نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 نویسنده اول
2 نویسنده مسئول
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
This study aimed at investigating the relationship between dehloran agricultural production cooperatives' success and their managers’ entrepreneurial spirit and commitment to cooperation principles. It was an applied research interms of purpose and a descriptive research interms of data collection. Twenty managers of 5 top agricultural cooperatives in Dehloran were surveyed. Data were collected by using a questionnaire which its validity was confirmed by a panel of experts and Cronbach alpha indicated its reliability acceptable (0.81). Conducting spearman coefficient analysis, results revealed that there was a significant relationship between agricultural cooperatives success and the level of their managers’ “internal control” and “tolerance ambiguity” as well as their commitment to “democratic control”, “Education, training and information” and “concern for the community” principle of cooperation.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
تغییر و تحولات سریع علم و فناوری در سالهای اخیر کشورهای جهان به خصوص کشورهای کمتر توسعه یافته را با چالشهای جدیدی روبه رو ساخته است که گذر از آنها نیازمند به کار گرفتن رویکردها و روشهای خلاقانه است. در این میان، نقش کارآفرینی و وجود افراد کارآفرین میتواند تعیین کننده باشد و شاید به همین دلیل، اقتصاددانان کارآفرینی را موتور رشد اقتصادی میدانند. کارآفرینی از طریق کشف فرصتها و بهرهبرداری مناسب از آنها، ایجاد فرصتهای اشتغال، تغییر در محیط زندگی و... به توسعه کمک میکند (کوچر و همکاران، 1385). کارآفرینی عبارت است از: فرایند نوآوری و بهرهگیری از فرصتها با تلاش و پشتکار بسیار همراه با پذیرش ریسکهای مالی، روانی، اجتماعی که کسب سود مالی، توفیق طلبی، رضایت شخصی و استقلال طلبی را به همراه دارد (Histrich and Peters, 2002) و باعث کاهش بیکاری و افزایش بهرهوری افراد و منابع و در نتیجه افزایش درآمد مردم جامعه میشود (Sandeep, 2007). از این رو، امروزه در اکثر کشورهای جهان توجه خاصی به کارآفرینی و کارآفرینان میشود و تقویت کارآفرینی و ایجاد بستر مناسب برای توسعه آن از ابزار پیشرفت اقتصادی کشورها، به ویژه کشورهای در حال توسعه، میباشد، چرا که یک فعالیت کارآفرینی با اثربخشی بالا منجر به توسعه اقتصادی (از جمله ایجاد اشتغال، نوآوری در فعالیتها، رقابتپذیری و...) میشود (Verheul, 2001). گفتنی است که یکی از ساختارهای مناسب جهت جذب کارآفرینان در ایران بخش تعاون میباشد. بر اساس اصل 44 قانون اساسی، کارکرد بخش تعاون ایجاد اشتغال برای افرادی است که مهارت لازم برای انجام کار و حرفهای را دارند اما سرمایه کافی برای ایجاد اشتغال را در اختیار ندارند. این افراد میتوانند در قالب تشکلهای تعاونی سازماندهی شوند و از محل اعتبارات بانکی و سایر منابع مالی کسب و کاری را راهاندازی نمایند (رحیمی و همکاران، 1378). حال با توجه به اینکه در هر سازمانی از جمله تعاونیها افرادی وجود دارند که به صورت بالقوه کارآفرین هستند، باید شرایطی را برای آنها فراهم آورد تا تواناییهایشان را به صورت بالفعل درآورند. با این مقدمه، هدف کلی پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین روحیه کارآفرینی و پایبندی به اصول تعاون با موفقیت تعاونیهای برتر تولید کشاورزی شهرستان دهلران میباشد.
پیشینة تحقیق
در ایران تعاون به مفهوم واقعی کلمه، سابقهای طولانی داشته و تعاونی و همکاریهای مختلف اجتماعی در بسیاری از موارد عامل مهمی در تغییر و تحولات اجتماعی بوده است (حسینی و همکاران، 1393).
سعدی (1387) در مطالعهای مشکلات تعاونیهای تولید کشاورزی را در کارآفرینی و ایجاد اشتغال مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسید که کاهش حس مشارکتپذیری اعضای تعاونیها یکی از مهمترین مشکلاتی است که این تعاونیها با آن مواجهند.
دنیایی (1389) در بررسی راهکارهای تقویت کارآفرینی در تعاونیهای تولید بخش کشاورزی از دیدگاه مدیران، فقدان سرمایه و عدم حمایت دولت از تعاونیها و از نظر کارشناسان، پایین بودن سطح سواد اعضا، نامناسب بودن زیرساختها و ضعف فرهنگ کارآفرینی را مهمترین موانع کارآفرینی تعاونیهای کشاورزی ذکر کرد. نتایج استنباطی این مطالعه نیز حاکی از آن بود که بین موفقیت تعاونیها و تعداد کل اعضای تعاونی و نمره کارآفرینی مدیران تعاونی ارتباط معنیداری وجود دارد.
یافتههای تحقیق کوچر و همکاران (1385) در گذار به کارآفرینی تعاونی نشان داد که غالباً تعاونیها در اقتصاد کشورهای دارای برنامهریزی متمرکز با دخالتهای چشمگیر دولتی در تمام سطوح عملیاتی خود مواجهند. تجربیات کشورهای دیگر در گذار از برنامهریزی متمرکز به سمت اقتصاد بازار نشان داده است که تعاونیها در این میان دچار بحران شده و تعداد زیادی از آنها توان رقابت با شرکتهای خصوصی را نداشته و به صورت راکد درآمدهاند. با این حال، بسیاری از تعاونیها هم قادر به ادامه حیات خود بوده و هم در انطباق با محیط جدید بیش از حد انتظار موفق ظاهر شده و توانستهاند به ارائه کالاها و خدمات برای اعضای خود بپردازند.
با استناد به مطالعه جهانبانی بشاره و همکاران (1390)، با عنوان "بررسی تحلیلی راهبردهای توسعه کارآفرینی در تعاونیهای کشاورزی"، عوامل اقتصادی شامل تسهیلات اعتباری و وامهای کم بهره به همراه عواملی چون خصوصیات اعضا، سطح تحصیلات و اعتماد به نفس در کنار عوامل شخصی، چون تجربیات ناخوشایند دوران، کودکی نقش کاملاً معنیداری در توسعه کارآفرینی در تعاونیهای کشاورزی داشتند.
مطابق یافتههای تحقیق خداشناسگلافشانی (1389)، از میان ویژگیهای فردی و روانشناختی، عامل خلاقیت؛ از میان ویژگیهای اجتماعی، عامل حمایت سازمانهای ذیربط و شرایط محیطی؛ از میان ویژگیهای اقتصادی، عامل حمایتهای مالی از شرکت تعاونی؛ از میان ویژگیهای فرهنگی، عامل فرهنگ خرید کالاهای ایرانی و از میان ویژگیهای آموزشی، عامل آموزش ضمن خدمت بیشترین نقش را در موفقیت کارآفرینی گروهی در بخش تعاون داشتهاند.
میرکزاده و غیاثوند غیاثی (1390) در تحقیقی، به اولویتبندی 8 عامل مؤثر بر توسعه اشتغال در تعاونیهای تولید کشاورزی پرداختند. این 8 عامل عبارت بودند از: عوامل آموزشی، روانشناختی، اقتصادی، فردی، اجتماعی، فرهنگی، سیاستگذاری و سازمانی.
هرندیزاده (1389) در تحقیقی با عنوان "بررسی عوامل مؤثر بر توسعه کارآفرینی در تعاونیهای تولید کشاورزی استان اصفهان" دریافت که به ترتیب، عوامل روانشناختی و شخصیتی، رفتار مدیریت، بازاریابی، اقتصادی، آموزشی و اجتماعی – فرهنگی بر توسعه کارآفرینی مؤثرند. با استناد به یافتههای تحقیق جهانبانی بشاره و همکاران (1390) در ایران نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مانند بسیاری از کشورهای انقلابی جهان، گرایش زیادی به تمرکزگرایی و دخالت بیش از حد دولت در فعالیتهای اقتصادی پیدا شد، اما به تدریج به علت پایین بودن کارایی نظام دولتی، گسترش مشارکت مردم در امور اقتصادی به عنوان یک نگرش جدید و حتی یک ضرورت مطرح شد و در حال حاضر که کشور ما در شرایط گریز از اقتصاد دولتی قرار گرفته است، مطمئنترین مسیر جهت مردمی کردن اقتصاد و جلوگیری از ایجاد قلههای ثروت در بخش خصوصی تکیه بر بخش تعاون میباشد. بنابراین میتوان گفت در ایران نیز مانند سایر کشورها، روی آوردن تعاونیها به کارآفرینی و سیستمهای مدیریت جدید در مرحله گذار امری اجتنابناپذیر است.
به باور غیاثوند غیاثی و همکاران (Ghiasvand ghiasy et al., 2009) عوامل مؤثر بر توسعه کارآفرینی عبارتاند از: شناختی، آموزشی، مالی، سازمانی، تنظیمی، اقتصادی، اجتماعی و ویژگیهای شخصی.
مطابق مطالعه غیاثوند غیاثی و حسینی(Ghiasvand ghiasy and Hosseini, 2010) با عنوان "چالشهای پیشرو در توسعه کارآفرینی تعاونیهای کشاورزی ایران" مشکلات مالی، فنی، اطلاعاتی و تنظیمی اثر بیشتری بر توسعه کارآفرینی در تعاونیهای کشاورزی داشتند.
مطالعات موردی کوچر و همکاران (1385)، که با هدف بررسی تعاونیهای موفق کشورهای اروپای شرقی، ارمنستان، روسیه، آسیا، چین، ویتنام و افریقا انجام شد، نشان از آن دارد که روشهای جدید کارآفرینی و مدیریتی در این گونه تعاونیها در اقتصاد در حال گذار نقش اساسی دارند.
در مطالعه دابسون (Dobson, 2002) تحت عنوان "بررسی عوامل مؤثر در تشویق رفتار کارآفرینانه کشاورزان ایسلند" سه عامل عمده در این زمینه شناسایی شدند: 1. عوامل مربوط به ویژگیهای شخصی کشاورزان کارآفرین، 2. عوامل مربوط به وضعیت مزرعه و 3. عوامل محیطی.
در تحقیق ورزات و باچلت (Verzat and Bachelet, 2006) عوامل فردی و عوامل آموزشی بیشترین تأثیر را در پیشرفت روحیه کارآفرینی دانشجویان کالج مهندسی قبل از ایجاد شغل داشتند.
با توجه به مطالب پیش گفته، در مطالعه حاضر ارتباط روحیه کارآفرینی با موفقیت تعاونیهای برتر تولید کشاورزی شهرستان دهلران بررسی میشود، زیرا تعاونیهای تولید کشاورزی در دهلران علیرغم رشد کمی، رشد کیفی چندانی نداشته و در راستای فعالیتهای خود با مشکلات فراوانی رو به رو بودهاند و لذا به نظر میرسد که یکی از راهکارهایی که موجب توسعه تعاونی و افزایش بهرهوری و کارایی در این واحدها میشود، توسعه و تقویت روحیه کارآفرینی، البته با تأکید بر پایبندی به اصول تعاون، میباشد.
مواد و روشها
پژوهش حاضر بر مبنای هدف، کاربردی و بر مبنای روش، توصیفی - همبستگی میباشد. جامعه آماری این تحقیق مدیران و کارشناسان تعاونیهای برتر تولید کشاورزی شهرستان دهلران استان ایلام میباشند (20n=) که در سال 1391 توسط اداره تعاون به عنوان تعاونیهای برتر شناخته شدند. قابل ذکر اینکه از بین 9 تعاونی برتر شهرستان، 5 تعاونی برتر[1] از بخشهای دشتعباس، زرینآباد و مرکزی به عنوان نمونه انتخاب شدند. در این مطالعه، پرسشنامه ابزار جمعآوری دادهها بود. جهت تدوین پرسشنامه ابتدا مبانی نظری موضوع بررسی و سپس با در نظر گرفتن نتایج مطالعات، پرسشنامه مقدماتی تهیه گردید و پس از اطمینان از روایی و پایایی آن و انجام اصلاحات لازم، پرسشنامه نهایی طراحی شد. به منظور بررسی روایی ابزار تحقیق، پرسشنامه در اختیار متخصصان و صاحبنظران مرتبط با موضوع قرار گرفت و جهت سنجش پایایی آن ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. تمامی ضرایب به دست آمده (جدول 1) مبین قابلیت اعتماد ابزار تحقیق هستند.
به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای میانگین و ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد. در این مطالعه، از 13 متغیر استفاده شد. متغیر وابسته "موفقیت تعاونیها"و متغیرهای مستقل عبارت بودند از: 1. متغیر روحیه کارآفرینی با ابعادِ خلاقیت و نوآوری، ریسکپذیری، تحمل ابهام، کنترل درونی، تحمل فشار و سخت کوشی و 2. متغیر پایبندی به اصول تعاون با توجه به 7 اصل پذیرفته شده در جهان به شرح زیر: اصل عضویت آزاد و اختیاری، کنترل دموکراتیک توسط اعضا، مشارکت اقتصادی اعضا، خودگردانی و استقلال تعاونیها، آموزش و اطلاعرسانی، همکاری بین تعاونیها و توجه به جامعه. گفتنی است که همگی متغیرهای مطالعه در قالب طیف 4 ارزشی سنجیده شدند.
جدول1. ضرایب آلفای کرونباخ برای متغیرهای مورد مطالعه
|
مقدار ضریب |
متغیر |
ردیف |
|
77/0 |
خلاقیت و نوآوری |
1 |
|
78/0 |
ریسک پذیری |
2 |
|
82/0 |
تحمل ابهام |
3 |
|
86/0 |
کنترل درونی |
4 |
|
81/0 |
تحمل فشار و سختکوشی |
5 |
|
80/0 |
عضویت آزاد و اختیاری |
6 |
|
84/0 |
کنترل دموکراتیک توسط اعضا |
7 |
|
76/0 |
مشارکت اقصادی اعضا |
8 |
|
75/0 |
خودگردانی و استقلال تعاونیها |
9 |
|
83/0 |
آموزش و اطلاعرسانی |
10 |
|
79/0 |
همکاری بین تعاونیها |
11 |
|
87/0 |
توجه به جامعه |
12 |
|
85/0 |
موفقیت تعاونیها |
13 |
مأخذ: یافتههای تحقیق
|
تحصیلات مدیران |
|
روحیة کارآفرینی |
|
پایبندی به اصول تعاون |
|
موفقیت تعاونی |
شکل 1. مدل مفهومی پژوهش
نتایج و بحث
چنانکه اشاره شد، مدیران و کارشناسان تعاونیهای برتر تولید کشاورزی شهرستان دهلران جامعه مورد مطالعه را تشکیل دادهاند که وضعیت تحصیلی آنها به شرح جدول 2 است.
جدول 2. توزیع فراوانی مدیران و کارشناسان تعاونیهای برتر تولید کشاورزی از نظر سطح تحصیلات
|
متغیر |
طبقات |
فراوانی (نفر) |
درصد |
|
سطح تحصیلات n= 20 نما: دیپلم |
زیر دیپلم دیپلم فوق دیپلم به بالا |
4 10 6 |
20 50 30 |
مأخذ: یافته های تحقیق
با توجه به نتایج جدول 2، اکثریت مدیران و کارشناسان تعاونیهای برتر تولید کشاورزی شهرستان دهلران دارای مدرک تحصیلی دیپلم بودهاند.
نتایج آزمون میانگین
جدول 3 نتایج میانگین و انحراف معیار ابعاد روحیه کارآفرینی در میان مدیران و کارشناسان تعاونیهای برتر تولید کشاورزی شهرستان دهلران را نشان میدهد.
جدول 3. میانگین و انحراف معیار ابعاد روحیة کارآفرینی در میان مدیران و کارشناسان تعاونیهای برتر تولید کشاورزی
|
بعد |
میانگین از 4 |
انحراف معیار |
|
خلاقیت و نوآوری |
95/2 |
82/0 |
|
ریسکپذیری |
45/2 |
82/0 |
|
تحمل ابهام |
95/2 |
82/0 |
|
کنترل درونی |
75/2 |
78/0 |
|
تحمل فشار و سختکوشی |
15/3 |
74/0 |
مأخذ: یافته های تحقیق
مطابق نتایج جدول فوق، بعد تحمل فشار و سخت کوشی بالاترین و بعد ریسکپذیری پایینترین میانگینها را در میان 5 بعد روحیه کارآفرینی از آن خود نمودهاند.
جدول 4 نتایج میانگین و انحراف معیار اصول پایبندی مدیران و کارشناسان تعاونیهای برتر تولید کشاورزی شهرستان دهلران به تعاون را نشان میدهد.
جدول 4. میانگین و انحراف ابعاد پایبندی به اصول تعاون در میان مدیران و کارشناسان تعاونیهای برتر تولید کشاورزی
|
بعد |
میانگین |
انحراف معیار |
|
عضویت آزاد و اختیاری اعضا |
3/2 |
73/0 |
|
کنترل دموکراتیک توسط اعضا |
35/2 |
81/0 |
|
مشارکت اقتصادی اعضا |
3/2 |
8/0 |
|
خودگردانی و استقلال تعاونیها |
25/2 |
78/0 |
|
آموزش و اطلاعرسانی |
35/2 |
81/0 |
|
همکاری بین تعاونیها |
05/2 |
68/0 |
|
توجه به جامعه |
2/2 |
76/0 |
مأخذ: یافته های تحقیق
مطابق نتایج جدول 4، اصول کنترل دموکراتیک توسط اعضا و آموزش و اطلاعرسانی بالاترین و اصل همکاری بین تعاونیها پایینترین میانگینها را در میان 7 اصل پایبندی به اصول تعاون از آن خود نمودهاند.
نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن
به منظور بررسی ارتباط بین سطح تحصیلات مدیران و کارشناسان تعاونیهای برتر تولید کشاورزی شهرستان دهلران و متغیرهای روحیه کارآفرینی و پایبندی به اصول تعاون از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد که مطابق نتایج آن، بین سطح تحصیلات مدیران و کارشناسان تعاونیهای برتر جامعه مورد مطالعه و روحیه کارآفرینی ارتباط معنیداری وجود نداشت (14/0rs= و 12/0 Sig= ). همچنین بین سطح تحصیلات مدیران و کارشنان واحدهای مزبور و پایبندی به اصول تعاون نیز ارتباط معنیداری به دست نیامد (08/0rs= و 19/0 Sig= ).
به منظور بررسی ارتباط بین 5 بعد روحیه کارآفرینی و موفقیت تعاونیهای برتر تولید کشاورزی شهرستان دهلران از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد که نتایج آن در جدول 5 آمده است.
جدول 5. نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن برای بررسی ارتباط بین ابعاد روحیة کارآفرینی و میزان موفقیت تعاونیها
|
متغیرها |
موفقیت تعاونیها |
|
|
مقدار آزمون |
سطح معنی داری |
|
|
خلاقیت و نوآوری |
108/0 |
12/0 |
|
ریسکپذیری |
08/0 |
25/0 |
|
تحمل ابهام |
**41 /0 |
000/0 |
|
کنترل درونی |
**26/0 |
000/0 |
|
تحمل فشار و سخت کوشی |
**35/0 |
000/0 |
مأخذ: یافته های تحقیق ** معنیدرای در سطح 1 درصد
مطابق نتایج جدول5، از بین 5 بعد روحیه کارآفرینی ابعاد تحمل ابهام، کنترل درونی و تحمل فشار و سختکوشی با میزان موفقیت تعاونیها ارتباط معنیداری داشتند؛ به عبارتی، پذیرفتن عدم قطعیت به عنوان بخشی از زندگی، توانایی ادامه حیات با دانشی ناقص درباره محیط و تمایل به آغاز فعالیتی مستقل بدون آنکه شخص بداند آیا موفق خواهد شد یا خیر، با موفقیت تعاونیهای برتر تولید کشاورزی ارتباط معنیداری دارند. افزون بر این، باور به اینکه شکستها و پیشرفتها تحت کنترل و نفوذ فرد بوده و خود وی در نتایج عملکردش مؤثر است، با موفقیت تعاونیهای برتر تولید کشاورزی ارتباط معنیداری دارد.
به منظور بررسی ارتباط بین 7 اصل پایبندی به اصول تعاون و موفقیت تعاونیهای برتر تولید کشاورزی شهرستان دهلران نیز از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد که نتایج آن در جدول 6 آمده است.
جدول 6. نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن برای بررسی ارتباط بین اصول پایبندی به تعاون و میزان موفقیت تعاونیها
|
متغیرها |
موفقیت تعاونیها |
|
|
|
مقدار آزمون |
سطح معنی داری |
|
عضویت آزاد و اختیاری اعضا |
004/0 |
95/0 |
|
کنترل دموکراتیک توسط اعضا |
*17/0 |
03/0 |
|
مشارکت اقتصادی اعضا |
13/0 |
11/0 |
|
خودگردانی و استقلال |
08/0 |
33/0 |
|
آموزش و اطلاع رسانی |
**26/0 |
002/0 |
|
همکاری بین تعاونیها |
06/0 |
45/0 |
|
توجه به جامعه |
*19/0 |
02/0 |
مأخذ: یافته های تحقیق * معنیدرای در سطح 5 درصد
مطابق نتایج جدول 6، بین اصول کنترل دموکراتیک توسط اعضا، آموزش و اطلاعرسانی و توجه به جامعه و موفقیتتعاونیهای برتر تولید کشاورزی جامعه مورد مطالعه ارتباط معنیداری وجود دارد.
نتیجهگیری و پیشنهادها
هدف این تحقیق بررسی ارتباط بین روحیه کارآفرینی و پایبندی به اصول تعاون با موفقیت تعاونیهای برتر تولید کشاورزی شهرستان دهلران بود که نتایج زیر را در پی داشت:
- سطح تحصیلات اکثر مدیران و کارشناسان تعاونیهای برتر تولید کشاورزی شهرستان دهلران دیپلم بود که خود نشان از آن دارد که مدیران و کارشناسان تعاونیهای برتر و موفق تولید کشاورزی شهرستان دهلران دارای تحصیلات عالی و دانشگاهی نیستند.
- میان سطح تحصیلات مدیران و کارشناسان تعاونیهای برتر تولید کشاورزی شهرستان دهلران با روحیه کارآفرینی و پایبندی مدیران به اصول تعاون ارتباط معنینداری وجود نداشت.
- در میان مدیران و کارشناسان تعاونیهای برتر تولید کشاورزی شهرستان دهلران بعد تحمل فشار و سختکوشی بالاترین و بعد ریسکپذیری پایینترین میانگینها را داشتند؛ به دیگر سخن، مدیران و کارشناسان تعاونیهای مزبور از میان ابعاد روحیه کارآفرینی به بعد تحمل فشار و سختکوشی اعتقاد بیشتری داشتند، در حالی که اعتقاد آنها به ریسکپذیری، عنوان یکی از ابعاد روحیه کارآفرینی، کمتر بود.
- در بین مدیران و کارشناسان تعاونیهای برتر تولید کشاورزی شهرستان دهلران اصول کنترل دموکراتیک توسط اعضا و آموزش و اطلاعرسانی بالاترین و اصل همکاری بین تعاونیها پایینترین میانگینها را به خود اختصاص دادهاند؛ به عبارت دیگر، مدیران و کارشناسان واحدهای مزبور از میان 7 اصل پایبندی به اصول تعاون بیشترین اعتقاد را به اصول کنترل دموکراتیک توسط اعضا و آموزش و اطلاعرسانی داشتند، در حالی که دارای اعتقاد کمتری به اصل همکاری بین تعاونیها، به عنوان یکی از مؤلفههای پایبندی به اصول تعاون، بودند.
- از میان ابعاد روحیه کارآفرینی، 3 بعد تحمل ابهام، کنترل درونی و تحمل فشار و سختکوشی با موفقیت تعاونیها ارتباط داشتند، در حالی که دو بعد خلاقیت و نوآوری و ریسکپذیری با موفقیت تعاونیها ارتباطی نداشتند.
- از میان 7 اصل پایبندی به اصول تعاون، 3 اصل کنترل دموکراتیک توسط اعضا، آموزش و اطلاعرسانی و توجه به جامعه با موفقیت تعاونیها ارتباط داشتند که این نتیجه با یافتههای دنیایی (1389) و جهانبانی بشاره و همکاران (1390) مبنی بر وجود ارتباط میان آموزش و اطلاعرسانی و توجه به جامعه با موفقیت تعاونیها همخوانی دارد. با این حال، بین عضویت آزاد و اختیاری اعضا، مشارکت اقتصادی اعضا، خودگردانی و استقلال و همکاری بین تعاونیها با موفقیت تعاونیها ارتباط وجود نداشت، لذا با توجه به اینکه تعاونیهای تولید کشاورزی علاوه بر فعالیتهای کشاورزب، به فعالیتهای اقتصادی دیگری همچون صنایع تبدیلی، تولید مواد غذایی، انبارداری و... میپردازند، آموزش و اطلاعرسانی و تجهیز مدیران و کارشناسان آنها به اطلاعات مناسب، مرتبط و مفید ضروری به نظر میرسد؛ چرا که آموزش و اطلاعرسانی با موفقیت تعاونیها ارتباط دارد، از این رو میتوان با برگزاری کارگاههای آموزشی و اطلاعرسانیهای بهموقع و مفید بستر موفقیت بیش از پیش تعاونیها را فراهم آورد.
)