ارزیابی ظرفیت نهادی در مدیریت مشارکتی آب، مورد مطالعه تعاونی پیوند شهرستان آق‌قلا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

2 گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

3 سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان، گرگان، ایران

چکیده

هدف این تحقیق ارزیابی ظرفیت نهادی در مدیریت مشارکتی آب در تعاونی تولید پیوند شهرستان آق‌قلا است. جامعه آماری شامل 102 نفر از کارشناسان و دست‌اندرکاران درگیر در طرح است که اطلاعات لازم از طریق سرشماری گردآوری شد. ابزار تحقیق پرسشنامه است که روایی آن بر مبنای دیدگاه متخصصان و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ در دو قسمت میزان اهمیت و وضع موجود متغیرهای ظرفیت نهادی ارزیابی و تأیید شد. ظرفیت نهادی در شش مؤلفه و 62 گویه اندازه‌گیری شد. نتایج رتبه‌بندی مؤلفه‌‌ها نشان داد که به ترتیب مؤلفه‌‌های سرمایه انسانی، هنجارها، تأمین منابع، ظرفیت مدیریتی، یکپارچگی نهادی و دانش‌افزایی و یادگیری اهمیت بیشتری در مدیریت مشارکتی آب داشته‌اند. همچنین نتایج آزمون t زوجی نشان داد، میانگین کلیه مؤلفه‌‌های ظرفیت نهادی در جریان طراحی و اجرای پروژه مدیریت مشارکتی آب در حالت واقعی آن کمتر از میزان اهمیت مورد انتظار است. نتایج آزمون t تک نمونه‌ای نشان داد که میانگین همه مؤلفه‌‌ها بیشتر از عدد 3 است و بیانگر این است که مؤلفه‌‌های ظرفیت نهادی در اجرای پروژه مدیریت مشارکتی آب، در سطح مناسبی هستند. نتایج بررسی تأثیر ظرفیت نهادی بر اثربخشی نهادی با استفاده از رگرسیون چندگانه نشان داد که مؤلفه‌‌های شش گانه ظرفیت نهادی بر اثربخشی نهادی تأثیر مثبت و معنی‌دار داشته است و در این بین مؤلفه ظرفیت مدیریتی، بیشترین تأثیر را داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessment of Institutional Capacity in Participatory Water Management: Case of Payvand Cooperative of Aqqala County

نویسندگان [English]

  • Leila Tabrizi 1
  • Gholamhossein Abdollahzadeh 2
  • Mohammad Sharif Sharifzadeh 1
  • Abdolvahab Ghezel 3
1 Department of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agricultural Management, Gorgan University Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran.
2 Department of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agricultural Management, Gorgan University Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran.
3 Golestan Jihad of Agriculture Organization, Gorgan, Iran.
چکیده [English]

The present study was formulated in order to determine institutional capacity in participatory water management in Peyvand Cooperative in Aqqala. A survey method was adopted and data collection was carried out by using questionnaire. Target population included 102 experts and authorities in this initiative and data gathered based on a census. The validity and reliability of the questionnaires in terms of importance and status quo of institutional capacity were confirmed through experts’ opinions and Cronbach’s alpha, respectively. Institutional capacity was measured in 6 attributes and 62 items. The results obtained from components ranking revealed that the component “human capital”, “norms”, “provision of resources”, “management capacity”, “institutional integrity”, and “knowledge development and learning” were more important in participatory water management, respectively. Moreover, the results obtained from paired t-test indicated that the average of all components of institutional capacity during design and administration of participatory water management project in real setting is below the expected value. Furthermore, the results of one-sample t-test showed that the average of all the components is >3, which means the components of institutional capacity are in favorable level in administration of participatory water management project. The results acquired from the effect of institutional capacity on institutional effectiveness via multiple regression showed that six components of institutional capacity have positive and significant effect on institutional effectiveness. It is noteworthy that the component “management capacity” had the highest effect.

کلیدواژه‌ها [English]

  • institutional capacity
  • participatory management
  • effectiveness
  • Peyvand Cooperative

مراجع

اسلامی، م. (1387). نقش و جایگاه بخش دولتی در پایداری و اثربخشی مدیریت مشارکتی آبیاری؛ نگرشی بر تعاونی­های آب بران خوزستان. مجموعه مقالات پنجمین کارگاه فنی مشارکت کشاورزان در مدیریت شبکه­های آبیاری، تهران. کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران.
اسمعیلی دستجردی­پور، ع.، چیذری، م. و صدیقی، ح. (1393). نگرشی نهادی به توسعه در بخش کشاورزی، برنامه­ریزی و بودجه، 19 (3)، 150-131.
افشار، ن. و زرفشانی، ک. (1389). تحلیل تمایل به مشارکت در مدیریت آبیاری: (مطالعه موردی تعاونی آب بران سفید برگ و سراب بس استان کرمانشاه). علوم ترویج و آموزش کشاورزی، 6 (2)، 99-114.
بهبودی، د.، اصغرپور، ح.، بهشتی، م.ب.، و محمدلو، ن. (1390). مقایسه­ی نقش کیفیت نهادی بر بلایای منابع طبیعی در بین کشورهای صادرکننده‌ی نفت خام. علوم اقتصادی، 6 (11)، 80-61.
پایتختی اسکویی، س. ع.، پورکریم، و.، و طبقچی اکبری، ل. (1390). بررسی تأثیر عوامل نهادی بر توسعه بازار سرمایه: شواهدی از ایران و کشورهای منتخب عضو سازمان کنفرانس اسلامی. مطالعات اقتصادی، 2 (4)، 24-1.
تقی‌پور، م. و عباسی، ع. ق. (1392). تحلیل نگرش کشاورزان گچساران نسبت به تشکیل تعاونی آب بران، تعاون و کشاورزی، 2 (6)، 22-1.
جایکا، (آژانس همکاری­های بین­المللی ژاپن) (1392). مجموعه آموزشی الگوی مدیریت مشارکتی آب پروژه استقرار سیستم مدیریت مشارکتی آب در استان گلستان. جایکا و سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان. گرگان.
جمعه‌پور، م. و، میرلطفی، م. ر. (1391). نقش دانش بومی و کارکرد نظام سنتی مدیریت مشارکتی منابع آب در معیشت پایدار روستایی مطالعه موردی : گروه­های بزرگ کاری لایروبی کانال‌های آبیاری (حَشَر سیستان)، علوم اجتماعی، 19 (56)، 31-1.
جنگی­مرنی، ع.، میردامادی، س. م. و جنگی­مرنی، ا. (1392). بررسی چالش­های قانونی و نهادی مشارکت بهره­برداران در مدیریت شبکه­های آبیاری و زهکشی. اولین همایش ملی چالش­های منابع آب و کشاورزی. انجمن آبیاری و زهکشی ایران. اصفهان.
زراعی دستگردی، ز.، ایروانی، ه.، شعبانعلی فمی، ح. و مختاری حصاری، آ. (1386). تحلیل سازوکارهای بهبود مشارکت کشاورزان در مدیریت شبکه آب‌رسانی بخش جرقویه شهرستان اصفهان، علوم ترویج و آموزش کشاورزی، 3 (2)، 56-45.
غنیان. م.، برادران ، م.، میرزایی. ع. ع.، سلیمان هارونی، خ. و پاشا. س. (1392). مدیریت مشارکتی منابع آب کشاورزی و مؤلفه‌های مؤثر بر آن مطالعه در استان خوزستان، پژوهش آب در کشاورزی، 27 (2)، 190-181.
قاهری، ع.، منعم، م. ج.، غروی، ح .، بهره­دار، د.، احسانی، م.، برهان، ن.، ذوالفقاری، ع. و فرهادی، ع. ا. (1383). مدیریت آبیاری در سامانه­های روباز (رابرت چمبرز، ترجمه). تهران: کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران.
قزل، ع. و.، کاظمی نژاد، ر. ا.، تاکائیشی، ه. و آرائیشی، م. (۱۳۹۲)، راهنمای فنی و آموزشی الگوی مدیریت مشارکتی آب، تجربه تازه­آباد (استان گلستان). انتشارات نوروزی. گرگان.
کاظمیان، غ. ر.، فرجی­راد، خ.، رکن­الدین افتخاری، ع. ر. و پورطاهری، م. (1392). رابطه ظرفیت نهادی و توسعه پایدار منطقه­ای (مطالعه موردی: شهرستان­های بوکان و ارومیه). جغرافیا، 11 (38)، 153-172.
کاظمیان، غ.، فرجی‌راد، خ.، و پورطاهری، م. (1391). سنجش و تدوین راهبردهای مناسب ارتقاء ظرفیت نهادی منطقه­ای (مطالعه موردی: شهرستان­های بوکان و ارومیه). مطالعات شهری، 1 (2)، 39-23.
کشاورز، ع. (1379). توصیه­هایی بر سیاست­ها و برنامه­های آب و آبیاری در ایران. انتشارات سازمان ترویج کشاورزی: تهران.
لاله­پور، م. (1396). تحلیلی بر ظرفیت نهادی- ­­مدیریتی فضاهای شهری در ارتباط با مشارکت شهروندان در اداره شهرها (مطالعه موردی: منطقه 8 تبریز. جغرافیا و توسعه، 15 (49)، 80-59.
مالانو، ه. و فنهاف، و، پ. (1389). مدیریت خدمت­گرا در شبکه­های آبیاری و زهکشی). ترجمه: احمد لطفی. تهران: شرکت مهندسین مشاور پندام.
میرزایی، ا.، حسنی، ا.، محبی، م.، برزعلی،م. و گیلک، د. (1395). توسعه و استقرار نظام مدیریت مشارکتی آبیاری در شبکه آبیاری قره­سو- زرین‌گل، مطالعه موردی: ایجاد و راه‌اندازی شرکت­های تعاونی تولید روستایی در پایاب سد نگارستان استان گلستان. شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس. محل انتشار دومین کنگره ملی آبیاری و زهکشی ایران. دانشگاه صنعتی اصفهان.
Ashley, R., Blackwood, D., Butler, D., Davies, J., P. Jowitt., & H. Smith. (2003). Sustainable decision making for UK water industry. Engineering Sustainability, 156 (1), 41-49.
Bishay, M., Jordons, E. & Butcher, F. (2001). Thematic study on water users associations in IFAD projects. Report No. 1134, IFAS: office of Evaluation and studies.
Gibbs, D. C., Jonas, A. E. G., Reimer, S., R., and Spooner, D. J. (2001). Governance, institutional capacity and partnerships in local economic development: theoretical issues and empirical evidence from the Humber sub-region. Transactions of the Institute of British Geographers, 26 (1), 103-119.
Guterstam, B. (2008). Toward sustainable water resource management in central Asia. Helsinki University of Technology.
Hamdy, A. (2007). Irrigation management transfer: monitoring and evaluation. International Seminar on Participatory Irrigation Management (paper No. 110). Tehran.
Healey, P. (1998). Building institutional capacity through collaborative approaches to urban planning. Environment and Planning, A: Economy and Space 30 (9), 1531-1546.‏
Henry, N., and Pinch, S. (2001). Neo-Marshallian nodes, institutional thickness, and Britain’s Motor Sport Valley’: thick or thin? Environment and Planning A: Economy and Space, 33 (7), 1169-1183.
Narayan, D. (1995). The contribution of people‘s participation. International Bank for Reconstruction and Development. Washington DC.
Joy, K. J. (2007). Broadening the Framework of Participatory Irrigation Management: from efficiency to sustainability and equity. International Seminar on Participatory Irrigation Management (paper No. 132): Tehran.
Peng, L. P., Kuki, Y., and Hashimoto, Sh. (2014). Institutional capacity and rural community planning in Japan: An event history analysis. Journal Paddy Water Environment, 12 (1), 55-69.
Polk, M. (2011). Institutional capacity building in urban planning and policy-making for sustainable development: success or failure? Planning Practice & Research, 26 (2), 185-206.
Scott, M. (2004). Building institutional capacity in rural Northern Ireland: the role of partnership governance in the LEADER II programme. Journal of Rural Studies, 20 (1), 49-59.
Segnestam, L., Person, A., Nilsson, M., Arvidsson, A., & Ijjasz, E. (2002). Country environment analysis: a review of international experience. Environment Strategy Papers, No 8, World Bank.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار