان آبیاری از 30 درصد فعلی به بیش از 60 درصد افزایش می‌یابد. بنابراین، با استفاده از این سیستم‌ها ضمن صرفهجویی در مصرف آب، افزون بر 60 درصد سطح زیر کشت را می‌توان افزایش داد. در حال حاضر، کل اراضی تحت فشار کشور حدود 300 هزار هکتار می باشد (که این مقدار حدود 3 درصد اراضی زیر کشت آبی کشور را شامل می‌شود) و در این میان تنها در 4536 هکتار از اراضی استان خوزستان آبیاری تحت فشار اجرا شده است( شمسایی، 1382).
شبکه آبیاری و زهکشی دز در شمال استان خوزستان با گذشت چهل سال از قدمتش هنوز به عنوان یکی از شبکه‌های مدرن آبیاری کشور مورد استفاده قرار دارد. کشت محصولات مختلف در چهار فصل در منطقه از مزیت‌های ساخت این شبکه است به طوری که در فصل های کم آبی و بی آبی به ویژه در تابستان نیز آب مورد نیاز کشاورزان برای کشت انواع محصولات تأمین می‌شود. 17 هزار کشاورز، چهار شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه و کارون، کشت و صنعت‌های شهید رجایی و شهید بهشتی در شمال خوزستان از مزایای این شبکه آبیاری (که منطقه را به یک قطب مهم صنعتی کشاورزی مبدل کرده است) بهره‌مندند. پیش از بهره‌برداری از نخستین مرحله شبکه آبیاری دز در سال 1342 و ساخت سدهای مخزنی و انحرافی آن، کشاورزان به صورت سنتی و با استفاده از شبکه انهار در این منطقه به آبیاری میپرداختند. پس از احداث این شبکه پیشرفته، تحولاتی در زمینه‌های مختلف کشاورزی به وجود آمد که ترویج روشها، بهبود فنون آبیاری و افزایش بهرهوری آب و توسعه کشاورزی منطقه از جمله این تغییرات است. وسعت اراضی مستعد شمال خوزستان قبل از احداث این شبکه، 150 هزار هکتار بود که 93 هزار هکتار آن با آبیاری سنتی کشت می‌شد و 57 هزار هکتار دیگر را جنگل‌ها، بیشه‌ها و زمین‌های دیم تشکیل می‌داد. در روش آبیاری سنتی، کشاورزان آب را با حفر کانال‌های خاکی با مشقت زیاد از رودخانه‌های دز، کرخه، بالارود، شاوور، عجیرب و لور برداشت میکردند و با احداث قنوات و انهار سنتی، با تحمل زحمات بسیار، به مزارع خود میرساندند. این کانال‌های سنتی وسایل تنظیم و انحراف با شکل صحیح را نداشتند و همواره به دلیل فاصلة زیاد رودخانه تا مزارع و درازای این کانالها و شکست بدنة خاکریز آنها مقادیر زیادی آب هدر می‌رفت. علاوه بر این، در برخی فصول سال، نظیر تابستان، کشاورزان روستاهایی که از آب بی‌بهره می‌ماندند مجبور به مهاجرت به روستاهای همجوار می‌شدند. توزیع نامناسب و غیرعادلانه آب و فقدان حقوق آب همچنین باعث شده بود تا کشمکش و نزاع‌هایی جبرانناپذیر بین کشاورزان منطقه صورت گیرد (صانعی دهکردی، 1388). گفتنی است با ساخت شبکه آبیاری دز 100 هزار هکتار از زمین‌های منطقه مجهز به سیستم آبیاری مدرن شدند و تحول مهمی در بهرهوری آب کشاورزی منطقه ایجاد شد.
ضرورت توجه به سطوح حیطه شناختی در کاربرد آبیاری قطرهای
دانش، توانایی کاربرد اطلاعات از روی هدف یا برای حل یک مشکل را در بر می‌گیرد. در واقع، دانش تنها جمع‌آوری اطلاعات نیست بلکه شامل تجارب و استدلال فرد نیز می‌شود که راهنمایی برای استفاده از این حقایق نیز هست (Pike and Gahegan, 2007 ).
طبق طبقه بندی بنجامین بلوم، هدف ها در حوزه شناختی شش نوع هستند:
1. دانش: ساده‌ترین سطح شناخت دانش و شامل آن دسته از آموخته‌هاست که بیشتر با حافظه سرو کار دارد.
2. فهمیدن: یادگیری در این سطح عبارت از توانایی فرد در پی بردن به معنی و مفهوم یک مطلب و بیان آن با استفاده از کلمات و جملات خود است؛ به عبارت دیگر، فرد برخلاف سطح قبلی که هر چه را یاد می‌گرفت به همان شکلی که یاد گرفته بود پس می‌داد، در این سطح آن را به صورتی که یاد گرفته به زبان خود بیان می کند.
3. به کاربستن: در این سطح، یادگیری عمق بیشتری نسبت به فهمیدن پیدا کرده و فرد توانایی به کاربستن قوانین، اصول و روشها را در موقعیت جدید و بدون اینکه به او راه حلی داده شود به کار می‌گیرد.
4. تجزیه و تحلیل: در این سطح از یادگیری، که در سطحی بالاتر از به کار بستن قرار دارد، بر توانایی افراد به تقسیم و شکستن مطلبی به اجزای کوچکتر و تشکیل دهنده آن و همچنین درک روابط بین اجزای و نحوه سازمان یافتن آن تأکید دارد.
5. ترکیب: عبارت است از توانایی در هم آمیختن و به هم پیوند زدن اجزا به منظور ایجاد یک کل جدید است. نتایج یادگیری در این سطح ارائه راه‌حل‌های جالب و ابتکاری و خلاق می‌باشد.
6. ارزشیابی: ارزشیابی بالاترین، کاملترین و عالیترین سطح یادگیری در حیطه شناختی به شمار می‌رود و شامل قضاوت درباره ارزشها، روشها، اطلاعات، ساخت‌ها و حتی شیوه‌های مواجهه با مسائل و مشکلات مختلف می‌باشد(سیف،1372؛ وکیلیان، 1388).
به هر روی، یکی از هدفهای مهم ارائه خدمات آموزشی ـ ترویجی به کشاورزان، ارتقای سطح دانش فنی آنها در زمینة امور کشاورزی و به تبعیت از آن، بهبود روند تولید است. بنابراین، به منظور بررسی و ارزیابی میزان آثار و پیامدهای اجرای پروژه‌هایی که توأم با ارائه خدمات آموزشی و ترویجی است، سنجش میزان دانش فنی کشاورزان می‌تواند بسیار مفید باشد. در واقع، دانش کشاورزان یک منبع گسترده است که باید با اطلاعات علمی ملی ترکیب شود تا جهت ایجاد سیاستهای آینده توسعه کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد.
پیشینة تحقیق
در پژوهشی که توسط شارما و شارما در ایالت هارینای کشور هندوستان صورت گرفت، رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی ـ اجتماعی گروهی از کشاورزان گندمکار با میزان دانش فنی آنان از روش‌های تولید گندم بررسی شد. نتایج نشان داد که میزان دانش فنی کشاورزان گندمکار با سازه‌های وضعیت اقتصادی ـ اجتماعی آنها همبستگی مثبت و معنی‌داری دارد. سازه‌هایی همچون سن، مذهب، سطح سواد و فاصله کشاورز تا مراکز آموزشی ـ ترویجی با متغیر دانش فنی گندمکاران در مورد روش‌های توصیه شده برای تولید گندم رابطه معنی‌داری نداشتند (حیاتی، 1374).
حیدری و همکاران (1385) در مطالعه خود، مدیریت زراعی و دانش فنی کشاورزان را مهم‌ترین عوامل افزایش کارایی مصرف آب کشاورزی ذکر کردند و نتیجه گرفتند افزایش آگاهی و مهارت کشاورزان از طریق برنامه های آموزشی و ترویجی اقدامات مهمیاند که باید در برنامه‌های ارتقای کارایی مصرف آب در نظر گرفته شوند. محمدی‌نیک‌پور و پرستار (1385) از مهم‌ترین دلایل پایین بودن بهرهوری و بازده آب آبیاری به کمبود میزان دانش فنی، نگرش و مهارت کشاورزان و در کل عدم آموزش و ترویج کشاورزان در زمینه به کارگیری شیوه‌های صحیح مدیریت آب زراعی اشاره کردند.
پانل و همکاران (Pannel et al., 2006) در مطالعه خویش به این نتیجه رسیدند که سطح دانش فنی تأثیر معنی‌داری در تغییر رفتار کشاورز برای پذیرش فناوری‌های نوین دارد، بنابراین، کشاورزان جوانتر و دارایِ سطح دانش فنی بالاتر بیش از دیگران فناوری‌های نوین را به کار می‌بندند. همچنین آنان دریافتند متغیرهای فردی و موقعیتی زیادی مانند درآمد، مساحت مزرعه، سن، آموزش، تفاوت در شیوه‌های کشاورزی وجود دارند که روی اهداف افراد برای پذیرش یک نوآوری تأثیر می‌گذارند.
ﺑﺴﻴﺎری از ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮان (Santos, 1996; Droogers et al., 2000) ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ویژگی‌های اﻗﺘﺼﺎدی و وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ در ﭘﺬﻳﺮش فناوری‌های نوین آﺑﻴﺎری دارند.
نتایج تحقیقات متعددی (خالدی، 1378؛ نوروزی و چیذری، 1385( الف و ب) نیز بر نقش ویژگی‌های اجتماعی در پذیرش و کاربرد فناوری‌های نوین آبیاری تأکید کردهاند.
در جدول 1 به بررسی اجمالی تحقیقات مرتبط جهت تدوین چارچوب نظری تحقیق پرداخته شده است.
جدول 1. تحقیقات مرتبط جهت تدوین چارچوب نظری تحقیق
|
مطالعه |
نتایج |
متغیر مستقل |
|
سانتوز(1996)، دراگرز و همکاران (2000)، شرستا و گوپالاکریشنان(1998)، بولگر(2002)، پانل و همکاران(2006)، کریمی و همکاران(1379)، صدیقی و فرزندوحی(1383) |
ویژگی‌های اﻗﺘﺼﺎدی و وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ در ﭘﺬﻳﺮش فناوری‌های نوین آﺑﻴﺎری دارد. |
ویژگی‌های اقتصادی |
|
پناهی و ملک محمدی(1388)، کریمی و همکاران(1385)، ترکمانی و جعفری(1376)، موسوی و همکاران(1387)، خالدی (1378) |
بین ویژگی‌های اجتماعی نظیر مشارکت اجتماعی و سطح دانش و مهارت و کاربرد روش‌های نوین آبیاری ارتباط معنی‌داری وجود دارد. |
ویژگی‌های اجتماعی |
|
حیدری و همکاران (1385)، پناهی و ملک محمدی(1388)، خالدی(1378)، جهان‌نما(1380)، نوروزی و چیذری (1385الف و ب) |
بین میزان شرکت در فعالیت‌های ترویجی (تماس ترویجی و کانال‌های ارتباطی)و سطح دانش و مهارت در خصوص روش‌های نوین آبیاری ارتباط معنی‌داری وجود دارد. |
فعالیت‌های ترویجی |
|
ابراهیمی و کرمی(1378)، نواب(1374)، نوراله نوری‌وندی(1387) |
بین ویژگی‌های زراعی و سطح دانش و مهارت و کاربرد روش‌های نوین آبیاری ارتباط معنی‌داری وجود دارد. |
ویژگی‌های زراعی |
|
سطوح حیطه شناختی در زمینه کاربرد آبیاری قطرهای |
|
ویژگی‌های زراعی |
|
ویژگی‌های شخصی |
|
ویژگی‌های اجتماعی |
|
میزان استفاده از کانال‌های ارتباطی |
|
میزان تماسهای ترویجی |
|
ویژگی‌های اقتصادی |
|
دانش و شناخت، فهمیدن، به کاربستن، تجزیه و تحلیل، ترکیب، ارزشیابی |
شکل 1. چارچوب نظری ویژگی‌های مرتبط با حیطه شناختی در کاربرد آبیاری قطرهای
روش تحقیق
از دیدگاه طبقه‌بندی تحقیقات بر مبنای هدف، تحقیق حاضر از نوع تحقیقات نظری ـ کاربردی می‌باشد و از لحاظ روش تحقیق، توصیفی ـ همبستگی و تحلیلی از نوع علًی ـ ارتباطی است. به این دلیل علًی ـ ارتباطی است که به تحلیل رابطه بین متغیرهای مستقل و تأثیر آنها در متغیر وابسته می‌پردازد. در تحقیقات توصیفی، محقق به دنبال توصیف و بیان چگونگی موضوع مورد بررسی می‌باشد. در این روش، از طریق مطالعه کتابخانه‌ای و روش‌های میدانی، جمع‌آوری اطلاعات صورت می‌گیرد و یافته‌های به دست آمده از طریق درصد، فراوانی، میانگین و واریانس توصیف می‌شود. در تحقیق همبستگی، محقق به بررسی رابطة بین متغیرها می‌پردازد.
شهرستان دزفول، واقع در شمال استان خورستان، دارای شرایط اقلیمی مناسب برای رشد و نمو انواع مرکبات و تولید ارزنده آن می باشد. وجود خاک مرغوب، آب کافی و حرارت مورد نیاز مرکبات، شرایطی را برای پرورش و توسعه باغها به گونه‌ای به وجود آورده که در سراسر کشور منحصر به فرد است به طوری که بخشی از مرکبات مورد نیاز کشور از باغهای این شهر تأمین می‌شود. بنابراین، شهرستان دزفول، که یکی از قطبهای اصلی تولید مرکبات در کشور به شمار می‌رود، به عنوان منطقه مورد پژوهش انتخاب شد و اعضای تعاونی های باغداران این شهرستان، شامل 1226 نفر، به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شدند. جهت تعیین نمونه‌ها از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای استفاده گردید. شهرستان دزفول 33 روستای دارای باغ دارد که از بین این 33 روستا، 15 روستا به طور تصادفی انتخاب گردیدند. درمرحله بعد، از بین باغداران این 15 روستا، که 955 نفر بودند، 295 نفر باغدار برای تکمیل پرسش‌نامه‌ها انتخاب شدند. در این تحقیق، از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای استفاده گردید و تعداد روستاهای مورد نظر و تعداد نمونه‌های هر روستا با به کارگیری رابطه زیر تعیین شد:
np = n . (nk) / ∑(nk)
که در آن:
np= تعداد پرسش‌نامه در هر روستا
n= تعداد نمونه‌های مشخص شده از جدول کرجسی و مورگان
nk= تعداد باغدار در هر روستا
∑(nk)= مجموع تعداد باغدار در 15 روستای انتخابی
جدول 2. تعداد باغدار و تعداد نمونه انتخاب شده در هر روستا
|
نام روستای انتخابی |
تعداد باغدار(nk) |
تعداد پرسش‌نامه در روستا (np) |
|
چغاسرخ |
26 |
8 |
|
خلطه |
82 |
25 |
|
قلعه ربع |
40 |
12 |
|
قلعه نو |
77 |
24 |
|
جیبر |
10 |
3 |
|
منتظری |
43 |
13 |
|
محمد بن جعفر |
38 |
12 |
|
دهبر |
37 |
11 |
|
شمس آباد |
359 |
111 |
|
سیامنصور |
24 |
7 |
|
قالوند |
25 |
8 |
|
قلعه قاضی |
18 |
6 |
|
انجیرک |
34 |
11 |
|
بنوار |
65 |
20 |
|
قلعه سید |
77 |
24 |
|
جمع کل |
955=( ∑nk ) |
295= n |
مأخذ: یافته‌های تحقیق
در کل، ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق شامل پرسش‌نامه، مشاهده، فیش، بانک‌های اطلاعاتی و شبکه‌های رایانه‌ای بوده است. ابزار جمع‌آوری اطلاعات از باغداران شهرستان دزفول پرسش‌نامه بوده که با بررسی منابع مختلف داخلی و خارجی و بر اساس اهداف، سؤال‌ها و فرضیه‌های تحقیق تدوین شده است.
به منظور تعیین اعتبار ابزار تحقیق (روایی) از روش پانل متخصصان استفاده شده است. به منظور تعیین پایایی پرسش‌نامه تعداد 30 نسخه از آن توسط باغداران خارج از جامعه آماری (شهرستان شوشتر) تکمیل گردید و سپس با استفاده از نرم‌افزار SPSSمیزان ضریب آلفای کرونباخ برای تعیین پایایی پرسش‌نامه محاسبه شد که این ضریب در تمام زمینه ها بالاتر از 78/0 به دست آمد. در این تحقیق، از آمار توصیفی نظیر فراوانی، درصد و انحراف معیار و در بخش آمار استنباطی از ضریب همبستگی اسپیرمن، آزمون‌های کروسکال والیس و رگرسیون چندگانه به روش گام به گام جهت تحلیل داده‌ها بهره‌گرفته شد.
نتایج و بحث
یافته‌های توصیفی
یافته‌های تحقیق بر حسب گروههای سنی نشان داد که از 295 باغدار مورد مطالعه ، 9/31 درصد با فراوانی 94 نفر در گروه 1/40 تا 50 سال جای گرفتهاند و جوان‌ترین و مسن ترین فرد نمونه مورد مطالعه به ترتیب 19 سال و 80 سال سن داشته‌اند. همچنین اطلاعات به دست آمده نشان داد که در نمونه آماری مورد مطالعه 5/32 درصد با فراوانی96 نفر بین 1/10 تا20 سال در کشاورزی تجربه داشته‌اند. میانگین تجربه فعالیت‌های کشاورزی حدود20 سال بوده است. نتایح نشان داد که از بین 295باغدار مورد مطالعه،1/28 درصد با فراوانی83 نفر بین1/10 تا 20میلیون تومان درآمد محصول داشته‌اند. کمترین درآمد نمونه آماری مورد مطالعه 995/1 میلیون تومان و بیشترین آْن 216 میلیون تومان بوده است. در نمونه آماری مورد مطالعه،1/66 درصد با فراوانی 195 نفر دارای نظام بهره‌برداری ملکی بوده‌اند(جدول 3).
جدول 3. توزیع فراوانی گروههای باغداران مورد مطالعه بر حسب برخی ویژگی‌های شخصی
|
ویژگی‌ها |
فراوانی |
درصد |
درصد تجمعی |
|
|
گروههای سنی (برحسب سال) |
|
|
|
|
|
30- 19 |
59 |
20 |
20 |
میانگین=75/41 |
|
40-1/30 |
76 |
8/25 |
8/45 |
انحراف معیار=81/11 |
|
50-1/40 |
94 |
9/31 |
6/77 |
|
|
60-1/50 |
49 |
6/16 |
2/94 |
|
|
80-1/60 |
17 |
8/5 |
100 |
|
|
مدت تجربه (برحسب سال) |
|
|
|
|
|
10-2 |
80 |
1/27 |
1/27 |
|
|
20-1/10 |
96 |
5/32 |
7/59 |
میانگین :68/19 |
|
30-1/20 |
84 |
5/28 |
1/88 |
انحراف معیار:027/11 |
|
67-1/30 |
35 |
9/11 |
100 |
|
|
درآمد (برحسب میلیون تومان) |
|
|
|
|
|
10-5/1 |
60 |
3/20 |
3/20 |
|
|
20-1/10 |
83 |
1/28 |
5/48 |
میانگین :96/34 |
|
30-1/20 |
67 |
7/22 |
2/71 |
انحراف معیار : 22/11 |
|
40- 1/30 |
14 |
7/4 |
9/75 |
|
|
>1/40 |
71 |
1/24 |
100 |
|
|
نظام بهره‌برداری |
|
|
|
|
|
ملکی |
195 |
1/66 |
|
|
|
سهمبری |
21 |
1/7 |
|
|
|
اجاره‌ای |
24 |
1/8 |
|
|
|
مختلط |
55 |
6/18 |
|
|
مأخذ: یافته‌های تحقیق
سنجش حیطه شناختی باغداران در زمینه کاربرد سیستم آبیاری قطرهای
در این مطالعه، سطوح مختلف حیطه شناختی( دانش و شناخت، فهیمدن، به کاربستن، تجزیه و تحلیل، ترکیب و ارزشیابی) در خصوص کاربرد سیستم آبیاری قطرهای با 18 گویه بررسی و از مخاطبان خواسته شد در قالب طیف لیکرت(بسیار کم تا بسیار زیاد) به آنها پاسخ دهند. جدول 4 فراوانی و درصد پاسخ های کلیه افراد نمونه مورد مطالعه را در مورد هر گویه نشان می‌دهد.
جهت گروه بندی باغداران مورد مطالعه بر حسب سطوح حیطه شناختی آنها در زمینه کاربرد سیستم آبیاری قطرهای، پاسخ‌ها از 1 تا 5 ارزش‌گذاری گردید و پس از تبدیل به دامنه 18 تا 90، نمره هر فرد بر 18 تقسیم شد. افرادی که نمره آنها میان 1 تا 8/1 بود در گروه بسیارپایین، بین 8/1 تا 6/2 در گروه پایین، میان 6/2 تا 4/3 در گروه متوسط، بین 4/3 تا 2/4 در گروه بالا و میان 2/4 تا 5 در گروه بسیار بالا از لحاظ سطح حیطه شناختی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که 5/7 درصد با فراوانی 22نفر در گروه بسیار بالا، 7/21 درصد با فروانی 64نفر در گروه بالا، 1/44 درصد با فراوانی 130 نفر در گروه متوسط، 6/15 درصد با فراوانی 46 نفر در گروه پایین و 2/11 درصد با فراوانی 33 نفر در گروه بسیار پایین از لحاظ سطح حیطه شناختی در زمینه کاربرد سیستم آبیاری قطرهای جای گرفتند(جدول 5) .
جدول4. توزیع فراوانی باغداران مورد مطالعه برحسب پاسخ به گویه‌های حیطه شناختی در زمینه کاربرد سیستم آبیاری قطرهای
|
سطوح حیطه شناختی |
گویه‌ها |
بسیار کم |
کم |
متوسط |
زیاد |
بسیار زیاد |
میانگین رتبه‌ای |
انحراف معیار |
ضریب پراکندگی |
|||||
|
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
|||||
|
دانش و شناخت |
سیستم آبیاری قطرهای را دیده‌ام و از روش اجرای آن آگاهی کلی دارم. |
25 |
5/8 |
52 |
6/17 |
146 |
5/49 |
47 |
9/15 |
25 |
5/8 |
98/2 |
008/1 |
338/0 |
|
از فواید آبیاری قطرهای آگاهی دارم. |
21 |
1/7 |
57 |
3/19 |
127 |
1/43 |
59 |
20 |
31 |
5/10 |
07/3 |
047/1 |
341/0 |
|
|
از اصول و روش‌های اجرای آبیاری قطرهای اطلاع دارم. |
31 |
5/10 |
69 |
4/23 |
134 |
4/45 |
41 |
9/13 |
20 |
8/6 |
83/2 |
019/1 |
361/0 |
|
|
فهمیدن |
ویژگی‌های مطلوب آبیاری قطرهای را می‌توانم برای کشاورزان دیگر بیان کنم. |
24 |
1/8 |
52 |
6/17 |
153 |
9/51 |
45 |
3/15 |
21 |
1/7 |
96/2 |
97/0 |
328/0 |
|
فواید آبیاری قطرهای را می‌توانم برای کشاورزان دیگر بیان کنم. |
16 |
4/5 |
71 |
1/24 |
124 |
42 |
62 |
21 |
22 |
5/7 |
01/3 |
985/0 |
327/0 |
|
|
اصول و روش‌های اجرای آبیاری قطرهای را می‌توانم برای کشاورزان دیگر بیان کنم. |
28 |
5/9 |
81 |
5/27 |
125 |
4/42 |
48 |
3/16 |
13 |
4/4 |
79/2 |
975/0 |
349/0 |
|
|
به کار بستن |
توانایی به کارگیری آبیاری قطرهای در مقیاس کم را دارم. |
27 |
2/9 |
53 |
18 |
99 |
6/33 |
80 |
1/27 |
36 |
2/12 |
15/3 |
134/1 |
36/0 |
|
توانایی به کارگیری آبیاری قطرهای در مقیاس وسیع را دارم. |
58 |
7/19 |
47 |
9/15 |
111 |
6/37 |
56 |
19 |
23 |
8/7 |
79/2 |
187/1 |
425/0 |
|
|
می‌توانم نحوه به کارگیری آبیاری قطرهایرا بهکشاورزاندیگرآموزشدهم. |
56 |
19 |
57 |
3/19 |
123 |
7/41 |
34 |
5/11 |
25 |
5/8 |
71/2 |
153/1 |
426/0 |
|
|
تجزیه و تحلیل |
نقش آبیاری قطرهای را در افزایش عملکرد می‌توانم تحلیل کنم. |
32 |
8/10 |
64 |
7/21 |
106 |
9/35 |
67 |
7/22 |
26 |
8/8 |
97/2 |
11/1 |
374/0 |
|
نقش آبیاری قطرهای را در جلوگیری از فرسایش خاک می‌توانم تحلیل کتم. |
36 |
2/12 |
41 |
9/13 |
93 |
5/31 |
86 |
2/29 |
39 |
2/13 |
17/3 |
193/1 |
376/0 |
|
|
نقش آبیاری قطرهای را در حفاظت از منابع آب می‌توانم تحلیل کنم. |
37 |
5/12 |
46 |
6/15 |
93 |
5/31 |
60 |
3/20 |
59 |
20 |
2/3 |
276/1 |
399/0 |
|
|
ترکیب |
توانایی سازماندهی و مدیریت مزرعه بر مبنای آبیاری قطرهای را دارم. |
35 |
9/11 |
49 |
6/16 |
119 |
3/40 |
57 |
3/19 |
35 |
9/11 |
03/3 |
146/1 |
378/0 |
|
می‌توانم روش آبیاری قطرهای را با دیگراقدام‌هادر مرحلهداشتترکیبکنم. |
33 |
2/11 |
74 |
1/25 |
107 |
3/36 |
65 |
22 |
16 |
4/5 |
85/2 |
057/1 |
371/0 |
|
|
اصول آبیاری قطرهای را می‌توانم در مزرعه برنامه‌ریزی نمایم. |
25 |
5/8 |
61 |
7/20 |
133 |
1/45 |
52 |
6/17 |
24 |
1/8 |
96/2 |
025/1 |
346/0 |
|
|
|
||||||||||||||
|
ادامه جدول 4. |
||||||||||||||
|
ارزشیابی |
توانایی برآورد نقش آبیاری قطرهای را در افزایش درآمد دارم. |
27 |
2/9 |
72 |
4/24 |
119 |
3/40 |
51 |
3/17 |
26 |
8/8 |
92/2 |
065/1 |
365/0 |
|
توانایی ارزیابی نقش آبیاری قطرهای را در افزایش بهرهوری دارم. |
35 |
9/11 |
63 |
4/21 |
104 |
3/35 |
69 |
4/23 |
24 |
1/8 |
95/2 |
117/1 |
379/0 |
|
|
توانایی ارزیابی نقش آبیاری قطرهای را در حفاظت از منابع تولید دارم. |
28 |
5/9 |
45 |
3/15 |
114 |
6/38 |
80 |
1/27 |
28 |
5/9 |
12/3 |
083/1 |
347/0 |
|
مأخذ: یافته‌های تحقیق
جدول5. توزیع فراوانی باغداران مورد مطالعه برحسب سطح حیطه شناختی در زمینه کاربرد سیستم آبیاری قطرهای
|
سطح حیطه شناختی |
فراوانی |
درصد |
درصد تجمعی |
|
بسیار پایین |
33 |
2/11 |
2/11 |
|
پایین |
46 |
6/15 |
8/26 |
|
متوسط |
130 |
1/44 |
9/70 |
|
بالا |
64 |
7/21 |
5/92 |
|
بسیار بالا |
22 |
5/7 |
100 |
|
جمع |
295 |
100 |
|
منبع: یافته‌های تحقیق
یافته‌های استنباطی
همبستگی بین متغیرها
به منظور بررسی رابطه بین متغیرهای تحقیق با توجه به مقیاس هریک، اقدام به محاسبه ضریب همبستگی اسپیرمن بین آنها و بررسی سطوح معنی‌داری گردید. نتایج در جدول 6 ارائه شده است.
جدول 6. میزان همبستگی سطح حیطه شناختی باغداران با متغیرهای مستقل
|
متغیر |
مقیاس |
ضریب |
سطح معنی‌داری |
|
سن |
فاصله‌ای |
063/0 |
284/0 |
|
سطح تحصیلات |
رتبه‌ای |
024/0 |
688/0 |
|
تعداد افراد خانوار |
فاصله‌ای |
027/0- |
642/0 |
|
سابقه فعالیت کشاورزی |
فاصله‌ای |
085/0 |
144/0 |
|
درآمد محصول |
نسبی |
**202/0 |
000/0 |
|
میزان کل اراضی |
فاصله‌ای |
012/0 |
843/0 |
|
تعداد فرزندان |
فاصله‌ای |
019/0- |
746/0 |
|
عملکرد محصول |
نسبی |
049/0 |
398/0 |
|
فاصله مزرعه ازمراکزترویج و خدمات جهادکشاورزی |
نسبی |
014/0 |
806/0 |
|
مشارکت اجتماعی |
رتبه‌ای |
**239/0 |
000/0 |
|
منزلت اجتماعی |
رتبه‌ای |
**264/0 |
000/0 |
|
دسترسی به کانال‌های ارتباطی |
رتبه‌ای |
115/0 |
048/0 |
|
سرمایه |
نسبی |
**284/0 |
000/0 |
|
میزان تماسهای ترویجی |
رتبه‌ای |
**382/0 |
000/0 |
|
وام دریافتی |
نسبی |
027/0- |
64/0 |
|
میزان اراضی باغی |
نسبی |
**187/0 |
001/0 |
|
تجربه باغداری |
فاصله‌ای |
072/0 |
216/0 |
مأخذ: یافته‌های تحقیق *: سطح معنی‌داری 05/0 ** : سطح معنی‌داری 01/0
به منظور مقایسه میانگین سطح حیطه شناختی باغداران در زمینه کاربرد آبیاری قطرهای برحسب نوع نظام بهره‌برداری و بیان اختلاف بین آنها از آزمون کروسکال والیس استفاده شد (جدول7). با توجه سطح معنی‌داری به دست آمده (005/0) و وجود اختلاف درمیانگین رتبه‌ای می‌توان نتیجه گرفت که بین میانگین سطح حیطه شناختی باغداران برحسب نوع نظام بهره‌برداری با اطمینان 99درصد اختلاف معنی‌داری وجود دارد. بیشترین میانگین سطح حیطه شناختی از آن باغداران با نوع نظام بهره‌برداری اجاره‌ای و کمترین آن متعلق به باغدارانی بوده که نظام بهره‌برداری مختلط داشته‌اند. بر این اساس، فرضیه مورد نظر تأیید می‌گردد.
به منظور مقایسه میانگین سطح حیطه شناختی باغداران در زمینه کاربرد آبیاری قطرهای برحسب نوع فعالیت کشاورزی و بیان اختلاف بین آنها نیز از آزمون کروسکال والیس استفاده شد (جدول 7 ). با توجه به سطح معنی‌داری به دست آمده ( 000/0) و وجود اختلاف درمیانگین رتبه‌ای می‌توان نتیجه گرفت که بین میانگین سطح حیطه شناختی باغداران برحسب فعالیت کشاورزی با اطمینان 99 درصد اختلاف معنی‌داری وجود دارد. بیشترین میانگین سطح حیطه شناختی از آن باغداران با فعالیت کشاورزی باغبانی و کمترین آن متعلق به باغداران با فعالیت باغبانی و دامپروری بوده است. بر این اساس، فرضیه مورد نظر تأیید می‌گردد.
جدول 7. مقایسه میانگین سطح حیطه شناختی باغداران در زمینه کاربرد سیستم آبیاری قطرهای برحسب نوع نظام بهره‌برداری فعالیت کشاورزی
|
متغیر مستقل |
گروه |
میانگین رتبه ای |
مقدار آزمون کروسکال والیس |
سطح معنی‌داری |
|
نوع نظام بهره‌برداری |
ملکی |
89/141 |
** 75/12 |
005/0 |
|
سهمبری |
17/177 |
|||
|
اجاره‌ای |
08/194 |
|||
|
مختلط |
4/138 |
|||
|
|
باغبانی |
27/164 |
|
|
|
نوع فعالیت کشاورزی |
زراعت وباغبانی |
43/151 |
**106/20 |
000/0 |
|
|
باغبانی و دامپروری |
75/38 |
|
|
|
|
مختلط |
17/121 |
|
|
مأخذ: یافته‌های تحقیق
تحلیل رگرسیون حیطه شناختی باغداران
به منظور تحلیل تأثیر متغیرهای مستقل تحقیق بر متغیر وابسته، یعنی حیطه شناختی باغداران در زمینه کاربرد سیستم آبیاری قطرهای، از روش رگرسیون چندگانه به شیوه گام به گام استفاده شد. با توجه به ضرایب رگرسیون و مقدار ثابت به دست‌آمده از این تحلیل، معادله رگرسیون تحقیق تدوین گردید. همچنین نتایج نشان داد که از بین متغیرهای مستقلی که برمتغیر وابسته تحقیق تأثیر معنی‌داری داشته‌اند، 4 متغیر میزان تماسهای ترویجی باغداران، میزان سرمایه، میزان دسترسی به کانال‌های ارتباطی و منزلت اجتماعی باغداران مهم‌ترین متغیرهای مستقل مؤثر بر متغیر وابسته تحقیق بوده و به طور تعاملی حدود 62 درصد تغییرات متغیر وابسته تحقیق را تبیین کردهاند. برای مقایسه آثار 4 متغیر مستقل موجود در مدل رگرسیون بر متغیروابسته از ضرایب استاندارد شده (Beta) استفاده شد که نشان داد متغیر مستقل میزان تماسهای ترویجی باغداران دارای بیشترین نقش می‌باشد. نتایج تحلیل رگرسیون درجدول 8 ارائه شده است.
جدول 8. یافته‌های حاصل ازتحلیل رگرسیون گام به گام حیطه شناختی باغداران در زمینه کاربرد سیستم آبیاری قطرهای
|
متغیرهای مستقل |
B |
Beta |
t |
Sig |
|
میزان تماسهای ترویجی(x1) |
332/0 |
431/0 |
**391/6 |
000/0 |
|
میزان سرمایه باغداران(x2) |
003/0 |
185/0 |
**662/3 |
000/0 |
|
میزان دسترسی به کانال‌های ارتباطی(x3) |
345/0 |
36/0 |
**038/5 |
000/0 |
|
منزلت اجتماعی باغداران(x4) |
209/0 |
306/0 |
**444/4 |
000/0 |
|
عرض از مبدأ |
633/2 |
|
**748/19 |
000/0 |
|
R= 633/0 R2= 617/0 R2Adj= 594/0 F= 254/28 sigF= 000/0 |
||||
مأخذ: یافته‌های تحقیق : ** معنی‌داری درسطح01/0
Y=633/2+ 332/0 x1 +003/0 x2 +345/0 x3 +209/0 x4
نتیجه گیری و پیشنهادها
براساس نتایج تحقیق، بین درآمد باغداران با سطح حیطه‌های شناختی آنها در زمینه کاربرد آبیاری قطرهای رابطه معنی‌داری به دست آمد. این یافته را تحقیق شرستا و گوپالاکریشنان(1998)، بولگر(200)، پانل و همکاران(2006)، کریمی و همکاران(1379)، صدیقی و فرزندوحی(1383) نیز تأیید می‌کنند. بنابراین می‌توان گفت به کارگیری سیستم آبیاری قطرهای توسط باغداران باعث افزایش سطح درآمد آنها نیز می‌شود.
بین میزان مشارکت اجتماعی باغداران با سطح حیطه شناختی آنها در زمینه کاربرد آبیاری قطرهای رابطه معنی‌داری به دست آمد. پناهی و ملک محمدی(1388)، کریمی و همکاران(1385)، ترکمانی و جعفری(1376)، موسوی و همکاران(1387) نیز در تحقیقات خود این یافته را تأیید کردند.بنابراین، باغدارانی که در جامعه از مشارکت بیشتری برخوردارند و با سایر اقشار جامعه بیشتر و بهتر ارتباط برقرار می‌کنند دانش بیشتری نسبت به کاربرد سیستم آبیاری قطرهای به دست می‌آورند. این موضوع می‌تواند به دلیل دسترسی بهتر و سریعتر آنها به منابع اطلاعاتی مختلف، همکاری متقابل با سایر کشاورزان و بهره‌برداری اجتماعی آنها از موقعیت خاصشان باشد.
بین میزان منزلت اجتماعی باغداران با سطح حیطه شناختی آنها در زمینه کاربرد آبیاری قطرهای رابطه معنی‌داری به دست آمد. این یافته با یافته‌های تحقیقات نوروزی و چیذری (1385 الف)، کریمی و همکاران(1385)، نوراله نوری‌وندی(1387)، موسوی و همکاران(1387) مطالبقت دارد. منزلت اجتماعی بالاتر باعث کسب اعتماد و اعتبار اجتماعی ـ اقتصادی در بین سایر اقشار جامعه می‌گردد و بنابراین، باغدار از امکانات و تسهیلات اجتماعی ـ اقتصادی بیشتری برخوردار می‌شود. همچنین در هنگام برگزاری کلاس‌های آموزشی و ترویجی در روستا، افرادی که از منزلت اجتماعی بالایی برخوردارند بیشتر از سایران مورد توجه مروجان و کارشناسان کشاورزی قرار می‌گیرند. لذا این مجموعه عوامل باعث می‌شود تا باغداران با منزلت اجتماعی بالاتر از سطح دانش بیشتری در زمینه کاربرد سیستم آبیاری قطرهای برخوردار باشند.
بین میزان دسترسی باغداران به کانال‌های ارتباطی با سطح حیطه شناختی آنها در زمینه کاربرد آبیاری قطرهای رابطه معنی‌داری به دست آمد. این یافته مورد تأیید تحقیق نوراله‌نوری‌وندی(1387)، نوروزی و چیذری(1385 الف)، کریمی و همکاران(1385) و خلیفه سلطانیان(1387) نیزهست. بر این اساس، باغدارانی که از کانال‌های ارتباطی به نحو مطلوب‌تری استفاده کنند ومنابع اطلاعاتی بیشتری در اختیار دارند از دانش و نگرش بهتری نسبت به این سیستم برخوردارند و بیشتر از دیگران اهمیت و چگونگی سیستم آبیاری قطرهای را فرا می‌گیرند و در باغهای خود به کار می‌بندند.
بین میزان سرمایه باغداران با سطح حیطه شناختی آنها در زمینه کاربرد آبیاری قطرهای رابطه معنی‌داری به دست آمد. نوروزی و چیذری(1385)، کهنسال و همکاران(1388) وخلیفه سلطانیان(1387) نیز در تحقیقات خود به نتیجة مشابهی دست یافتند.
بین میزان تماسهای ترویجی باغداران با سطح حیطه‌های شناختی و عاطفی آنها در زمینه کاربرد آبیاری قطرهای رابطه معنی‌داری به دست آمد. پناهی و ملک محمدی(1388)، خالدی(1378)، جهان‌نما(1380)، نوروزی و چیذری(1385الف و ب) نیز در تحقیقات خود به نتیجه مشابهی دست یافتند.
بین میزان اراضی باغی باغداران با سطح حیطه شناختی آنها در زمینه کاربرد آبیاری قطرهای رابطه معنی‌داری به دست آمد. این یافته با یافته‌های تحقیقات ابراهیمی و کرمی(1378) و نواب(1374) مطابقت دارد.
بین میانگین سطح حیطه‌های شناختی باغداران در زمینه کاربرد سیستم آبیاری قطرهای برحسب نوع نظام بهره‌برداری اختلاف معنی‌داری مشاهده شد. این نتیجه در تحقیقات لی (1980)، نوروزی(1376)، نواب (1374) نیز به دست آمد.
بین میانگین سطح حیطه شناختی باغداران در زمینه کاربرد سیستم آبیاری قطرهای برحسب نوع فعالیت‌های کشاورزی اختلاف معنی‌داری مشاهده شد. نوراله نوری‌وندی(1387) نیز در تحقیق خود به این نتیجه دست یافت.
در پایان، براساس یافته‌های تحقیق می‌توان پیشنهادهای زیر را ارائه کرد:
1. از آنجا که بین میزان درآمد و سطح حیطه‌های شناختی باغداران رابطه مثبت و معنی‌داری به دست آمد. پیشنهاد می‌شود تا مسئولان با آموزش و ترویج بیشتر، نقش کاربرد این سیستم‌ها را در افزایش درآمد هر چه بیشتر کشاورزان تبیین و با فرهنگ‌سازی مناسب زمینه حرکت کشاورزان به سوی به کارگیری سیستمهای تحت فشار را فراهم کنند.
2. نظر به اینکه بین میزان اراضی باغی باغداران با سطح حیطه شناختی آنها رابطه معنی‌داری به دست آمد، درصورت ترغیب کشاورزان به یکپارچه‌سازی اراضی باغی می‌توان در زمینه کاربرد سیستم آبیاری قطرهای در منطقه مورد مطالعه نقش مهمی ایفا نمود.
3. از آنجا که بین میزان مشارکت و منزلت اجتماعی باغداران و سطح حیطه شناختی آنها در زمینه کاربرد سیستم آبیاری قطرهای رابطه مثبت و معنی‌داری به دست آمد پیشنهاد می‌شود تا با برنامه‌های مختلف آموزشی و فرهنگی جهت بهبود جایگاه و نقش افراد در جامعه و مشارکت آنها اقدامات لازم انجام گیرد.
4. با توجه به وجود رابطة مثبت و معنی‌دار بین فعالیت‌های ترویجی با سطح حیطه شناختی آنها در زمینه کاربرد سیستم آبیاری قطرهای پیشنهاد می‌شود فعالیت‌های مذکور با گستره وسیعتر و بر اساس روش‌های مشارکتی و با توجه به نیاز بهره برداران طراحی و اجرا شوند.
)